Melâmîlerde mûsikî (Nûrîyye Melâmîleri örneği)
Musics in Melāmies (Example of Nūrīyyā Melāmis)
- Tez No: 899930
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SERBÜLEND ARPA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Müzik, Tarih, Religion, Music, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Din Musikisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 178
Özet
Melâmet anlayışını benimseyenlerin oluşturduğu bir tasavvuf akımı olan Melâmîyye, IX. yüzyılda Horasan bölgesinde ortaya çıkmıştır. Hamdûn el-Kassâr'a nispetle Melâmetîyye-i Kassâriyye, Hacı Bayram-ı Veli'nin halifesi Ömer Dede Sikkînî ile birlikte Melâmîyye-i Bayrâmîyye ve son olarak Muhammed Nûru'l-Arabî'nin silsilesiyle başlayan Melâmîyye-i Nûrîyye şeklinde üç devrede incelenmektedir. Melâmîyye hakkında yapılan çalışmaların genel itibarıyla tasavvuf ve edebiyat alanında olduğu görülmüştür. Bununla birlikte Melâmîliğin mȗsikî yönüne dair yapılan çalışmaların yeterli sayıda olmadığı anlaşılmaktadır. Yapmış olduğumuz araştırmalar ile Melâmetîler ve Bayramî Melâmîlerinin mȗsikî yönünün daha önce kaynaklarda az da olsa yer aldığı fakat Muhammed Nûru'l-Arabîye nispet edilen Nûrîyye Melâmîlerinin mȗsikî yönü hakkında müstakil bir çalışma bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada Muhammed Nûru'l-Arabî'den günümüze Melâmîlerin mȗsikî ile ilişkisi, Melâmî kaynaklar üzerinden araştırılmıştır. Çalışmanın evreni“Melâmîlerde Dinî Mûsikînin Yeri”, örneklemi ise“Nûrîyye Melâmîlerinde Dinî Mûsikî”dir. Çalışmamız, kişisel görüşme kayıtlarının, klasik ve araştırma kaynaklarının kullanıldığı nitel bir araştırmadır. Bu çalışmamızın amacı, Melâmîler ile birlikte anılabilecek nitelikte dini mûsikî uygulamalarının olup olmadığını, Melâmî tekkelerinde mȗsikînin yerini tespit etmektir. Araştırmamızın problemini“güfte ve/veya bestesi melamî efendilerine ait Nûrîyye Melâmîleri tekkelerinde okunan dini mûsikî eserleri nelerdir?”sorusu oluşturmaktadır. Literatür taraması sırasında karşılaştığımız divanların Nûrîyye Melâmîlerinin mûsikî anlayışını tespit etmemize imkân sağlayıp sağlamadığı, Melâmî tekkelerinde icrâ edilen mûsikînin dışarıya açık olup olmadığı ve yine Nûrîyye Melâmîlerinin icrâ ettiği mûsikîde bir eğitim sürecinin olup olmadığı araştırılmıştır. Böylece Mevlevî ve Bektâşilerde olduğu gibi Melâmîlerde de müstakil bir mȗsikî anlayışının olup olmadığının yapılan araştırma sonucunda ortaya konulması hedeflenmiştir. Çalışmada Nûrîyye Melâmîlerine ait 14 adet divan incelenmiş ve 8 divanda yer alan bazı şiirlerin dini mûsikî formlarında bestelendiği, Melâmî tekke, dergâh ve derneklerinde icrâ edilmesinin yanında kimlik belirtilmeksizin tekke dışında da icrâ edildiği tespit edilmiştir. Melâmî bestekârlar arasında yer alan Yahya Soyyiğit ve Ender Doğan'ın mûsikî dersi verdiği fakat diğer derneklerde bu derslerin verilmediği yapılan görüşmeler sonucunda ortaya çıkarılmıştır. Çalışmada geçmişten günümüze farklı evrelerden geçen, Balkanlar ve Türkiye'de dergâhları var olan Nûrîyye Melâmîlerinin birçok mürşid-i kâmilinin bulunduğu ve Mevlevîlik gibi tek posta sahip olan tarîkatlara benzemediği anlaşılmaktadır. Bu hususta Nûrîyye Melâmîleri arasında farklılıkların söz konusu olduğu görülmektedir. Çalışmamızda Nûrîyye Melâmîlerine ait olduğu belirtilen bir adet zikir tertibi, 174 adet bestelenmiş ve 45 adet derlemesi yapılan ilâhi tespit edilmiştir. Neticede Nûrîyye Melâmîlerinde kendilerine özgü olarak nitelendirilebilecek bir mûsikî anlayışının olmadığı, dini mûsikî repertuvarına güfte/beste olarak önemli katkıda bulundukları bilgisine ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The Melāmīyya, a Sufi movement formed by those who adopted the Melāmet approach, emerged in the Khorasan region in the 9th century. It is examined in three periods as the Melâmetîyye-i Kaṣṣarīyya, attributed to Hamdūn el-Kassār, the Melāmîyetiyye-i Bayrāmīyye with the caliph of Hacı Bayrām-ı Veli, Ömer Dede Sikkīnī, and finally the Melāmīyya-i Nūrīyya, which began with the lineage of Muhammed Nūru'l-Arabī. It has been observed that the studies conducted on the Melāmīyya, whose religious rules and unique forms of worship we could