Ergenlerde erken dönem uyumsuz şemalar ile riskli davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship between early maladaptive schemas and risky behaviors in adolescents
- Tez No: 902187
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ERTUĞRUL TALU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Ergenlik dönemi, Erken Dönem Uyumsuz Şemalar, Riskli Davranışlar, Adolescents, Early Maladaptive Schemas, Risky Behaviors
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 109
Özet
Bu araştırma ile ergenlerde erken dönem uyumsuz şemalar ile riskli davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada araştırma modeli olarak ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu uygun örnekleme yöntemi ile oluşturulmuş olup 2022- 2023 eğitim ve öğretim yılında Kırıkkale'de 2 farklı devlet lisesinde 9. ve 10. sınıf düzeyinde öğrenim gören 319 kız, 169 erkek toplam 488 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen ''Kişisel Bilgi Formu'', ergenlerde riskli davranışları belirlemek amacıyla Gençtanırım (2010) tarafından geliştirilen ''Riskli Davranış Ölçeği (RDÖ)'' ve ergenlerde erken dönem uyumsuz şemaları belirlemek amacıyla Güner (2013) tarafından geliştirilen ''Çocuk ve Ergenler İçin Şema Takımı Ölçeği (ÇEŞÖT)'' kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizi için SPSS 21 paket programı kullanıştır. Değişkenlerin cinsiyete göre farklılaşmasını incelemek amacıyla parametrik yöntemlerden bağımsız örneklemler için T Test ve parametrik olmayan yöntemlerden Mann Whitney U Testi kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkileri ortaya koymak amacıyla Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Analizi ve Spearman Brown Sıra Farkları Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkileri daha iyi anlamak amacıyla Japs programında bulunan ve R programlama dili temelli olan eklenti ile Network Analizi yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda riskli davranışlardan okul terki ve intihar eğilimi riskli davranışlarının cinsiyete göre farklılaştığı, intihar eğiliminin kızlarda erkeklere göre, okul terkinin ise erkeklerde kızlara göre farklılaşma gösterdiği tespit edilmiştir. Ergenlerde erken dönem uyumsuz şemaların cinsiyete göre farklılaşma durumuna bakıldığında ise yapışıklık ve gelişmemiş benlik, kendini onaylamama, boyun eğicilik, yetersiz özdenetim ve cezalandırıcılık şemalarının cinsiyete göre bir farklılaşma göstermediği, diğer şemaların ise kızlarda erkeklere göre farklılaşma gösterdiği tespit edilmiştir. Riskli davranışlar ile erken dönem uyumsuz şemalar arasındaki ilişkiye bakıldığında yapışıklık ve gelişmemiş benlik şeması ile riskli davranışlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı, diğer erken dönem uyumsuz şemaların ise riskli davranışlar ile arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Network analizine göre ise riskli davranışlardan olan intihar eğiliminin erken dönem uyumsuz şemalar ile güçlü ağ ilişkisi kurduğu tespit edilmiştir. Araştırma bulguları literatür ışığında tartışılmış ve sonuca uygun gerekli önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
This research aims to examine the relationship between early maladaptive schemas and risky behaviors in adolescents. The study utilized a relational survey model. The study group was formed using a purposive sampling method, consisting of a total of 488 students (319 girls and 169 boys) enrolled in 9th and 10th grades at public two high schools in Kırıkkale during the 2022-2023 academic year. Data collection tools included a“Personal Information Form”developed by the researcher, the“Risky Behavior Scale (RBS)”developed by Gençtanırım (2010) to identify risky behaviors in adolescents, and the“Schema Inventory for Children and Adolescents (SICA)”developed by Güner (2013) to identify early maladaptive schemas in adolescents. The data obtained in the study were analyzed using the SPSS 21 software package. To examine the differentiation of variables by gender, the ındependent samples T-Test, a parametric method, and the Mann-Whitney U Test, a non-parametric method, were used. To explore the relationships between variables, Pearson's Product-Moment Correlation Analysis and Spearman-Brown Rank Differences Correlation Analysis were conducted. Additionally, to better understand the relationships between variables, Network Analysis was performed using a plugin based on the R programming language within the Jasp program. The analysis results revealed that among risky behaviors, school dropout and suicidal tendencies differed by gender, with suicidal tendencies being more prominent in girls and school dropout being more prominent in boys. When examining the differentiation of early maladaptive schemas by gender, it was found that the schemas of enmeshment/undeveloped self, self-sacrifice, subjugation, insufficient self-control, and punitiveness did not differ by gender, while other schemas differed significantly, with girls showing more differentiation compared to boys. In terms of the relationship between risky behaviors and early maladaptive schemas, it was found that there was no statistically significant relationship between the enmeshment/undeveloped self schema and risky behaviors, while other schemas showed statistically significant relationships with risky behaviors. According to the Network Analysis, suicidal tendencies, a form of risky behavior, were found to have strong network relationships with early maladaptive schemas. The findings of the research were discussed in light of the literature, and appropriate recommendations were provided.
Benzer Tezler
- Ergenlerde erken dönem uyumsuz şemalar ile yeme tutumu arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between early dsorddering schemes and eating atitude in adolescents
FATMA GÜLBAHÇE
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTEN ERDOĞAN
- Ergenlerde görülen psikolojik bozuklukların erken dönem uyumsuz şemalar ve duygu düzenleme ile ilişkisinin incelenmesi
The examination of relationship between early maladaptive schemas and emotion regulation with psychological disorders in adolescents
GÜLŞAH BALABAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
PsikolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YILDIZ BİLGE
- Ergenlerde kişilik bozukluklarının görülme sıklığı ve erken dönem uyumsuz şemaların kişilik bozukluklarını yordayıcı etkilerinin incelenmesi
The prevalence of personal disorders in adolescents and the investigation of the predictor effects of personal disorders of the early maladaptive schemas
GÜLNUR İLK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Psikolojiİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUSUF BİLGE
- Ergenlerde algılanan ebeveyn tutumu ve erken dönem uyumsuz şemaları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examinaton of the relationship between adolescents' parental attitudes and early maladaptive schemas
ÖZLEM ÖLMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MİNE ELAGÖZ YÜKSEL
- Ergenlerin algıladıkları ebeveyn psikolojik kontrolü, erken dönem uyumsuz şemalar ve uyum sorunları ilişkisinin incelenmesi
An examination of the relationship between adolescenst's perceived parental psychological control, early maladaptive schemas and adjustment problems
BAŞAK SİMGE BİTANE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiAile Danışmanlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERCAN KOCAYÖRÜK