İslâm hukukunda zannî bilginin delil değeri
The evidentiary value of presumptive knowledge in Islamic law
- Tez No: 903767
- Danışmanlar: PROF. DR. SAHİP BEROJE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 299
Özet
Bilgi teorisi, bir mantık ve kelâm konusu olarak kabul görmesine ve tedvîn edilen ilk dönem fıkıh usulü eserlerinde müstakil olarak yer verilmemesine rağmen İslâm hukuku açısından önemli bir yere sahiptir. Özellikle şer'î delillerin sübût ve delâlet açısından ifade ettiği bilginin kat'i ya da zannî olması, İslâm hukuku açısından önemlidir. Sübut ve delâlet açısından kat'î olan deliller, ictihada ve yoruma kapalıdır. Zannî olan deliller ise ictihad alanıdır. İhtilafın yaşandığı alan da bu alandır. Zannî bilginin delil değeri etrafında sürdürülen tartışmalar yeni bir durum değildir. Bilhassa sünnet bağlamında bu tartışmaların, imamlar dönemi dediğimiz dönemde de var olduğunu İmam Şâfiî'nin eserlerinden anlamaktayız. En başından itibaren ciddi bir ilmi temele dayandırılmadan zannî bilginin delil olamayacağıyla ilgili ortaya atılan iddialar, âlimler tarafından ilmi olarak cevaplandırıldığı halde sebebi anlaşılmaz bir şekilde hâlâ bazı kesimler tarafından devam ettirilmektedir. Biz de bu tezde, âlimler tarafından değişik konu başlıkları altında işlenen zannî bilginin delil değerini detaylı bir şekilde araştırdık. Araştırma, temelde üç ana bölüm ve bir sonuç kısmından oluşmaktadır. Birinci bölümde, İslâm hukuku alanında bilgiye genel bakış üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda, usûlcülere göre bilginin mahiyeti, tanımı, kısımları, değer kapsamında ilişkili olduğu kavramlar ve bilginin kaynakları işlenmiştir. İkinci bölümde, İslâm hukukunda zannî bilginin delil değeri üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda, delil ve delil ile ilgili kavramlar, bilginin dereceleri, nasslarda zannî bilginin bulunma şekli, ittifak edilen ve ihtilaf edilen delillerde zannî bilgi ve değeri işlenmiştir. Üçüncü bölümde, İslâm hukukunda zannî bilgiyle amel etmenin hükmü üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda, itikâdî ve amelî alanlarda zannî bilgiyle amel etmenin hükmü, zannî bilgiyle amel etmeyi gerekli kılan naklî ve aklî deliller, zannî bilginin delil olabilmesinin şartları, teâruz halinde zannî bilgiyle amel, zannî bilgiyle amel etmeyi reddetmenin hükmü ve zannî bilgiyi reddetmenin dini alanda doğuracağı sonuçlar işlenmiştir. Araştırmamıza sonuç kısmıyla son verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Although epistemology has traditionally been regarded as a subject of logic and Kalam and was not independently addressed in the earliest works of Islamic jurisprudence (usul al-fiqh), it holds significant importance from the perspective of Islamic law. Specifically, the certainty or presumption of knowledge derived from shari'ah evidences in their authenticity (Sübut) and implication (dalalah) is crucial in Islamic jurisprudence. Evidence that is certain in terms of proof and implication is close to ijtihad and interpretation. Presumptive evidence, on the other hand, is the field of ijtihad. Therefore, the area of disagreement primarily lies within this domain. The debates surrounding the evidential value of presumptive knowledge are not new. We understand from the works of Imam al-Shafi'i that these discussions, particularly in the context of the Sunnah, were present during the era of the Imams. Even though claims rejecting the validity of presumptive knowledge as evidence have not been supported by a solid scholarly foundation from the outset, and despite being refuted by scholars, these claims continue to be propagated by certain groups for reasons that remain unclear. In this thesis, we have conducted a detailed examination of the evidential value of presumptive knowledge as discussed under various topics by scholars. The research is structured into three main chapters and a conclusion. The first chapter focuses on the general perspective on knowledge within Islamic law. In this context, the nature, definition, categories, related concepts within the value framework, and sources of knowledge according to the scholars of usul are discussed. The second chapter examines the evidential value of presumptive knowledge in Islamic law. This includes a discussion of evidence and related concepts, the levels of knowledge, the forms in which presumptive knowledge appears in the texts (nass), and the value of presumptive knowledge in agreed-upon and disputed evidences. The third chapter explores the ruling on acting upon presumptive knowledge in Islamic law. This includes the ruling on acting upon presumptive knowledge in matters of belief (i'tiqad) and practice ('amal), the scriptural and rational evidences necessitating action based on probable knowledge, the conditions under which probable knowledge can be considered evidence, acting on presumptive knowledge in the event of conflict, the ruling on rejecting action based on presumptive knowledge, and the religious consequences of rejecting presumptive knowledge.
Benzer Tezler
- Hanefî ve Şâfiî mezheplerinin ahkâm âyetleri çerçevesindeki ihtilâflarının usûlî temelleri
The procedural basis of disputes within the frame of legal verses in Hanafî and Shafiî sects
MUHARREM YILMAZ
Doktora
Türkçe
2018
DinRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ KUMAŞ
- Hanefî ceza hukukunda aklî istidlâl
Rational reasoning in Hanafi penal jurisprudence
İBRAHİM DEMİRCAN
Doktora
Türkçe
2024
Dinİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET AYDIN
- Fıkha göre zina sebebiyle evliliğin sonlanması
The termination of marriage due to adultery within the scope of fiqh
MUHAMMED SAİD ALTUNTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE ENİSE YAKAR
- İslâm Hukukunda sorumluluk doktrini açısından kanunu bilmeme hali
Situation of unknowing the actin İslamic Law in terms of responsibility doctrine
MEHMET ZAHİD ÇOKYÜRÜR
- İslam Hukukunda yorum çeşitleri ve birden fazla doğru yorumun olabilirliği
Various types of the interpretation and the possibility of multiple true interpretations in Islamic Law
OĞUZHAN TAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ÇALIŞKAN