Türkiye'de popüler müziğin benzerliğini oluşturan ortak unsur: Ritim yapıları
The common element that forms the similarity of popular music in Turkey: Rhythm structures
- Tez No: 897882
- Danışmanlar: PROF. SONGÜL KARAHASANOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzikoloji ve Müzik Teorisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 287
Özet
Bu tez çalışmasında, Türkiye'nin popüler müzik türleri arasındaki yapısal benzerliğe sebep olan, özellikle 1980'li yıllardan itibaren giderek standartlaşmaya başlayan ritim kalıpları konu edilmiştir. Etnografik bir çalışma olan bu tez çalışmasının sınırlılıkları dahilinde kırk yılı aşkın bir süreyi kapsayan müzik kayıt endüstrisindeki üretim pratiklerine odaklanılmış ve ritim kalıplarının belirginleşmesi de bu pratikler üzerinden irdelenmeye çalışılmıştır. Endüstrinin yapısallığı, ürün-üretim-tüketim ekseninde dinleyici kitleyi de içinde barındıran, dolayısıyla bir müzik ürününün tüketilen bir ürün olarak içeriğinde ne tür müziksel ögelere yer verileceğinin belirlenmesi noktasında tüketicinin beğeni matrislerini de ölçüt alan üretim koşullarına sahiptir. Bu bağlamda; bir müzik eserini tüketici nezninde beğenilen, tüketilen bir ürün haline getiren kurgusallık, toplumbilimsel kuramlar yardımıyla sermayenin yani müzik ürününün işlenişi üzerinden anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu işleyişin anlaşılabilmesi için üretim aktörleri bağlamına oturtulan icracılar ile görüşmeleri kapsayan alan araştırması yapılmış, gözlem ve katılımcı gözlem yollarıyla ortaklık unsuru olarak ele alınan ritim kalıplarının stüdyo kayıtlarında ne sebeple tercih edildiği hem birincil öneme sahip üreticilerin verdikleri bilgilerle hem de literatür taraması yoluyla edinilen bilgilerin birleşimi ile kavranmaya çalışılmıştır. İcracıların birincil derecede öneme sahip olmaları, müzik kayıt endüstrisindeki belirleyici rollerinden kaynaklanmaktadır. Bu sebeple de tez metninin betimsel analizlerinin kaynağını oluşturan verisel anlatılarda bu icracıların paylaştıkları bilgiler temel teşkil etmiştir. Popüler müzik türlerinden biri olarak değerlendirilen arabesk müziği merkeze alarak, sınırlılıklar dahilinde pop ve alaturka olarak sınıflandırılan müzik ürünlerinin 1980'lerdeki kültürel atmosferin de belirleyicisi olan çeşitli toplumsal, siyasal, ekonomik, kültürel bir takım değişim, dönüşümler ile iç içe geçmeye başlayan yapısal özellikleri müzik ürünlerinin düzenleniş, sahip oldukları makamsal yapılar, kayıtlarda kullanılan enstrumanlar, armonizasyon, algılanabilirlik biçimi, sahne performansları, ustadan çırağa aktarılan birikim, icracıların belirleyici rolleri ve üretim mekanizmasının teknik bazı yönleri üzerinden ilişkisel bir anlatımla ortaklık paydası olarak görülmüştür. Bu bağlamda, 1980'li yıllarda müzik türleri arasında belirgin farklılıklar göze çarparken, yazınsal medyada hakkında yazılan olumsuz eleştirilere, devletin resmi kurumlarınca ve görsel-işitsel medyada uğradığı ambargolara rağmen arabesk müziğin yakaladığı ivme ve bu atmosferde gelişen pratikler kültürel meşruluk tanımı içerisinde ele alınmıştır. Tüm olumsuzluklara karşın, yakaladığı ivme ve popülarite sayesinde pop müziğin üretici kimliklerinin de beslendiği tampon mekanizma olan arabesk müziğin etkisi ile 1990'lardan itibaren türler arası farklılıklar giderek benzerliğe dönüşmüş, makamsal popüler müzik ekseni ortaya çıkmış ve arabesk müziğin yapı taşlarından olan çeşitli ritim kalıplarının endüstrideki sürekli döngüsü sayesinde hangi yorumcunun hangi müzik türünde eser yorumladığı noktasında sınır çizilmesi zorlaşmaya başlamıştır. Üretim-ürün-tüketim ekseninde sosyolojik irdelemelere sık sık değinilen bu tez çalışmasında kuramsal bir çerçeve çizebilmek adına Bourdieu ve Weber'in öne sürdüğü yaklaşımlardan hareketle konuya ilişkin kavramlara da başvurulmuştur. Tezin kapsamına bağlı olarak ortaklık unsuru olarak ele alınan ritim kalıplarından Arap müzik kültürü ile kurulan kültürel etkileşimin de göstergeleri arasında sayılabilecek Vahde, Melfuf, Maksum, Saidi, Çifte ve Suudi adlı kalıplar ağırlıklı olarak arabesk müzikte kullanıldığı için, Türk- Arap müzik kültürü ekseninde bu kültürel etkileşimin belirgin izlerini yansıtan icra örneklerine yer verilmiştir. Dolayısıyla arabesk müzikte fazlaca kullanılan bu ritim kalıplarının varlığı sayesinde Mısır müziğinin odak noktası olduğu Arap müzik kültürü ile arabesk müzik arasında yapısal benzerliklerin irdelenmesine gayret edilmiştir. Ayrıca müzik endüstrisinde Arap müziği