16. yüzyıl Osmanlı para vakfı tartışmaları
16th century Ottoman cash waqf debates
- Tez No: 901510
- Danışmanlar: PROF. DR. VECDİ AKYÜZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Hukuk, Tarih, Religion, Law, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 383
Özet
Osmanlı fıkıh düşüncesinin çeşitlilik, derinlik ve zenginliğinin en açık şekilde görülüp takip edilebileceği sahalardan birisi ve belki de en önceliklisi tarafların görüşlerini yazıya döktüğü ve böylelikle belli bir literatürün oluştuğu tartışmalı ilmî meselelerdir. Bu noktadan hareket eden doktora çalışmamız, para vakfının meşruiyet, bağlayıcılık ve tesciline ilişkin olarak 16. yüzyılda yoğunlaşan tartışmaları ilmî ve fıkhî boyutlarıyla incelemeye yöneliktir. Kanaatimizce paranın vakfedilmesi meselesi 16. yüzyıl Osmanlı ilmiyesinin önüne hâlen yeniliğini devam ettiren bir problem (nâzile) olarak gelmiş, meşruiyet ve bağlayıcılık hususları Hanefî mezhebi ve Mâverâünnehir fıkıh geleneği çerçevesinde temellendirilmeye veya reddedilmeye çalışılmıştır. Bu süreçte, genel olarak mezhebin muteber metinlerindeki hâkim anlatı ile teâruf ve hâcet-i nâs gibi toplumsal dinamikler arasında denge kurma, hukuki süreklilik ve tutarlılığı koruma arayışı, özelde ise mezhebin kurucu imamlarının otoritesine dayanma ve bir şekilde nakillerle irtibatlı kalma çabası öne çıkmıştır. Öte yandan benzer ilim ve kültür çevrelerinden isimler arasındaki yaklaşım farklılıkları, sadece Osmanlı ilmiyesinin fıkıh yapma ve çözüm üretme kabiliyetleri açısından değil, ilmiye ile siyasi otorite ilişkisi açısından da dikkat çekici özellikler sergilemiştir. Bu genel bakışı yansıtacak şekilde planladığımız tezimizin giriş bölümünde para vakfı tartışmalarına giden süreç ve tartışmaların bağlamı üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde para vakfının cevazını savunan yaklaşımlar (İbn Kemâl, Fenârîzâde, Sofyalı Bâlî ve Ebussuûd'un metinleri ile para vakfına izin veren ferman), ikinci bölümde ise para vakfının cevazına karşı çıkan yaklaşımlar (meçhul müellif, Çivizâde ve Birgivî'nin metinleri) kendi bütünlükleri içinde ele alınıp ayrıntılı olarak incelenmiş ve metinler arası irtibat, benzerlik ve farklılıklar belirginleştirilmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölüm ise para vakfı hakkındaki yaklaşımlara dair ilk iki bölümde tespit edilen hususların, temsil kabiliyeti yüksek olan çeşitli başlıklar üzerinden, mukayeseli olarak değerlendirilmesine yöneliktir.
Özet (Çeviri)
One of the areas where the diversity, depth and richness of the Ottoman fiqh thought can be most clearly seen and followed, and perhaps the most important one, is the controversial scientific issues where the parties put their views in writing and thus a certain literature was formed. From this perspective, our doctoral study aims to examine the debates that intensified in the 16th century regarding the legitimacy (sihhat), bindingness (luzūm) and registration (tescīl) of money endowments in terms of their scholarly and jurisprudential dimensions. In our opinion, the issue of endowing cash came before the 16th-century Ottoman scholarship ('ilmiyyah) as a problem that was still new (nāzilah), and the issues of legitimacy and bindingness were tried to be justified or rejected within the framework of the Hanafi madhhab and the Transoxiana fiqh tradition. In this process, what comes to the fore is in general the search for a balance between the dominant narrative in the sect's authoritative texts and social dynamics such as teāruf and ḥājat al-nās, and for the preservation of legal continuity and coherence, and in particular the effort to rely on the authority of the madhhab's founding imams and somehow remain connected to a transmission. On the other hand, the differences in approach between names from similar scientific and cultural circles were noteworthy not only in terms of the Ottoman scholarship's ability to perform fiqh and produce solutions, but also in terms of the relationship between the ilmiyyah and political authority. In the introduction of our thesis, which we have planned to reflect this overview, the process leading up to the discussions on cash waqfs and the context of the discussions are emphasized. In the first part, the approaches defending the legitimacy of the cash waqf (the texts of Ibn Kemāl, Fenārīzāde, Bālī of Sofia and Ebussuūd, and the edict permitting the cash waqfs) and in the second part the approaches opposing the legitimacy of the cash waqf (the texts of the unknown author, Civizāde and Birgivī) are examined in their entirety and examined in detail, and the connection, similarities and differences between the texts are tried to be clarified. And in the third chapter, some main issues identified in the first two chapters regarding the approaches about the cash waqf are evaluated comparatively through various topics with high representativeness.
Benzer Tezler
- Osmanlı vakıf hukukunda mukâtaa
Mukâtaa in Ottoman waqf law
MUHAMMED EMİN DURMUŞ
Doktora
Türkçe
2020
EkonomiSakarya Üniversitesiİslam Ekonomisi ve Finansı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÜLEYMAN KAYA
- Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Beşir Ağa 486 numaralı Firdevsi Şehnamesi'nin minyatürleri
The miniatures of a Firdowsi Shahname copy kept in the Suleymaniye Library (Hacı Beşir Ağa 486)
ÇAĞDAŞ ADIYEKE
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Savunma ve Savunma TeknolojileriMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BANU MAHİR
- 16. yüzyıl Osmanlı saray dokumaları ve dokumacılık sanatında tasarımcının rolü
Başlık çevirisi yok
AZAR VAGHEFİ