İş ve sosyal güvenlik hukukunda göçmen işçiler
Migrant workers in labor and social security law
- Tez No: 901620
- Danışmanlar: PROF. DR. ENVER MURAT ENGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Göç, Göçmen, Göçmen İşçi, İş Hukuku, Sosyal Güvenlik Hukuku, Migration, Migrant, Migrant Worker, Labor Law, Social Security Law
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 598
Özet
“İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Göçmen İşçiler”ismini taşıyan bu çalışmada göçmen işçilerin iş ve sosyal güvenlik hukukundaki durumları ele alınmaktadır. Göç kavramı yeni bir kavram değildir. Nitekim göç, insanlık var olduğundan beri süregelen bir olgudur. Bunun yanında, özellikle Ortadoğu'da yaşanan savaşlar ile Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ve küresel iklim değişiklikleri neticesinde göç, günümüzdeki en önemli konulardan biri haline gelmiştir. Bundan dolayı da göçün, güncelliğini yitirmeyen bir konu olduğu ifade edilebilir. Jeopolitik konumundan dolayı ülkemiz de tarih boyunca göçlerden etkilenmiştir. Modern çağlarda daha ziyade kaynak veya transit ülke olarak bilinen ülkemiz, özellikle Suriye'de yaşanan iç savaş nedeniyle bir anda yoğun bir göç akışına maruz kalmış ve bir hedef ülke haline gelmiştir. Bu durum ise ekonomik, demografik, sosyolojik, siyasi vb sorunların yanı sıra hukuki sorunların doğmasına da yol açmıştır. Nitekim, daha önce bu denli büyük bir göç dalgasıyla karşılaşmamış olan Türkiye, Suriye'den gelen göçlere karşı hukuki açısından da hazırlıksız yakalanmıştır. Bu kişilerin yabancılar hukuku çerçevesinde hukuki statüsü uzunca bir süre belirlenememiş ve bu sorunu aşabilmek için geçici koruma statüsü düzenlenmiştir. Buna karşın, özellikle medyanın etkisiyle Suriyelilerin sıkça“mülteci”olarak nitelendirilmeye devam edildikleri de görülmektedir. Halbuki Türk hukukunda“mülteci”kavramı Suriye'den gelen kişiler için kullanılabilecek bir kavram değildir.“Göçmen”kavramı da hukukumuzda oldukça sınırlı bir anlamda kullanıldığı için Türk hukuku özelinde düşünüldüğünde bu kavram da aslında Suriyelileri kapsamamaktadır. Suriye'den ülkemize yapılan göçlerin, ülkemize göç eden kişileri yabancılar hukuku bakımından hangi statüde tanımlayacağımız hususundaki karışıklığı su yüzüne çıkardığı söylenebilir. xxxi Göç konusunun, başta sosyoloji olmak üzere çeşitli disiplinlerce sıklıkla incelenmesine rağmen, hukuk alanındaki çalışmaların diğer disiplinlere nazaran daha az olduğu ve özellikle iş ve sosyal güvenlik hukuku alanındaki çalışma sayısının çok daha sınırlı sayıda olduğu görülmektedir. Halbuki ülkemize gelen göçmenler iş piyasasını da etkilemiş ve göçmenlerin burada iş sözleşmesi çerçevesinde çalışmaya başlamalarıyla beraber iş ve sosyal güvenlik hukuku bakımından da sorunlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Göçmenlerin ucuz iş gücü olarak görülmesi ve kayıt dışı çalıştırılma eğiliminin yüksek olması, iş ilişkisinden doğan haklarının yerli işçilere nazaran çok daha rahat şekilde çiğnenebilmesi, göçmen olmaları sebebiyle iş ilişkisinde ayrımcılığa maruz kalmaları gibi durumlar iş ve sosyal güvenlik hukukuntaki temel sorunları oluşturmaktadır. Konu, düzensiz göçmenler bakımından ele alındığında ise düzenli göçmenlere göre daha da kötü bir tablo ile karşılaşılmaktadır. Nitekim düzensiz göçmenler genelde kendilerine dayatılan çalışma koşullarını kabul etmeye mebcur kalmakta ve sınır dışı edilme tehdidi ve korkusu nedeniyle haklarını aramaktdan da çekinmektedir. Düzensiz göçmen işçiler tarafından açılan davaların çok sınırlı sayıda olması, bu durumu gözler önüne sermektedir. Ayrıca, iş ve sosyal güvenlik hukukunda özellikle düzensiz göçmenler bakımından birçok soru yanıtlanmayı