İbrahim Gülşeni (hayatı, eserleri, görüşleri)
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 74550
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET DEMİRCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 291
Özet
İbrahim Gülşenî XV. yüzyılın birinci yansında Diyarbakır'da dünyaya gelmiştir. Erken yastayken babasının vefat etmesi üzerine bakımını ve yetiştirilmesini amcası üzerine almıştır. Küçüklüğünden itibaren ilme ve ibadete düşkün olan İbrâhîm Gülşenî, gençlik döneminin ilk yıllarında ilim tahsili için Diyarbakır'dan ayrılıp Tebriz'e gitmiştir. Tebriz'de Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın kazaskeri Molla Hasan'la tanışmış; onun himayesinde hem öğrenimini sürdürmüş hem de çalışmaya başlamıştır. Kısa süre içerisinde açık sözlülüğü ve dürüstlüğü ile Uzun Hasan'ın da takdirim kazanmış ve onun nezdinde imtiyazlı bir konuma kavuşmuştur. Zaman zaman Akkoyunlu devleti tarafından elçilik ve askerin maneviyatım yükseltmek gibi işlerle görevlendirilmiştir. Saraya yakınlığı sayesinde büyük bir servet edinmiştir. Ancak ne ilmi bakımdan belli bir düzeye gelmesi, ne de büyük maddi imkanlara kavuşması onu tatmin etmemiştir. Zamanındaki pek çok kimse gibi o da huzur ve tatmini tasavvufî hayatta bulmuştur. Önceleri Kalenderiler ve Melamiler gibi dönemin bazı tasavvuf zümrelerine sempati şeklinde tezahür eden bu temayülü, bir resmi görev sonucu, zamanın Halveti şeyhi Dede Ömer Rûşenî'yle tanışması sonucu düzenli bir tasavvufî eğitime dönüşmüştür. Tasavvufa olan istidadı sebebiyle büyük merhaleler kateden İbrahim Gülşenî, şeyhi Dede Ömer'in de takdirim kazanmış ve onun tarafından postnişin olarak görevlendirilmiştir. Dede Ömer'in ölümünden sonra tarikatın başına geçmiş ve Şah İsmail'in Tebriz'i işgaline kadar faaliyetlerini burada sürdürmüştür. Daha sonra bu bölgeye göre daha istikrarlı olan Memluk ülkesinin başşehri Kahire'ye yerleşmiştir. Memluk idarecileri tarafından saygıyla karşılanan İbrahim Gülşenî' nin nüfuzu Osmanlı'nın Mısır'ı almasıyla büsbütün artmıştır. Kahire'de inşa ettiği tekkesi, Anadolu'dan gelenler kadar Mısır'daki Osmanlı idarecilerinin de uğrak yeri olmuştur. Onun gittikçe artan nüfuzu İstanbul'daki Osmanlı idarecilerini tedirgin edecek boyuta ulaşmıştır. Bu nedenle İstanbul'a çağırılmış ve bir soruşturma geçirmiştir. Sonuçta siyâsî bir amaç taşımadığı tesbit edilmiş ve serbest bırakılmıştır. Tekrar Mısır'a dönen İbrahim Gülşenî, 940/1534 yılında vefat ederek sağlığında inşa ettirdiği tekkenin avlusundaki türbeye defnolunmuştur. Türkçe, Arapça ve Farsça manzum eserleri bulunan İbrahim Gülşenî, başardı tasavvufî faaliyetleri nedeniyle Halvetiyye tarikatı şubelerinden birinin kurucusu olarak anılmaktadır. Kurmuş olduğu Gülşeniyye adı verilen şube kısa sürede, bugünkü sınırlarla ifade edecek olursak, Azerbeycan, Mısır, Arabistan, Türkiye ve Balkanlar'da yayılma imkanı bulmuştur.
Özet (Çeviri)
Ibrahim Gulshani was bora in the first part of the sixteenth century in Diyarbakır. After the death of his father while he was in early ages his uncle took the responsibility of looking after him. Since he was very fond science and worship from the very early ages, he left Diyarbakır and went to Tabriz to receive basic education on Islamic sciences. In Tabriz he met with Molla Hasan, the Kazasker of Uzun Hasan, the Akkoyunlu ruler. He continued his education under his patronage in his court. In the mean time, he gained Uzun Hasan's respect and he had an important statue in his court by his virtue. Sometimes he was given missions by the Government of Akkoyun such as an anvoy. He had a huge wealth by means of being close to the Palace. But, neither his wealth nor being an important scholar made him happy. He tasted happiness in the Islamic Sufism like most people had done before. Firstly, he interested in some sufi groups such as Kalenderis and Melamis. Then he received education in Islamic Sufism regulary. Later on, he completed the sufi education in the mean time. After his tariqah shaikh's death, he became the shaikh of his tariqah. He maintained his occupations m Tabriz until Shah Ismail's occupation of Tabriz. After that he had settled in Cairo, which then was the capitol of Mamluq country. He had been respected with honour by Mamluq rulers. The influences of him got rose up there after the Ottoman's concueriation. His convent (taqqah) which he built in Cairo has been visited both by many people came from Anatolia and the Ottoman rulers of Cairo. His deep influence disturbed the Ottoman rulers in Istanbul. For that reason he had been called to Istanbul for an investigation. Afterwards, he was freed because of his being innocence. He then returned to Egypt and died there in 940/1534, and was buried in a tomb placed in the deck of his convent. Ibrahim Gulshani left many poetical works in Turkish, Arabic and Persian languages. He is mentioned as the founder of a branch ofHalwatiyya tariqah, named Gulshaniyyah. This tariqah had many participations in Azerbeycan, Egypt, Arabia, Türkiye and Balkans.
Benzer Tezler
- İbrahim Gülşenî'nin Türkçe divanındaki tasavvufî kavramlar üzerine bir inceleme
A research on the mystical consepts in the diwan of İbrahi̇m Gülşenî
BETÜL SİNSOYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TUBA ONAT ÇAKIROĞLU
- Muhyî-i Gülşenî, eserleri ve Sîret-i Murâd-ı Cihân (inceleme-metin)
Muhyî-i Gülşenî, works and Sîret-i Murâd-ı Cihân
ABDULLAH ARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıCelal Bayar ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. MAHMUT KAPLAN
- Haleti-i Gülşeni (Hayatı, edebi kişiliği, eserleri ve divanının tenkidli metni)
Başlık çevirisi yok
İBRAHİM ALTUNEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiEski Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN AYAN
- Za'fi-i Gülşeni hayatı, eserleri, edebi şahsiyeti ve divanının incelenmesi
Za'fi-i Gülşeni his life, his writing, his literature personality and examining of his divan
ABDURRAHMAN ADAK
Doktora
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ALİ YILMAZ
- Muğlalı İbrahim Şahidi hayatı, edebi şahsiyeti, eserleri divan ve Gülşen-i Vahdet (tenkitli metin)
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA ÇIPAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1985
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDÜLKERİM ABDÜLKADİROĞLU