Tarihi çevrelerin mekânsal dönüşümünde biçim grameri temelli bir kavramsal çerçeve geliştirilmesi: Safranbolu örneği
Developing a conceptual framework based on shape grammar in the spatial transformation of historical environments: The case of Safranbolu
- Tez No: 904626
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET EMRE DİNÇER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karabük Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 195
Özet
Tarihi kentler mekânsal kullanım mantığı, yapım teknikleri ve daha pek çok yaşam pratiğinin sürdürülmesi için veri sağlamaktadır. Ancak 19. ve 20. yüzyıllarda gerçekleşen bilimsel ve teknolojik ilerlemeler neticesinde değişen yaşama koşulları ile tarihi alanlar terk edilerek, daha konforlu olduğuna inanılan modern yerleşim alanlarında yaşama yaygınlaşmıştır. Zamanla bu alanlar tarihi merkezlerin etrafını sarmış ve yapılaşma baskısı oluşturmuşlardır. Söz konusu yapılı çevreyi herhangi bir tasarım prensibi bakımından referans kabul etmeden oluşturulan yeni çevrede, özellikle cephe kurgusu bakımından geleneksel konutların kopyalanması yaklaşımı, tarihi kentlerin siluetini oldukça değiştirmektedir. Pek çok bilimsel araştırmaya konu edilen bu tasarım sorunu geleneksel kentlerin mekân kullanım pratiklerini anlayarak değişen yaşama koşulları çerçevesinde yorumlanması ile aşılabilir. Geleneksel kentlerin ve onları oluşturan geleneksel yapıların verilerini anlayıp, değerlendirmek ve yorumlayıp, miras bırakmak amacıyla bu tezde Dünya Miras Kenti Safranbolu'daki geleneksel konutların biçimsel ve mekânsal özellikleri incelenmiştir. Geleneksel kentlerin karmaşık yapısını anlamak amacıyla Bölüm 2'de çeşitli kent kuramcılarının yaklaşımlarının yanı sıra Christopher Alexander, Rob Krier, Aldo Rossi ve Attilio Petruccioli gibi mimarların kenti ele alış yöntemlerine yer verilmiştir. Bu araştırmacılar modern planlama ilkelerinin gözden geçirilmesi konusunda hem fikirdir. Buna göre biçim ve mekân arasındaki çok yönlü ve çeşitli ölçeklerdeki ilişkileri kurgulamak için mimari ile kentsel tasarımın birlikte ele alınması gerekmektedir. Kentleri oluşturan ağırlık yapı tipi olan konutların özellikleri ise Biçim grameri metodu ile incelenmektedir. Ancak bu yöntemin diğer yöntemlerle entegre edilmesi daha nitelikli sonuçlar üretmektedir. Bu nedenle Biçim Grameri metodunun planları sadece matematiksel ilişkiler ile çözümlemesi yaklaşımının, mekân organizasyonunu çevresel verilere dayanarak çözümleme mantığı ile desteklenmesi gerekmektedir. Bu düşünce ile Türk evi ve Geleneksel Safranbolu evleri ile ilgili çalışmalar gözden geçirilmiştir. Bu çalışmada ise Safranbolu evi mekânsal düzenlenmesini etkileyen tasarım ilkeleri bütüncül bir bakış açısı ile değerlendirilmiştir. Bölüm 3'te Safranbolu sit alanları incelenmiş, imar planlarının etkisi ile oluşan yapı tipleri örneklenmiştir. Kentte yaygınlaşan taklitçilik anlayışına dikkat çekilmiştir. Bölüm 4'te ise sitlerden seçilen konutlar kent, bina ve iç mekân ölçeğinde, yerleşim alanının çevresel verilerine göre irdelenmiştir. Evlerin doğal ve çevresel tasarım faktörlerine göre belirli bir düzen içinde inşa edildiği tespit edilmiştir. Ev içi mekân kurgusunda ortaya çıkan çeşitlilik konutların yakın çevreyle ilişkili plan ve kesitleri ile ifade edilmiştir. Bu çalışmada Türk evi tasarım ilkeleri ile geleneksel parsel özelliklerinin ilişkisi açıklanmaktadır. Evlerin mekân kurgusunu matematiksel ve şekilsel analizlerle ifade etmenin yanı sıra biçim-mekân-çevre ilişkileri bakımından görselleştirerek açıklamanın mümkün olduğuna dikkat çekilerek katkı sağlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Historic cities provide data for continuing spatial usage logic, construction techniques, and other life practices. However, due to the scientific and technological advancements in the 18th to 20th centuries, historical areas were abandoned due to changing living conditions, and living in modern settlements, which were believed to be more comfortable, became widespread. Over time, these areas surrounded historic centres and exerted development pressure