beklemektedir. Örneğin çalışma izniyle ilgili hükümlere aykırı davranan düzensiz göçmenlerin iş sözleşmelerinin geçerli sayılıp sayılmayacağı dahi henüz üzerinde fikir birliğine varılmış bir husus değildir. Göçmen işçilerle ilgili pek fazla akademik çalışma olmaması ve bu kişilerle ilgili yanıtlanmayı bekleyen birçok sorunun olması sebebiyle iş ve sosyal güvenlik hukuku bakımından göçmen işçilerin incelenmesine karar verilmiştir. Göçmen işçilerin iş ve sosyal güvenlik hukuku açısından karşılaştıkları sorunları ortaya koymak, bunlara karşı hangi haklara sahip olduklarını açıklamak, mevcut ya da ortaya çıkma potansiyeli olan hukuki sorunlara çözüm yolları önermek ve bu konuları akademik çevrelerin tartışmasına sunabilmek bu çalışmanın temel hedeflerini oluşturmaktadır. Çalışmamızda karşılaştırmalı hukuk yönteminden de yararlanılmıştır. Bunun nedeni ise bir ülkedeki hukuk sisteminin, başka bir ülkedeki hukuk sistemi ile karşılaştırılması yoluyla, mevcut veya ortaya çıkabilecek hukuki sorunlara daha iyi çözüm önerileri getirilebilmesidir. Bu çerçevede hukukumuz ile Alman hukuku xxxii arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Alman hukukunun seçilme nedeni ise Almanya'nın da tıpkı ülkemiz gibi yoğun göç alan bir ülke olması sebebiyle göçün iş ve sosyal güvenlik hukuku alanında doğurduğu sorunlara Alman hukukunun ne gibi çözümler sunduğunu ortaya koyabilmektir Çalışmamızda nicel veriler de sıkça kullanılmıştır. Böylece çalışmamız, matematiksel verilerle de desteklenmiştir. Bu çalışma sistematik olarak ise üç ana bölümden oluşacak biçimde hazırlanmıştır. Hukuki çalışmalarda göç, göçmen ve göçmen işçi kavramları üzerinde pek de durulmadığı gözlemlendiği için çalışmamızın ilk bölümünde bu kavramlar üzerinde durulmuştur. Söz konusu kavramların tanımları üzerinde uzlaşma bulunmadığını ifade etmek gerekir. Bu belirsizliği bertaraf edebilmek için bu çalışmada Uluslararası Göç Örgütü (Kısaca IOM)'un tanımları ve açıklamalarından sıklıkla yararlanılmıştır. Nitekim IOM, yaptığı çalışmalarla göç konusuna uluslararası alanda öncülük etmektedir. Söz konusu kavramların açıklanması suretiyle özellikle göçmen ve yabancı kavramları arasındaki farklılıklar ve göçmen işçi kavramının kimleri ifade ettiği ortaya konulmak istenmiştir. İkinci bölümde ise iş hukuku açısından göçmen işçiler ele alınmıştır. Burada ilk olarak göçmenlerin çalışma hakkı üzerinde durulmuş ve bu hakkın belli açılardan sınırlamalara tabi olduğu görülmüştür. Bu sınırlamalar çalışma izni almak ve Türk vatandaşlarına hasredilen işlerde çalışmamak şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bu sınırlamalara uyan göçmenler düzenli göçmen işçi statüsünde sayılırken, uymayanlar ise düzensiz göçmen işçi statüsünde sayıldıklarını belirtmek gerekir. Bu ayrım iş hukuku açısından oldukça önemlidir, zira iş sözleşmesinin geçerli sayılıp sayılmayacağı sorusu bu ayrım çerçevesinde yanıtlanabilmektedir. Bu tartışmaların ardından çalışma izni ve iş sözleşmesinin türü arasındak ikişkiye değinilmiştir. Daha sonra göçmen işçilerin çalışma yaşamındaki temel hakları ele alınmış ve bu çerçevede göçmen işçilerin sendika hakkı, göçmenlerin çalışma yaşamında karşılaştığı ayrımcılıklar ile iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri konuları üzerinde durulmuştur. Çalışmamızın son bölümünde ise sosyal güvenlik hukuku bakımından göçmen işçiler incelenmiştir. Göçmen işçilerle ilgili olarak sosyal güvenlik hukuku alanında yaşanan temel sorunun ise sigortasız çalıştırılma olduğu görülmektedir. xxxiii Sosyal güvenlik hukuku açısından doğan sorunların çözümünün de göçmenlerin iş sözleşmesinin geçerliliği noktasında yapılacak yoruma göre şekilleneceğini ifade etmek gerekir.