etkisine de değinilmiş ve klasik Mısır müziğinin üslup ve repertuar açısından biçimlenmesinde önemli rollere sahip Ümmü Gülsüm ve Muhammed Abdülvahab gibi aktörlerin Türk kayıt endüstrisindeki işleyişe ve icra yapısına ne türden etkilerde bulunduğu saptanmaya çalışılmıştır. Arap müzik kültürü ile etkileşimin göstergeleri olarak sınıflandırılan bu ritim kalıplarına ek olarak bir diğer alan ise batı müziği ile kurulan ilişkinin göstergeleri arasında sayılabilecek olan ve müzik türleri arasında benzeşmenin gerekçesi yani ortaklık unsuru olarak ifade edilebilecek ritim kalıplarıdır. Bu bağlamda da batı kültürünün etkisi ile müzik ürünlerine yansıyan Bolero ve Shake adlı ritim kalıpları, kullanıldıkları çeşitli kayıtlı müzik ürünleri örneklerinin analiz edilmesi yöntemiyle tanımlanmaya çalışılmıştır. Her ne kadar popülerlik algısının çeşitli koşullara bağlı olarak değişkenlik gösterebildiği gündelik müzik üretim ve tüketim pratiklerinde bu tez çalışmasında ifade edilme gayreti gösterilen ritim kalıpları dışında farklı yapılar varsa da müzik endüstrisinin üretim modelleri ve oligopol yapısı sayesinde müzik türleri arasındaki yapısal ayrımların sınırları muğlaklaşmaya başlamış ve zaten tartışmalı bir atmosfere sahip popüler müzik alanında müzik türlerinin sınıfladırılabilmesi için arguman olabilen ritim kalıpları gibi kurgusal etmenler türlerin birbiri ile ilişkisini güçlendiren, onları birbirine benzeten birer yapısal eleman haline gelmiştir. Bu çalışma ile akademik alanda popüler müziğe ilişkin görece üzerinde yeterli araştırma yapıl-a-madığı düşünülen bir alana katkı sunabilmesi hedeflenmiştir.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the subject of rhythm patterns that cause structural similarities between popular music genres in Turkey, especially since the 1980s, which have become increasingly standardized, has been discussed. Within the limitations of this thesis study, which is an ethnographic study, it focused on production practices in the music recording industry covering a period of more than forty years, and the clarification of rhythm patterns was tried to be examined through these practices. The structurality of the industry has production conditions that include the audience in the product-production-consumption axis, therefore, consumer's taste matrices are also used to determine what kind of musical elements will be included in the content of a music product as a consumed product. In this context, fictionalism, which turns a musical work into a product that is appreciated and consumed by consumers, has been tried to be understood through the processing of capital, that is, the musical product, with the help of sociological theories. In order to understand this process, a field research was conducted covering interviews with performers placed in the context of production actors, and an attempt was made to understand why rhythm patterns, considered as a partnership element through observation and participatory observation, are preferred in studio recordings, both with the information provided by primary producers and with a combination of information obtained through literature review. The primary importance of performers is due to their decisive role in the music recording industry. For this reason, the information shared by these performers has become the basis for the data narratives that constitute the source of the descriptive analysis of the thesis text. Taking arabesque music, which is considered one of the popular music genres, to the center, the structural features of music products classified as pop and alaturka within the limits of various social, political, economic, cultural changes, transformations that are also determinants of the cultural atmosphere in the 1980s, were seen as a denominator in terms of the arrangement of music products, the official structures they have, the instruments used in recordings, harmonization, perceptibility form, stage performances, the accumulation transferred from master to apprentice, the decisive roles of performers and partnership with a relational expression through some technical aspects of the production mechanism. In this context, while significant differences between music genres stood out in the 1980s, the momentum that arabesque music has achieved and the practices that have developed in this atmosphere have been considered within the definition of cultural legitimacy, despite the negative criticisms written about it in the literary media, the embargoes