not find, are generally in the field of Sufism and literature. However, it is understood that the studies conducted on the musical aspect of Melāmīyya are incomplete or insufficient. Our research has determined that the musical aspect of the Melāmīyya and Bayrāmī Melāmī had previously been included in the sources, albeit to a lesser extent, but there is no independent study on the musical aspect of the Nūrīyya Melāmī, who is attributed to Muhammad Nur al-Arabi. In this study, the relationship between Melāmīyya and music from Muhammed Nūr al-Arabī to the present day has been investigated through Melāmī sources. The universe of the study is“The Place of Religious Music in Melāmī”and the sample is“Religious Music in Nūrīyya Melāmī”. Our study is a qualitative research using personal interview records, classical and research sources. The aim of this study is to determine whether there are religious music practices that can be mentioned together with Melāmīes and the place of music in Melāmī lodges. The problem of our research is the question of“What are the religious musical works sung in the Nūrīyya Melāmī lodges whose lyrics and/or compositions belong to Melāmī dervishes?”It was investigated whether the divans we encountered during the literature review allowed us to determine the musical understanding of the Nūrīyya Melāmīes, whether the music performed in the Melāmī lodges was open to the outside world, and whether there was an educational process in the music performed by the Nūrīyya Melāmīes. Thus, it was aimed to reveal whether there was an independent musical understanding in the Melāmī as in the Mawlawīes and Bektashīes as a result of the research. In the study, 14 divans belonging to the Nūrīyya Melāmīes were examined and it was determined that some of the poems in 8 divans were composed in religious music forms, and that they were performed in Melāmī lodges, other dervish lodges and associations, as well as outside the lodge without specifying their identity. As a result of the interviews, it was revealed that Yahya Soyyiğit and Ender Dogan, who are among the Melāmī composers, gave music lessons, but these lessons were not given in other associations. In the study, it is understood that the Nūrīyya Melāmīes, who have gone through different phases from the past to the present and have lodges in the Balkans and Turkey, have many mentors and are not similar to the tarîkats that have a single post such as Mawlawīyah. In this regard, it is seen that there are differences among the Nūrīyya Melāmīes. In our study, one dhikr arrangement, 174 compositions and 45 compiled hymns, which were stated to belong to the Nūrīyya Melāmīes, were identified. As a result, it has been found that Nūrīyya Melāmīes do not have an understanding of music that can be described as unique to them, and that they made a significant contribution to the religious music repertoire as lyrics/compositions.
Benzer Tezler
- Melâmilikteki ahlakî ilkelerin İslam felsefesi bağlamında değerlendirilmesi
Evaluation of moral principles in Melamism in the context of Islamic philosophy
TUĞBA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeFırat ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL ERDOĞAN
- Lâ-Mekâni Şeyh Hüseyin hayatı, edebi kişiliği ve Divanı'nın tenkitli metni
Başlık çevirisi yok
İBRAHİM HALİL TUĞLUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiEski Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL KURNAZ
- Teşekkül döneminde Nişabur'da tasavvuf (hicrî 3.-5. asırlar)
Sufism in Nishapur at the formation period (3rd -5th centuries a.h.)
HİCRET KARADUMAN
Doktora
Türkçe
2023
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURREZZAK TEK
- Effect of tune repetition on judgments of preference in nontonal music
Melodileri tekrar etmenin tonal olmayan müzikteki beğeni kararları üzerine etkisi
MUSTAFA TAHA BİLGE
- Olanlar Şeyhi İbrahim Efendi'nin Vahdetname/Usul-i Muhakkıkin'i Işığında Tasavvufi görüşleri (inceleme ve metin)
Olanlar Şeyhi İbrahim Efendi's views on sufism in the light of Vahdetname/Usul-i Muhakkıkin
SÜLEYMAN GÖKBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET DEMİRCİ
