Berawirdkirina kurmancî û soranî ji hêla rêkkeftinên hêmanên hevokê ve
Kurmanci ve sorani lehçelerinin cümlenin öğelerinin uyumları çerçevesinde karşılaştırılması
- Tez No: 903084
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Kürtçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Bir cümlenin anlamlı olabilmesi için o cümlenin öğelerinin bazı kurallara göre uyum içinde olması gerekmektedir. Bahsettiğimiz bu uyum olgusu her dilde farklı bir şekilde kendini gösterebilir. Bazı diller vardır ki uyumları akuzatiftir, uyumları özne ile yüklem arasındadır; bazı diller vardır ki uyumları ergatifdir, uyumları nesne ile yüklem arasındadır. Kuşkusuz bazı dillerin uyumları bir birlerine benzer, bazılarınki de benzemez. Uyum farklılıkları bir dilin içindeki farklı lehçelerde de görülebilir. Kürtçe'nin Kurmanci ve Sorani lehçelerinin uyum benzerliklerini ve farklılarını belirlemek bu iki lehçenin ortak yönlerini ve farklı yönlerini belirleme açısından gereklidir. Bu çalışmada Kürtçe'nin Sorani ve Kurmanci lehçelerini özne, nesne ve yüklemin uyumu çerçevesinde karşılaştırılıp benzeşen yönleri ve ayrışan yönleri tespit edildi. Bu çalışma bu iki lehçe hakkında bugüne kadar yazılmış gramer kitapları, tezler ve makaleler baz alınarak yapıldı. Bu çalışma üç bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde dil, dilbilim ve uyumdan bahsedildi, ikinci bölümde Kurmanci ve Sorani lehçelerinde zamir ve kişi eklerinden bahsedildi ve üçüncü bölümde Kurmanci ve Sorani lehçerinin uyum çeşitlerinden bahsedildi. Şimdiki zamanda ve gelecek zamanda Sorani ve Kurmanci lehçelerinin uyumları bir birine benziyor ve uyumları özne ile yüklem arasındadır. Geçmiş zamanlarda ise bazı yönleriyle benzeşiyorlar, bazı yönleriyle de ayrışıyorlar. Geçmiş zamanlarda eğer yüklem olan fiil geçişsiz ise, uyumları bir birlerine benzemekte ama geçmiş zamanlarda yüklem olan fiil geçişli ise farklı uyum türleri ortaya çıkıyor. Biz analizimizi zamanlara göre (şimdiki zaman, gelecek zaman ve geçmiş zamanlar) ve yüklem olan fiilin geçişli veya geçişsiz olma durumuna göre yaptık. Çünkü her iki lehçede de zamanlara ve fiilin geçişli ve geçişsiz olma durumuna göre uyum çeşitleri değişmektedir. Araştırmamızda ayrıca her iki lehçenin uyumlarının istisna durumlarından da bahsettik.
Özet (Çeviri)
In order for a sentence to be meaningful, the elements of that sentence must be in agreement according to some rules. This phenomenon of harmony that we are talking about can manifest itself in a different way in each language. There are some languages that their harmony is akuzatif, their agreement is between subject and predicate; there are some languages that their agreement is ergative, their harmony is between object and predicate. Undoubtedly, the agreements of some languages are similar to each other, and some of them are not similar. Differences in agreement can also be observed in different dialects within a language. Determining the similarities and differences in agreement between the Kurmanji and Sorani dialects of Kurdish is necessary in order to determine the common aspects and differences of these two dialects. In this study, the Sorani and Kurmanji dialects of Kurdish were compared within the framework of the agreement of subject, object and predicate, and their similarities and differences were determined. This study was conducted based on grammar books, theses and articles written so far about these two dialects. This study consists of three parts. In the first part, language, linguistics and agreement were discussed, in the second part, pronoun and personal suffixes in Kurmanji and Sorani dialects were mentioned and in the third part, agreement types of Kurmanji and Sorani dialect were mentioned. The agreements of Sorani and Kurmanji dialects in present and future tenses is similar to each other and their agreement is between the subject and the predicate. In the past tense, they are similar in some ways and different in some ways. If the predicate verb is intransitive in the past tense, their agreements is similar to each other, but if the predicate verb is transitive in the past tense, different types of agreements emerge. We made our analysis according to the tenses (present tense, future tense and past tense) and the transitive or intransitive status of the predicate verb. Because in both dialects, the types of agreements change according to the tenses and the transitive or intransitive status of the verb. In our research, we also mentioned the exceptions to the agreements of both dialects.
Benzer Tezler
- Kürtçe (kurmanci lehçesi) ve ingilizce' deki zarfların karşılaştırılması
Berawirdkirina hokeran di Kurdî (zaravaya kurmancî) û İngilîzî de
HAKAN TEKEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimDicle ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HACI ÖNEN
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLYAS SUVAĞCİ
- Berawırdkırına Beyta Mem û Zînê ya Kurmancî (Varyanta Oskar Mann) û Mem û Zîna Mîrza ya Hewramî
Kurmancî Mem û Zîn Destanı (Oskar Mann varyantı) ile Mîrza'nın Hevramî Mem û Zîn'ın karşılaştırılması
PARVİZ JAHANY
Doktora
Kürtçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ÇİFTCİ
- Mewlûda Mela Sîraceddînê xelîlî û berawirdkirina wê bi mewlûda Mela Huseynê Bateyî re
Molla Siraceddin Halili ve Molla Hüseyin Bateyi'nin mevlitlerinin karşılaştırılması
ABDURRAHMAN AKIN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN ADAK
- Mewlûda Heyderî (Şêx Muhemmed Emînê Heyderî) û berawirdkirinawê bi mewlûda Bateyî re
Heyderî'nîn (Şêx Muhemmed Emînê Heyderî) mevlîdî ve Bateyî'nîn mevlîdî île karşılaştırılması / The mawlid of Heyderî (Şêx Muhemmed Emînê Heyderî) and the comparison of the mawlid of himand Bateyî's
MUSTAFA ERTAŞ
Yüksek Lisans
Kürtçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN ADAK
- Hoker di alîyê wateyê ve lêkolînek ya berawirdî ye di navbera zaravayê Kurmancîya navîn û jorîn
Anlam bakımından zarf Kürçenin orta ve yukarı lehçeleri arasında karşılaştırmalı araştırma / Environmental maintenance comparative research between the middle and upper dialects of the Kurdish
ABDULLAH ASAAD ISMAEL
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