Doğu Akdeniz Bölgesi'nde ABD'nin jeopolitik yaklaşımları ve Türkiye'ye etkileri (1990-2021)
Us geopolitical approaches in the Eastern Mediterranean regionand its effects on Türkiye (1990-2021)
- Tez No: 904384
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA SITKI BİLGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: ABD, Türkiye, Jeopolitik, Doğu Akdeniz, Mavi Vatan, USA, Türkiye, Geopolitics, Eastern Mediterranean, Blue Homeland
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Anabilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 557
Özet
Bu tezde Doğu Akdeniz Bölgesi'nde ABD'nin, Soğuk Savaşın sona erdiği 1990 yılı ve sonrasında sergilediği jeopolitik yaklaşımlar ve bunların Türkiye'ye etkileri incelenmiştir. Tezde, 1990 sonrası ABD'nin Doğu Akdeniz'de sergilediği yaklaşımları anlayabilmek için bir tarihsel perspektif verilmiş ve bu yaklaşımların temelini oluşturan bakış açılarının hangi süreçlerden geçerek geliştiği ortaya koyulmuştur. Ayrıca Doğu Akdeniz'in, Türkiye, bölge içi ve bölge dışı küresel aktörler açısından önemi, hak ve menfaatler, menfaatlerin korunması ve genişletilmesi için kurulan ittifaklar, yapılan anlaşmalar ve izlenen politikalar ortaya koyulmaya çalışılmıştır. 1990 sonrası dönem, iki kısım halinde incelenmiştir. Birincisi, 1990 – 2001 yılları arası, ABD'nin“Yeni Dünya Düzeni”ni ilan ettiği, Dünya politikalarına yön veren tek hegemon güç olduğunu ortaya koymaya çalıştığı, liberalizm, demokrasi, Batı'nın üstünlüğü, kimlik ve kültür açısından yüksek değerlere sahip olduğunu iddia ettiği dönemdir. İkinci dönem ise, ABD'nin ikiz kulelere terör saldırılarına maruz kalması sonrası“Bush Doktrini”ile proaktif yaklaşımı benimsediği, aynı zamanda Doğu Akdeniz'de deniz yatağında bulunan enerji kaynakları ile birlikte bölgenin stratejik öneminin arttığı, bu nedenle bölgesel ve küresel güçlerin jeopolitik yaklaşımlarını ve siyasetlerini buna göre tekrar şekillendirdikleri dönemdir. 16'ncı yüzyılda Doğu Akdeniz'in“Türk Gölü”olmasının ardından zaman içerisinde yaşanan gerilemeye rağmen, bölgedeki Türk hakimiyetinin 19'uncu yüzyıla kadar devam ettiği görülmektedir. 1830 yılında Yunanistan'ın kurulmasıyla Ege Denizi'nde başlayan Türk-Yunan rekabeti, 1947 yılında Oniki Adaların Yunan hakimiyetine geçmesiyle Doğu Akdeniz'e taşınmış ve Kıbrıs Barış Harekâtı ile doruk noktasına ulaşmıştır. Özellikle 21'inci yüzyılın başından itibaren Doğu Akdeniz'de enerji kaynaklarının keşfi sonrası Yunanistan ve GKRY başta İsrail ve Mısır olmak üzere bölge ülkeleriyle iş birliği ve anlaşmalar yaparak Türkiye'yi“Mavi Vatan”kapsamındaki deniz yetki alanlarındaki haklarından mahrum bırakmaya çalışmaktadırlar. ABD ise özellikle 2015-2016 yıllarından itibaren yaşanan siyasi ve uluslararası hukuk krizleri dolayısıyla Türkiye ile olan ilişkilerine mesafe koyarak Yunanistan, GKRY ve İsrail'e daha fazla yakınlaşmıştır.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the geopolitical approaches of the United States in the Eastern Mediterranean Region, when the Cold War ended in 1990 and after the end of the Cold War, and their effects on Turkey are examined. In the thesis, a historical perspective was given in order to understand the approaches of the US in the Eastern Mediterranean after 1990, and the processes of the perspectives that constitute the basis of these approaches developed. In addition, the importance of the Eastern Mediterranean in terms of Turkey, in -region and non -regional global actors, rights and interests, alliances established for the protection and expansion of interests, agreements and policies followed. The post -1990 period was examined in two parts. First period which is between 1990 and 2001, the US declared the“New World Order”, and tries to reveal that it is the only hegemon power that guides world policies, and that liberalism, democracy and tries to prove the West has high values in terms of identity and culture. The second period is that the US adopted a proactive approach with the“Bush Doctrine”after the US was exposed to terrorist attacks on twin towers, and that the strategic importance of the Region increased with the discovery of energy sources in the sea bed in the Eastern Mediterranean, so the geopolitics of the regional and global powers It is the period in which they re -shape their approaches and politics accordingly. After the Eastern Mediterranean being called“Turkish Lake”in the 16th century, despite the decline in time, it has been seen that the Turkish domination in the region continued until the 19th century. The Turkish-Greek competition, which started in the Aegean Sea with the establishment of Greece in 1830, moved to the Eastern Mediterranean with the Greek dominance of the twelve Islands in 1947 and reached its climax with the Cyprus Peace Operation. Especially since the beginning of the 21st century, after the discovery of energy resources in the Eastern Mediterranean, Greece and the Greek Cooperation and agreements with the countries of the region, especially Israel and Egypt, are trying to deprive Turkey in the areas of marine jurisdiction within the scope of“Blue Homeland”. The US supported Greece, Greek and Israel by putting a distance in its relations with Turkey due to political and international law crises since 2015-2016.
Benzer Tezler
- Soğuk Savaş sonrası Türkiye'nin güvenlik algılamasında NATO ve Kıbrıs etkisi
The role of NATO and Cyprus in Turkey's post-Cold War therat perception
KAHRAMAN KARAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Uluslararası İlişkilerAltınbaş ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TOLGA DEMİRYOL
- A neorealist analysis of Iran-Russia relations: Tajik and Syrian civil wars
İran-Rusya ilişkilerinin neorealist bir analizi: Tacik ve Suriye iç savaşları
ESRA YANIK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiOrtadoğu Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DERYA GÖÇER AKDER
DR. ZELAL ÖZDEMİR
- L'instrumentalisation de l'énergie dans la politique étrangère Russe et ses effets sur la politique énergétique de l'Union Européenne
Rus dış politikasında enerjinin araçsallaşması ve Avrupa Birliği enerji politikasına etkileri
ZEYNEL KILINÇ
Yüksek Lisans
Fransızca
2013
EnerjiGalatasaray ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ARDA
- Şark meselesi çerçevesinde Amerika Birleşik Devletleri'nin büyük Orta Doğu projesi
USA's greater Middle Eastern initiative under the framework of eastern question
EMRE KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
TarihAdnan Menderes ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BÜLENT SARPER AĞIR
- Ab'nin Doğu Akdeniz enerji güvenliğinde Rusya faktörü
The russian factor in The Eeuropean Union's energy security in the Eastern Mediterranean
KAMİL YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EnerjiMarmara ÜniversitesiAvrupa Birliği Siyaseti ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZUHAL MERT UZUNER