Kaçar Hanedanı devlet adamlarından Mirza Muhammed Taki Han Ferahanî (Emir-i Kebîr) ve ıslahatları (1807-1852)
Mirza Mohammad Taqi Khan Farahani (Amir Kabir), one of the statesmen of the Qajar dynasty, and his reforms (1807-1852)
- Tez No: 898018
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TELLİ AKHUNDOVA KORKMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Kaçar Hanedanı, Emir–i Kebir, Islahat, Mehd-i Ulyâ Melek Cihan Hanım, The Qajar Family, Amir Kabir, Reforms, Mahd-e Olia Malek Jahan Khanom, grand viziership
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 196
Özet
Fars literatüründe Emir-i Kebir olarak bilinen Mirza Tâki Han Kaçar Hanedanlığı döneminin önemli devlet adamlarından biridir. doğum tarihi hakkında yazarlar tarafından farklı tarihlar ileri sürülmektedir.Sadrazamlık makamına getirilmesinden önce farklı görevlerde görev yapmıştır. Yönetimde farklı görevlerde bulunan Mirza Tâki Han Nâsıreddin Şah'ın tahta çıkmasında etkili olduğu için kendisi tarafından sadrazamlık makamına getirilmiştir. Sadrazamlığı döneminde (1848-1851) farklı alanlarda yenileşme hareketlerini başlatan Mirza Tâki Han, İran'ın modernleşmesine büyük katkılar sağlamıştır. Emir- i Kebir'in Kültürel sahada iki önemli ıslahat gerçekleştirmiştir. Birisi temellerini attığı Dârü'l-Fünun okuludur. Çağdaş İran tarihindeki en etkili kurumlardan biri olan Dârü'l-Fünun, Emir-i Kebir'in sadrazamlık makamından azledilmesinden sonra, 29 Aralık 1851 tarihinde açılmıştır. Bu eğitim kurumu başlangıçta idari ve askeri alanlarda uzman personel yetiştirme amacı ile kurulsa da daha sonra farklı bilim dalları da okutulmaya başlanmıştır. Okulun ismi hususunda kaynaklarda“Medrese”,“Medrese-i Cedid”,“Medrese-i Nizamiye”,“Talimhâne”şeklinde olduğuna dair fikirlerin yanında İstanbul'daki Mekteb-i Sultanî adı örnek alınarak“Mektebhâne-i Şâhi”isminin yaygın olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Nitekim okulda ders vermesi için Avusturyalı öğretmenlerle yapılan sözleşme metninde de“Mektephâne-i Şahi”kelimesi kullanılmıştır. Eğitmenlerin Avusturya ve Almanya'dan getirtilmesine bakmayarak okulda eğitim dili Fransızca olmuştur. İkincisi, Nâsıreddin Şah'ın saltanatının dördüncü yılında çıkarılmaya başlanan Ruzname-i Vekâyi-ı İttifakiye gazetesidir. Gazete Nâsıreddin Şah'ın ilk on yılı için önemli kaynaktır. Emir-i Kebir'in sağlık alanında gerçekleştirdiği ıslahat çiçek hastalığına karşı yürüttüğü aşılama faaliyetidir. Eğerçi bu faaliyet Kaçar Devletinin başlarında bireysel olarak bazı Kaçar Şehzadeleri tarafından hanedan üyeleri ve halk üzerine gerçekleşsede Emir Kebir'in sadrazamlığı döneminde aktif olarak uygulanmıştır. Emir-i Kebir'in kazandığı güç ve yaptığı ıslahatlar, siyasi rakiplerinin( Mirza Ağa Han Nuri ) hanedan üyeleri (Mehd-i Ulyâ Melek Cihan Hanım),İngiltere ve Rusya gibi dış devletlerin çıkarlarına karşı geldiği için onları rahatsız etmiştir. Emir Kebir'e karşı ittifak kurmalarına, önce sadrazamlık göreviden azledilip sürgün edilmesine ve az bir müddet sonra da katledilmesine sebep olmuştur. Çalışmada Kaçar Hanedanlığı döneminin önemli devlet adamlarından biri olan Mirza Tâki Han hayatı ve onun yaptığı ıslahatları anlatmaya çalışacağız.
