Evli bireylerde çift uyumu ve psikolojik belirtilerin ilişki odaklı bilişsel faktörler ve ilişki sürdürme stratejileri açısından incelenmesi
Investigation of dyadic adjustment and psychological symptoms interms of relationship oriented cognitive factors and relationship maintance stategies in married individuals
- Tez No: 903970
- Danışmanlar: PROF. DR. ADVİYE ESİN YILMAZ SAMANCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Çift Uyumu, Psikolojik Belirtiler, İlişki Sürdürme Stratejileri, İlişki İnançları, Bilişsel Çarpıtmalar, Yapısal Eşitlik Modeli, Aktör-Partner Karşılıklı Bağımlılık Modeli, Dyadic Adjustment, Psychological Symptoms, Relationship Maintenance Strategies, Relationship Beliefs, Cognitive Distortions, Structural Equation Model, Actor-Partner Interdependence Model
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 228
Özet
ÖZET Doktora Tezi Evli Bireylerde Çift Uyumu ve Psikolojik Belirtilerin İlişki Odaklı Bilişsel Faktörler ve İlişki Sürdürme Stratejileri Açısından İncelenmesi Ünal ALPAY Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Psikoloji Programı Çift uyumu ve psikolojik sağlık yakından ilişkilidir. Sahip olunan bilişsel çarpıtmalar ve ilişkiye dair işlevsel olmayan inançlar hem çift uyumunu hem psikolojik sağlığı olumsuz etkilemektedir. Çift uyumunu olumlu etkilediği bilinen ilişki sürdürme stratejilerinin, psikolojik sıkıntılarla doğrudan bağlantısı ise bilinmemektedir. Bu çalışmada ilk olarak araştırmanın temel değişkenleri çeşitli sosyodemografik özellikler açısından incelenmiştir. Ardından, evli bireylerde ilişki inançları ve bilişsel çarpıtmaların, ilişki sürdürme stratejileri aracılığıyla çift uyumu ve psikolojik sıkıntılar üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bunun yanı sıra, ilişkiler her iki eşin etkileşiminden bağımsız düşünülemeyeceğinden ve karşılıklı bağımlılık prensibi ışığında, ilişki inançları ve bilişsel çarpıtmalar ile çift uyum düzeyi arasındaki ilişkide ilişki sürdürme stratejilerinin aracılık rolünün çiftler üzerinde de incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya 18-65 yaş aralığında 218'i erkek, 363'ü kadın ve 194'ü çift olan 581 evli birey katılmıştır. Verilerin toplanmasında Çift Uyum Ölçeği, Kısa Belirti Ölçeği-25, İlişki İnançları Ölçeği, Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeği ve İlişkiyi Sürdürme Stratejileri Ölçeği kullanılmıştır. Yapılan betimsel incelemelerde cinsiyet, eğitim düzeyi, evlilik süresi ve çocuk sahibi olma gibi sosyodemografik değişkenlerin temel değişkenler üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın ilk temel amacı kapsamında test edilen model yapısal eşitlik modellemesi (YEM) analiziyle tüm örneklem üzerinde, ikinci temel amacı kapsamında test edilen model ise çiftlerden elde edilen veriler kullanılarak Aktör Partner Karşılıklı Bağımlılık Aracılık Modeli (Actor Partner Interdependence Mediation Model; APIMeM) analiziyle incelenmiştir. YEM bulguları ilişki sürdürme stratejilerinin, ilişki inançları ve bilişsel çarpıtmalar ile çift uyumu ve psikolojik sıkıntılar arasındaki ilişkide aracı bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. APIMeM analizi sonucunda ise ilişki sürdürme stratejilerinin bilişsel çarpıtmalar ve çift uyumu arasında her iki eş için de aktör aracılık etkisinin olduğu, partner aracılık etkisinin yalnızca erkek eşler için geçerli olduğu ve ilişki sürdürme stratejilerinin ilişki inançları ve çift uyumu arasında hem aktör hem de partner aracılık etkisinin yalnızca erkek eşler için geçerli olduğu saptanmıştır. Klinik doğurgular, sınırlılıklar ve gelecek çalışmalara yönelik öneriler tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Doctoral Thesis Doctor of Philosophy (PhD) Investigation of Dyadic Adjustment and Psychological Symptoms in Terms of Relationship Oriented Cognitive Factors and Relationship Maintance Stategies in Married Individuals Ünal ALPAY Dokuz Eylul University Graduate School of Social Sciences Department of Psychology Psychology Program Dyadic adjustment and psychological health are closely related. Cognitive distortions and dysfunctional beliefs about the relationship negatively affect both dyadic adjustment and psychological health. The direct relationship between relationship maintenance