Özet (Çeviri)
This study titled“Migrant Workers in Labor and Social Security Law”examines the situation of migrant workers in labor and social security law. Migration is not a new concept. In fact, migration has been a phenomenon that has been going on since the beginning of humanity. Moreover, due to wars in the Middle East, Russia's invasion of Ukraine and global climate changes, migration has become one of the most important topics of today. Therefore, it can be stated that migration is a topic that never loses its actuality. Due to its geopolitical location, our country has also been affected by migration throughout history. Our country, which was known more as a migrant sending or a transit country in modern times, has suddenly been exposed to a massive migration flow and has become a migrant hosting country, especially due to the civil war in Syria. This situation has led to legal problems as well as economic, demographic, sociological, political, etc. As a matter of fact, Turkey, which has not previously encountered such a large migration wave, has also been caught unprepared in terms of law against migration from Syria. The legal status of these people within the framework of law of foreigners could not be determined for a long time and temporary protection status was regulated to overcome this problem. However, it is observed that, particularly due to the influence of the media, Syrians continue to be frequently labeled as“refugees”. In fact, the concept of“refugee”in Turkish law is not a concept that can be used for those coming from Syria. Since the concept of“migrant”is used in a very limited sense in our law, this concept does not include Syrians when considered in the context of Turkish law. It can be said that the migrations from Syria have highlighted the confusion over the legal status of the people migrating to our country within the scope of law of foreigners. xxvii Although the issue of migration has been frequently examined by various disciplines, particularly sociology, it is observed that studies in the field of law are less compared to other disciplines and the number of studies in the field of labor and social security law is much more limited. However, migrants who have come to our country have also affected the labor market and since they started to work here within the framework of employment contracts, problems have also started to arise in terms of labor and social security law. Considering migrants as chep labor, the tendency to employ them unregistered, violating their rights arising from the employment relationship much more easily, the discriminations in employment relationships due to being migrants constitute the basic problems in labor and social security law. When the issue is considered in terms of irregular migrants, an even worse picture is encountered compared to regular migrants. Indeed, irregular migrants are often forced to accept the working conditions imposed on them and are also reluctant to claim their rights due to the threat and fear of deportation. The very limited number of lawsuits filed by irregular migrant workers demonstrates this situation. Furthermore, there are many unanswered questions in labor and social security law, especially regarding irregular migrants. For example, whether the employment contracts of irregular migrants who violated the provisions regarding work permits will be considered valid or not is not yet a matter on which a consensus has been reached. Since there are not many academic studies on migrant workers and there are many questions about these people waiting to be answered, it was decided to examine migrant workers in terms of labor and social security law. The main aims of this study are to reveal the problems migrant workers face in terms of labor and social security law, to explain which rights they have, to propose solutions to existing or potential legal problems and to present these issues to the discussion of academia. In our study, the comparative law method has also been utilized. The reason for this is that comparing the legal system of one country with another can provide better solutions to existing or potential legal problems. In this context, comparisons have been made between our law and German law. The reason for choosing German law is to reveal what solutions German law offers to the problems caused by migration in the field of labor and social security law, since Germany, like our xxviii country, is a migrant hosting country. Quantitative data has also been frequently used in our study. Thus, our study is also supported by mathematical data. This study is systematically structured into three main parts. Since it has been observed that the concepts of migration, migrant and migrant worker are not emphasized much in legal studies, the first part of our study focuses on these concepts. It should be stated that there is no consensus on the definitions of these concepts. In order to eliminate this uncertainty, the definitions and explanations of the International Organization for Migration (IOM) are frequently used in this study. Indeed, IOM is a leading organization in the international arena of migration studies. By explaining these concepts, the study aims to clarify the differences between the concepts of migrant and foreigner and to define who the concept of“migrant worker”refers to. In the second part, migrant workers are examined in terms of labor law. Here, firstly, the right to work of migrant workers is examined and it is observed that this right is subject to some restrictions. These restrictions are obtaining a work permit and not working in jobs allocated to Turkish citizens. It should be noted that migrants who obey these restrictions are classified as regular migrant workers, while those who do not obey are classified as irregular migrant workers. This distinction is quite important in terms of labor law, because the question of whether the employment contract is valid or not can be answered based on this distinction. Following these discussions, the relation between the type of work permit and employment contract is examined. Then, the fundamental rights of migrant workers in working life are discussed and within this framework, trade union rihgts of migrant workers, the discriminations migrant workers face in working life and occupational health and safety measures are emphasized. In the final part of our study, migrant workers are examined in terms of social security law. It is observed that the main problem experienced in the field of social security law regarding migrant workers is that they are employed without insurance. It should be stated that the solutions to the problems arising in terms of social security law will be shaped according to the interpretation to be made regarding the validity of the migrants' employment contracts. xxix
Benzer Tezler
- Avrupa Birliği Hukukunda sosyal güvenlik ve Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerindeki etkisi
The Social Security Law of the European Union and the effect of Turkey-European Union relations
CELAL POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
EkonomiAnkara ÜniversitesiAvrupa Topluluğu Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE FÜSUN ARSAVA
- Ev hizmetlerinde bireysel iş ilişkileri
Individual labor relationships in domestic work
MUHARREM EMRE ULUSOY
- Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı'nın usuli hakları ışığında Avrupa Birliği İltica Hukuku
EU Asylum Law in the light of procedural rights of Charter of Fundamental Rights of the European Union
ÇAĞLA SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HukukAnkara ÜniversitesiAvrupa Birliği ve Uluslararası Ekonomik İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLKE GÖÇMEN
- Göçmenlerin afetlere hazırlık süreçleri üzerine sosyolojik bir araştırma: Van kent örneği
A sociological research on disasters preparation processes of immigrants: The case of van city
ABDULHALUK DEMİRTOSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
SosyolojiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET BAKİ BİLİK