Decried by official institutions of the state and audiovisual media. Despite all the negatives, thanks to the momentum and popularity it has achieved, with the influence of arabesque music, which is a buffer mechanism in which the producer identities of pop music are also fed, differences between genres have gradually turned into similarities since the 1990s, the popular music that contains maqam, axis has emerged, and thanks to the continuous cycle of various rhythm patterns that are the building blocks of arabesque music, it has become difficult to draw boundaries at the point of which performer performs in which musical genre. Sociological investigations on the production-product-consumption axis are often mentioned in this thesis study, in order to draw a theoretical framework, concepts related to the subject were also applied based on the approaches proposed by Bourdieu and Weber. Due to the fact that the patterns of rhythm, which are considered as an element of partnership depending on the scope of the thesis, can also be considered as indicators of the cultural interaction established with the Arab musical culture, the patterns named Vahde, Melfuf, Maksum, Saidi, Cifte and Saudi are mainly used in arabesque music, examples of performances reflecting the obvious traces of this cultural interaction on the axis of Turkish-Arab musical culture are included. Therefore, thanks to the existence of these rhythm patterns, which are widely used in arabesque music, efforts have been made to decipher the structural similarities between Arab musical culture, in which Egyptian music is the focus, and arabesque music. In addition, the influence of Arabic music in the music industry was also mentioned and it was tried to determine what kind of influences actors such as Oum Khalsoum and Mohammed Abdulwahab, who have important roles in shaping classical Egyptian music in terms of stylistically and repertoire, have on the functioning and performance structure of the Turkish recording industry. In addition to these rhythm patterns classified as indicators of interaction with Arab musical culture, another area is the rhythm patterns which can be considered among the indicators of the established relationship with western music and can be expressed as a justification for similarity between musical genres, that is, as an element of partnership. In this context, the rhythm patterns called Bolero and Shake, which are reflected in music products with the influence of western culture, have been tried to be identified by analyzing the samples of various recorded music products in which they are used. Although there are different structures in casual music production and consumption practices, where the perception of popularity can vary depending on various conditions, other than the rhythm patterns that are tried to be expressed in this thesis, the boundaries of structural distinctions between music genres have begun to become ambiguous thanks to the production models of the music industry and the oligopoly structure. In the field of popular music, which already has a controversial atmosphere, fictional factors such as rhythm patterns that can be discussed in order to classify musical genres have become structural elements that strengthen the relationship of genres to each other and make them similar to each other. It is aimed to contribute to an area which is considered to have relatively insufficient research on popular music in the academic field with this study.
Benzer Tezler
- Dünden bugüne rebab ve yeniden ele alınması
Başlık çevirisi yok
M. REFİK KAYA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1998
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Sanat Müziği Ana Sanat Dalı
DOÇ. M. CAHİT ATASOY
- Türkiye'de popüler müziğin tarihsel gelişiminde davul çalım yaklaşımları
Drum-playing approaches in historical development of popular music in Turkey
HAKAN KILIÇOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURAN SAĞER
- Müziğin estetik niteliği açısından Türkiye'de popüler müzik [Film (VHS video kaset)]
Popular music in Turkey from the angle of music aesthetics quality
MEHMET MÜNİF AKALIN
- 68 hareketi ve Türkiye'de müzikal değişim: 1961 - 1980 yılları arasında popüler müzik
The 68 movement and musical changes in Turkey: Popular music between the years 1961 - 1980
ZEYNEP IŞIL IŞIK DURSUN
- Türkiye'de İslami popüler müziğin algısı üzerine bir inceleme
A research upon the perception of Islamic popular music in Turkey
ŞERAFETTİN ULUSOY