Hattat Mustafa Rakım'da celi sülü's ve Tuğra estetiği
Caliographer Mustafa Rakım's esthetic to celi sülüs and Tuğra
- Tez No: 89924
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHİTTİN SERİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Sanat Tarihi, Religion, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 281
Özet
1 171/1758 Ordu/Ünye doğumlu olan Mustafa Rakım, küçük yaşta İstanbul'a gelerek, ilmî tahsili yanında ağabeyinden hüsn-i hat meşketti. Hat icazetini 12 yaşında aldı. Daha o sene yazdığı celî sülüs bir mezartaşı kitabesinde, değişik istif nüktelerine ne kadar meraklı olduğu görülür. Sanatında devamlı bir arayış ve yenilik içerisinde olan Rakım, celî sülüsteki asıl maharetini ağabeyinin vefat yılı olan 1221/1806'dan sonra ortaya koymuştur. Râkım'ın sanat hayatında bu tarihten sonra hızlı bir gelişme görülür. Rakım 1230/1815'ten sonra gerek padişah tuğralarında, gerekse de celî sülüste gelişimini tamamlamış, en mükemmel eserlerim vermeye başlamıştır. Aynı zamanda figürist ressam olan Rakım, celî sülüste harflerin estetik ölçülerini, orantılarını bulmuş, onları yazıldıkları yüksekliklere göre, rahatça görülebilecekleri tıknazlığı vermiştir. Bundan başka, istifte de harfleri birbirleri ile kaynaştırmasını başarmıştır. Bunları yaparken, harflerin terkip ve tenasübünde hiçbir bozulma meydana gelmemiştir. Padişah tuğralarında, harflerin estetiğini vererek, istifini de yeniden tertiplemiştir. Tuğra'nın kürsüsünde mevcut sarkmayı kaldırmış, beyzeleri germiş, tuğ, zülfe ve hançer'i genel yapı ile uyumlu hale getirmiştir. Hattatlar celî sülüs ve tuğrada onun açtığı yoldan yürümüşler, açtığı çığırı benimsemeyenler ise silinip gitmişlerdir. TaTik yazıda hocası olup olmadığı bilinmemekle birlikte, celî sülüsteki kudretiyle, bu yazıyla da eserler vermiştir. Fakat, aynı asırda yaşayan Yesârizâde yazısı yanında, onun yazısı tutunamamıştır. Hafız Osman vadisinde nesih eserler veren Rakım, celî sülüs ve tuğrada yaptığı yenilikle ismini tarihe yazdırmıştır. 1241/1826 yılında vefat eden Rakım Efendi'nin türbesi bugün Fatih, Karagümrük Atikalipaşa Cami karşısında bulunmaktadır. Rakım Efendi türbesinde evlâtlığı ve talebesi Hâşim Efendi de medfundur.
Özet (Çeviri)
Rakım was born in Ünye, Ordu in 1 171/1758. In his childhood he studied sciences. At the same time, he was doing hiisn-i hat with his brother. When he was 12, he had his caliograh diploma. That year, he wrote a celi sülüs graveyard inscription. Through that inscription, it is seen that he likes different combinations. He had always been after searching novelties and differences. However, his art had uniquely developed after the death of his brother, in 1221/1806. After this data, there had been a progress in Rakim's art. After 1230/1815 Rakım produced excellent productions both in tuğra of Sultan and in celi sülüs. Rakım was at the same time a figunst. He found the aesthetic meaurement of the letters in Celi Sülüs. He gave them a nice shape that could be seen according to their height. Apart from, he managed to join the letters in combination. While doing these, he did not give harm to the organization and the proportion of the letters. In Sultan Tuğras, he gave an aesthetic of letters and reorganized the combinations. All other caliograps followed him. Other who don't follow him were all forgotten.lt is not Known if he had a tutor in talik, but his craft in celi sülüs helped him to produce works in talik as well. However, his writing has never become well known, when compared to Yesarizade. Rakım, who produced nesih works in Hafız Osman's way, has become well-known by his work in celi sülüs and tuğra. The tomb of Rakım Efendi who died in 1241/1826 is currently at Fatih, next to Karagümrük Atikalipaşa Mosque. In his tomb his son, and his pupil Hâşim Efendi is burried an well.
Benzer Tezler
- Hattat Hatib Ömer Vasfi Efendi'nin mimari eserlerdeki yazıları
Calligrapher Hatib Ömer Vasfi Efendi's writings in the architectural works
ARİF ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıSelçuk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAFİZE MELEK HİDAYETOĞLU
- Yeni cami çeşme yazılarının anatomik açıdan değerlendirilmesi ve mustafa râkım üslubuyla mukayesesi
Anatomical evaluation of the new mosque fountain inscriptions and the comparison with mustafa rakim's style
MUHARREM GÖKŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sanat TarihiHitit Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OKTAY GÜNDOGDU
- Hattat İsmail Zühdî Efendi'nin hayatı, sanatı ve eserleri
Life, art and works of Calligrapher Ismail Zuhdî
UĞUR KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
BiyografiMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH ÖZKAFA
- Hattat Hamid Aytaç hayatı ve eserleri
Başlık çevirisi yok
ÖMER MOHAMED ALİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SAVAŞ ÇEVİK
- Hattat Mahmud Celaleddin'in hayatı, talebeleri ve takipçileri
Calligrapher Mahmud Celaleddin's life, his students and followers
OMAR N. QASIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
El SanatlarıSakarya ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. MEHMET MEMİŞ