From damascus to Istanbul: Relocating The damascus documents within the framework of late ottoman museum and archive policies
Şam'dan Istanbul'a: Geç Dönem Osmanlı müze ve arşiv politikaları kapsamında Şam Evrakı'nın yeniden konumlandırılması
- Tez No: 903125
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHAMMED TALHA ÇİÇEK, PROF. DR. BİLGİN AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası Osmanlı Çalışmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 88
Özet
Bu tez, Şam Evrakı'nın İstanbul'a taşınması sürecini geç Osmanlı dönemi müzecilik ve arşiv politikaları kapsamında incelemektedir. Proje, Kubbetü'l Hazne yazmaları olarak da adlandırılan koleksiyonun Şam'dan İstanbul'a olan yolculuğunu ve bu süreçteki Osmanlı-Almanya diplomatik ilişkilerini kültürel oryantalizmin yansımaları çerçevesinde ele almaktadır. Söz konusu bu el yazmaları, Şam'daki Emeviye Camii'nin avlusunda bulunan ve“Kubbetü'l Hazne”adı verilen yapıda muhafaza edilmişlerdir.“Hazine”veya kelimenin tam anlamıyla“kubbe şeklindeki hazine”olarak adlandırılan bu yapı, Ortaçağ'dan beri binlerce değerli el yazması, kitap ve belge için bir tür korunaklı arşiv deposu görevi görmüştür. Osmanlı arşiv belgeleri, bu materyali içeriklerine göre“Kütüb-i İslamiye”ve“Kütüb-i Mesihiyye”olarak ikiye ayırmaktadır. Bu tezin odak noktalarından biri, el yazmalarının yolculuğunun geç Osmanlı-Alman diplomatik ilişkilerine ve kültürel oryantalizmin yansımalarına ışık tutmasıdır. Proje, olay örgüsü düzeninde ilk olarak Kütüb-i Mesihiyye koleksiyonunun Şam-İstanbul-Berlin arasındaki yolculuğuna; bu yolculuk kararının alınması sürecine, süreçteki bürortik ve akademik önemli aktörlere odaklanmaktadır. Devamında, Kütüb-i İslamiye'nin Birinci Dünya Savaşı sırasında İstanbul'a taşınmasını ve bu süreci şekillendiren bölgesel dinamikleri incelemektedir. Tüm bu faaliyetler, kararlar ve sonuçlar Osmanlı müzecilik çalışmaları ve arşivcilik girişimleri bağlamında değerlendirilmektedir. Bu sürece ait resmi yazışmalar, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri'nde saklanmaktadır ve bu çalışmada kullanılan ana kaynakları oluşturmaktadır. Koleksiyonun Şam'dan Berlin'e götürülmesi süreci, Alman ilahiyatçı ve oryantalist Hermann von Soden'in öncülüğünde gerçekleşmiş, Berlin Prusya Bilimler Akademisi'nin desteğiyle yürütülmüştür. 1898 yılında Kayzer II. Wilhelm'in Şam ziyareti sırasında Kubbetü'l Hazne'deki el yazmaları üzerine araştırma yapma izni alınmış ve bu iznin ardından 1900 yılında Bruno Violet tarafından Şam'da bir araştırma çalışması başlamıştır. Kütüb-i Mesihiyye'ye odaklanan bu araştırma kapsamında 1558 parça el yazması Berlin'e götürülmüş ve burada detaylı incelemeler yapılmıştır. Koleksiyonun Berlin'deki araştırma süreci planlanandan daha uzun sürmüş ve Osmanlı yetkililerinin baskısı sonucu koleksiyon ancak 1909 yılında İstanbul'a iade edilmiştir. İstanbul'dan Şam'a geri gönderilen koleksiyon, I. Dünya Savaşı'na kadar ana yerinde korunmaya devam etmiştir. Kütüb-i İslamiye'nin Şam'dan İstanbul'a getiriliş süreci ise, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Osmanlı İmparatorluğu'nun Suriye üzerindeki hakimiyetinin zayıflamasıyla başlamıştır. 1917 yılında Osmanlı yetkilileri, Şam'daki Kütüb-i İslamiye koleksiyonunun İstanbul'a taşınmasına karar vermiştir. 4. Ordu Komutanı ve Suriye Valisi Cemal Paşa koleksiyonun güvenli bir şekilde İstanbul'a nakledilmesini sağlamıştır. Dönemin Şeyhülislam'ı Musa Kazım Efendi ile Evkaf Nezareti'nin girişimleri ve Evkaf-ı İslamiye Müzesi kurucu üyesi İsmet Bey'in çalışmalarıyla organize edilen nakil, savaş koşullarının zorluğuna rağmen başarıyla gerçekleştirilmiş ve koleksiyon Evkaf-ı İslamiye Müzesi'nde koruma altına alınmıştır. Projenin son bölümü, çalışmanın yürütüldüğü dönemde Şam Evrakı'nın İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi'ndeki mevcut durumuna dair genel bir bilgi sunmayı amaçlamaktadır. Şam Evrakı Koleksiyonu'ndan seçilen el yazması örnekleri de projeye eklenmiş, koleksiyonun çeşitliliği ve öneminin vurgulanması amaçlanmıştır. Bu tez, geç Osmanlı döneminin kültürel miras bilincini ve bu bilinç çerçevesinde şekillenen müze ve arşiv politikalarını alternatif bir yaklaşımla değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde müze ve arşiv faaliyetlerinde rol oynayan bürokratik isimlerin bu süreçteki etkilerini de ele almaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the process of relocating the Damascus Documents to Istanbul within the framework of late Ottoman museum and archive policies. The project addresses the journey of the collection, also known as the Qubbat al-Khazna manuscripts, from Damascus to Istanbul and the