on them. In the newly built environment, the approach of copying traditional houses, especially in terms of facade design, significantly alters the silhouette of historic cities. This design issue can be overcome by understanding the spatial usage practices of traditional cities and interpreting them within the framework of changing living conditions. In this thesis, the formal and spatial characteristics of traditional houses in Safranbolu, a UNESCO World Heritage City, have been examined with the aim of understanding, evaluating, interpreting, and preserving the data of traditional cities and the traditional structures that form them. To understand the complex structure of traditional cities, Chapter 2 includes the approaches of various urban theorists which agree on the need to reconsider modern planning principles. Accordingly, it is necessary to address architecture and urban design together. The characteristics of housing are examined using the Shape Grammar method. However, integrating this method with other approaches yields more qualified results. Therefore, the approach of analysing plans only through mathematical relationships in the Shape Grammar method needs to be supported by the logic of analysing spatial organization based on environmental data. With this in mind, studies on Turkish houses and Traditional Safranbolu houses were reviewed. In this study, the design principles influencing the spatial organization of the Safranbolu house were evaluated from a holistic perspective. In Chapter 3, the protected areas of Safranbolu were examined, and the building types that emerged under the influence of master plans were exemplified. Attention was drawn to the widespread imitation approach in the city. In Chapter 4, houses selected from the protected areas were analysed at the scales of the site, building, and interior space, based on the environmental data of the settlement area. It was determined that the houses were built in a certain order according to natural and environmental design factors. The diversity in the spatial organization of the interiors was expressed through the plans and sections of the houses, showing their relationship with the immediate surroundings. This study explains the relationship between the design principles of the Turkish house and the characteristics of traditional plots. It has contributed by highlighting that, in addition to expressing the spatial organization of the houses through mathematical and formal analyses, it is also possible to explain the shape-space-environment relationships by visualizing them.
Benzer Tezler
- 1980 sonrası konutların mekânsal dönüşüm analizi: İstanbul örneği
Spatial transformation analysis of housing after 1980: Example of Istanbul
SERPİL ÖZKER
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2011
MimarlıkMarmara Üniversitesiİç Mimarlık Ana Sanat Dalı
PROF. DR. İNCİ DENİZ ILGIN
- Evaluation of interchange stations as public spaces: The case of Sogutlucesme Station
Aktarma merkezlerinin kentsel mekan bağlamında değerlendirilmesi: Çalışma alanı Söğütlüçeşme İstasyonu
SULTAN SELİN SAĞLAM
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EDA BEYAZIT İNCE
- Modern endüstri mirası alanlarının yeniden kullanımı üzerine bir araştırma ve öneri: Bursa ipek iş fabrika alanının yeniden işlevlendirilmesi
A research and recommendation on the modern industrial heritage areas reuse: Re-use of Bursa ipek iş textile mill area
HALİL İBRAHİM CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAYAHAN TÜRKANTOZ
- Emek tarihinden kente bakmak: Bomonti ve bira fabrikası örneği
Looking from the history of labor to the city: The case of Bomonti and the beer factory
EDA YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BESİME ŞEN
- Sosyokültürel sürdürülebilirlik ve mekânsal dönüşüm: Beyoğlu Boğazkesen Caddesi örneği
Socio-cultural sustainability andadaptive re-use: A case of BeyogluBoğazkesen Street
BÜŞRA YAZICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
MimarlıkGebze Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KUTLU SEVİNÇ KAYIHAN