Özet (Çeviri)
Mirza Taki Khan, known as Amir Kabir in Persian literature, was one of the prominent statesmen during the Qajar Dynasty period. Scholars propose various dates for his birth. Prior to his appointment as Grand Vizier, he served in various governmental positions. Having held different roles in the administration, Mirza Taki Khan was appointed as Grand Vizier by Naser al-Din Shah due to his influential role in the Shah's ascension to the throne. During his tenure as Grand Vizier (1848-1851), Mirza Taki Khan initiated modernization movements in various fields, contributing significantly to Iran's modernization process. Amir Kabir implemented two important reforms in the cultural domain. The first was the establishment of the Dar al-Funun school. Dar al-Funun, one of the most influential institutions in modern Iranian history, was inaugurated on December 29, 1851, after Amir Kabir's dismissal from the position of Grand Vizier. Although this educational institution was initially established to train expert personnel in administrative and military fields, it later expanded to teach various scientific disciplines. Regarding the school's name, sources suggest terms such as“Madrasah,”“Madrasah-i Jadid,”“Madrasah-i Nizamiyya,”and“Talimkhane.”However, it has been determined that“Maktabkhane-i Shahi”was widely used, inspired by the Mekteb-i Sultani in Istanbul. Indeed, the term“Maktabkhane-i Shahi”was used in the contract with Austrian teachers hired to teach at the school. Despite recruiting educators from Austria and Germany, the language of instruction was French. The second reform was the publication of the Ruzname-i Vakayi-i Ittifakiyye newspaper, which began circulation in the fourth year of Naser al-Din Shah's reign. This newspaper serves as an important source for the first decade of Naser al-Din Shah's rule. In the field of healthcare, Amir Kabir's reform was the vaccination campaign against smallpox. Although this practice had been individually implemented by some Qajar princes for royal family members and the public since the early Qajar period, it was actively pursued during Amir Kabir's tenure as Grand Vizier. The power Amir Kabir gained and the reforms he implemented disturbed his political rivals (such as Mirza Agha Khan Nuri), dynasty members (Mahd-i Ulya Malek Jahan Khanum), and foreign powers like Britain and Russia, as they conflicted with their interests. This led to the formation of an alliance against Amir Kabir, resulting in his dismissal from the position of Grand Vizier, his subsequent exile, and shortly thereafter, his execution. This study aims to explore the life of Mirza Taki Khan, one of the significant statesmen of the Qajar Dynasty period, and the reforms he implemented.
Benzer Tezler
- The daughters of Ottoman Sultans in the context of dynastic marriages (1450-1650)
Hanedan evlilikleri bağlamında Osmanlı Sultanlarının kızları (1450-1650)
SEVVA DENİZ BULUT
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Tarihİstanbul Medeniyet ÜniversitesiUluslararası Osmanlı Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET ZAHİT ATÇIL
- 19. yüzyılın ikinci yarısında Kaçar portre sanatı: Nasreddin Şah'ın portreleri
Qajar portrait art in the second half of the 19th century: The Portraits of Nasir Al-Din Shah
TOLGA UZUN
Doktora
Türkçe
2005
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERPİL BAĞCI
- Türkiye Selçuklu devlet adamlarından Sadeddin Köpek ve faaliyetleri
Turkish Seljuks stateman sa'ad al-din köpek and his actions
İSMAİL KARAKOÇ
- Devrimci dinamikler açısından Osmanlı ve İran çağdaşlaşması
Ottoman and İranian modernization in terms of revolutionary dynamics
HÜSEYİN TOLGA GÜRAKAR
- Anadolu Selçuklu Döneminde kadınların mimari etkinlikleri
The activities of women in the Period of Anatolian Seljuk arcitecture
AYŞEGÜL BEKMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Sanat TarihiYüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET KULAZ