Ottoman-German diplomatic relations during this period within the context of cultural orientalism. These manuscripts were preserved in a building called“Qubbat al-Khazna”located in the courtyard of the Umayyad Mosque in Damascus. Known as the“vault”or literally“domed treasury,”this structure has served as a secure archive repository for thousands of valuable manuscripts, books, and documents since the medieval ages. Ottoman archive documents divide this material into two parts based on their content: Kütüb-i Islamiye (books related to Islam) and Kütüb-i Mesihiyye (books related to Christianity). One of the main focuses of this thesis is to shed light on the late Ottoman-German diplomatic relations and the reflections of cultural orientalism through the journey of these manuscripts. The project also considers the relocation of the Damascus Documents during World War I and evaluates this process within the context of late Ottoman museology and archival initiatives. The study chronologically traces the journey of part of the collection from Damascus to Berlin at the beginning of the 20th century, and then to Istanbul in the following period. The official correspondence from this period is preserved in the Directorate of State Archives of the Presidency of the Republic of Türkiye and will be among the main sources used in this study. The process of transporting the collection from Damascus to Berlin was led by the German theologian and orientalist Hermann von Soden, supported by the Berlin Prussian Academy of Sciences. During the visit of Kaiser Wilhelm II to Damascus in 1898, permission was obtained to conduct research on the manuscripts in Qubbat al-Khazna, and following this permission, Bruno Violet started a research project in Damascus in 1900. This research, focusing on the Kütüb-i Mesihiyye, resulted in the transportation of 1558 manuscripts to Berlin, where detailed examinations were conducted. The research process in Berlin took longer than planned, and the manuscripts were only returned to Istanbul in 1909 due to pressure from Ottoman authorities. The collection, once returned to Damascus, continued to be preserved in-situ until World War I. The process of relocating the Damascus Documents to Istanbul began in the later stages of World War I, as Ottoman control over Syria weakened. In 1917, Ottoman authorities decided to move the Kütüb-i Islamiye collection in Damascus to Istanbul. Cemal Pasha as 4th Army Commander and Governor of Syria, ensured the safe transfer of the collection to Istanbul. The transport, organized by the efforts of the Sheikhulislam Musa Kazım Efendi, the Ministry of Awqaf, and Ismet Bey, a founding member of the Evkaf-ı Islamiye Museum, was successfully completed despite the challenging war conditions. Collection was placed under protection in the Evkaf-ı Islamiye Museum in Istanbul. The final part of the project aims to provide an overview of the current state of the Damascus Manuscript Collection at the Museum of Turkish and Islamic Arts in Istanbul at the time of the study. A list of selected manuscripts from the collection is also included, emphasizing the diversity and importance of the collection. This thesis aims to evaluate the cultural heritage consciousness of the late Ottoman period and the museum and archive policies shaped by this consciousness through an alternative approach. It also discusses the influence of bureaucratic figures who played a role in museum and archive activities in the late Ottoman Empire.
Benzer Tezler
- İslâmi yıldız geometrik örüntülerin biçim grameri yöntemleri ile kurallı üretimi
Rule for generating Islamic star patterns with shape grammer methods
VOLKAN DALAĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Matematikİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN MERT ŞENER
- 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı-İngiliz ilişkileri: Şam Konsolosu Rıchard Francıs Burton'ın rolü ve faaliyetleri
Ottoman-British relations in the second half of the 19th century: The role and activities of Richard Francis Burton, the consul of damascus
SİNAN ÇAKAR
- İngiliz kaynaklarına göre Midhat Paşa'nın hayatı ve siyaseti
Midhat Pasha's life and politics in British sources
KEMAL İNANÇ IŞIKLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihYeditepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bilim Dalı
PROF. DR. TÜLAY ALİM BARAN
- Arap seyahatnamelerinde Osmanlı İstanbul'u ve Türkler: İbrahim el-Hiyârî Seyahatnamesi
Ottoman Istanbul and Turks through Arabic travel books: Rihlat Ibrahim al-Khiyârî
AYŞE TÜRKHAN
Doktora
Türkçe
2021
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET YAVUZ