strategies, which are known to positively influence dyadic adjustment, and psychological distress remains unclear. This study first aimed to examine the mediation role of relationship maintenance strategies between relationship beliefs, cognitive distortions and dyadic adjustment, psychological distress in married individuals. Furthermore, since relationships cannot be considered independent of the interactions between both partners and in light of the principle of interdependence, it is aimed to examine the mediating role of relationship maintenance strategies in the relationship between relationship beliefs, cognitive distortions and the level of couple adjustment. Additionally, dyadic adjustment, relationship beliefs, cognitive distortions relationship maintenance strategies and psychological distress have been examined to various sociodemographic variables. The sample consisted of 581 married adults including 218 men and 363 women, who aged 18 to 65. Dyadic Adjustment Scale, Brief Symptom Measure-25, Relationship Beliefs Questionnaire, Cognitive Distortions Scale and Relationship Maintenance Strategies Scale were used. For the first aim of the study, the model was tested using structural equation modeling (SEM). Model test for the second purpose were tested using the Actor Partner Interdependence Mediation Model (APIMeM) that using data obtained from 194 couples. SEM findings reveal that relationship maintenance strategies mediator in the relationship between relationship beliefs and cognitive distortions, couple adjustment and psychological distress. APIMeM analysis indicated that relationship maintenance strategies have an actor mediation effect for both partners between cognitive distortions and couple adjustment. Additionally, a partner mediation effect was found to be valid only for male partners. Moreover, relationship maintenance strategies exhibited both actor and partner mediation effects between relationship beliefs and couple adjustment, with these effects being valid only for male partners. Sociodemographic variables such as gender, education level, duration of marriage and having children have an effect on the fundamental/main variables. The clinical implications, limitations and recommendations for further studies were discussed.
Benzer Tezler
- Evli bireylerde güvensiz bağlanma, ruminatif düşünme biçimi ve evlilik uyumunun ilişki ve partner odaklı obsesif kompulsif belirtiler ile ilişkisi
The relationship between insecure attachment, ruminative thought style, marital adjustment, relationship-centered and partner-focused obsessive compulsive symptoms in married individuals
BURÇAK GÜLER
- İlişki odaklı ve partner odaklı obsesif kompulsif belirtileri yordamada bağlanma stillerinin ve evlilik uyumunun rolü
The role of attachment styles and marital adjustment in predicting relationship-centered and partner-focused obsessive compulsive symptoms
EBRU PELİN ÖZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiIşık ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELİN KARAKÖSE
- Evli bireylerin çift oyunsallığı ile evlilik doyumu arasındaki ilişkide olumsuz duygulanımların aracı rolünün incelenmesi
Investigating the mediating role of negative emotions in the relationship between married individuals' couple playfulness and marital satisfaction
HELİN AVŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Medipol ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NAĞME GÖR
- Evli bireylerde çift uyumu ve bazı psikolojik belirtilerin benliğin farklılaşması açısından incelenmesi
An investigation of dyadic adjustment, and some psychological symptoms with respect to differentiation of self among married individuals
KENAN POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
PsikolojiGaziosmanpaşa ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAHSİN İLHAN
- Evli bireylerde kök aile ilişkileri ve çift uyumu arasındaki ilişki: Benliğin ayrımlaşması ve nesne ilişkilerinin aracı rolü
The relationship between family of origin relations and dyadic adjustment: The mediating role of differentiation of self and object relations
YELİZ TİRYAKİ GÖKSU
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimOndokuz Mayıs ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELEK DEMİR