Orta Karadeniz Sırtı/Sinop çukurunun neotektoniğinin deniz jeofiziği yöntemleri ile incelenmesi
Investigation Of Mid-Black Sea Ridge/Sinop trough with marine geophysical methods
- Tez No: 905319
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜNAY ÇİFCİ, PROF. DR. HASAN SÖZBİLİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Deniz Bilimleri, Jeofizik Mühendisliği, Jeoloji Mühendisliği, Marine Science, Geophysics Engineering, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 221
Özet
Dünyanın en büyük iç denizlerinden biri olarak kabul edilen Karadeniz Havzası Samsun açıklarından Ukrayna açıklarına kadar KB-GD doğrultusunda uzanan Orta Karadeniz Sırtı (OKS) boyunca Karadeniz sularıyla kaplı iki alt havzaya ayrılır: Batı Karadeniz ve Doğu Karadeniz Alt Havzaları. Bu havzalar 12-14 km kalınlığa ulaşan Kretase Güncel yaşlı tortul birikimi ile gerek petrol gerekse de doğal gaz ve gaz hidrat birikimi açısından önemli bir ekonomik potansiyele sahiptir. Çalışmanın konusunu oluşturan Sinop Havzası Batı Karadeniz Alt Havzası'nın güneydoğu ucunda Samsun açıklarından Sinop açıklarına doğru uzanan bir denizaltı çöküntü alanı şeklindedir. Bu çalışmada Sinop Havzası'nın OKS yakınlarındaki sismik stratigrafik özellikleri yüksek çözünürlüklü çok kanallı sismik veriler ile çok ışınlı batimetrik verileri kullanılarak incelenmiştir. Söz konusu veriler Kızılırmak ve Yeşilırmak nehirleri Türkiye'nin en büyük drenaj havzalarına sahip jeomorfolojik elemanlarını oluşturmaktadır. Söz konusu nehirler Kuzey Anadolu Fayı kontrolünde gelişen büklümler oluşturacak şekilde uzun ve kavisli bir yol kat ettikten sonra Samsun açıklarından Karadeniz'e dökülür. Bu nehirlerin drenaj havzaları üzerindeki karasal ortamda yer bilimsel anlamda çok sayıda çalışma yapıldığı halde, nehirlerin denize döküldükleri yelpaze deltaların denizaltı jeolojisi ile ilgili çalışmaları yok denecek kadar azdır. Orta/Doğu Pontid yükseliminin kuzey sınırı boyunca yer alan Kızılırmak (Bafra) ve Yeşilırmak (Çarşamba) delta loblarının Karadeniz suları altında kalan bölümlerinin aktif tektonik özellikleri incelenmiştir. Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsüne bağlı R/V Koca Piri Reis gemisi ile Avrupa Birliği 7. çerçeve projesi olan AlerT (Anatolian pLateau climatE and Tectonic hazards) Projesi (Proje Kodu: 607996) kapsamında veriler toplanmıştır. AlerT Projesi Akdeniz ve Karadeniz ile bağlantılı olan bu projede Anadolu Levhası'nın yükselimi, basen oluşumları ve bunları etkileyen tektonik durumlar incelemeyi hedeflemiştir. Toplanan sismik veriler, Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Seislab Jeofizik Laboratuvarı'nda Landmark Graphics'in ProMAX yazılımı kullanılarak işlenmiş ve Sismic Micro Tech'in Kingdom Suite yazılımı kullanılarak analiz edilmektedir. Çalışma alanı Orta Karadeniz Sırtı (OKS)'nın güneydoğu bölümünde yer almaktadır. Bu bölüm OKS'nı oluşturan yapısal elemanlar ile Karadeniz havzasını güneyden sınırlayan yapısal elemanların kesiştiği bölgede bulunmaktadır. Sinop Havzası, Kızılırmak Nehri kıyı ötesi alanı, Karadeniz'in Türkiye kıyısından Archangelsky Sırtı'na kadar olan açık deniz alanı, elde edilen yeni yüksek çözünürlüklü çok kanallı sismik yansıma verileri ve çok ışınlı batimetrik verilerle araştırılmıştır. Çok ışınlı batimetri haritası alanda dört farklı kanal yapısı ortaya koymuş, bunlardan biri Yeşilırmak Nehri deltasında aittir. Diğerleri Kızılırmak deltasına ait olup birleşerek Batı Karadeniz Havzası'na doğru akan daha büyük bir kanal oluşturmaktadırlar. Sismik veriler Karadeniz güney kıyıları ve OKS' na paralel uzanan normal fayların bu kanalları kestiğini ve bölgedeki aktif tektonik yapıları oluşturduğunu göstermektedir. Bu kanallar, asimetrik graben yapıları şeklinde gelişen dar ve derin çöküntü alanlarıdır. Batimetri verileriyle eş zamanlı olarak yorumlanan çok kanallı sismik yansıma verileri Sinop Grabeni'nin aktif faylarını, kanal dolgularını ve paleo-erozyon yüzeylerini göstermektedir. Gözlenen faylar ve üst üste binen tortul birimler, Arcangelsky Sırtı'nın aktif olarak yükseldiğini göstermektedir. Söz konusu yapılar Orta/Doğu Pontid yapısal bloğunun sağ yanal makaslama kuvvetleri etkisinde geliştiğini ve Kuzey Anadolu Fayı'na ait ikinci yapılar sınıfında değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir. Bu verilere göre, Orta/Doğu Pontid yapısal bloğundaki faylanmalar bölgenin sismik aktivitesi bağlamında yeniden ele alınmalı ve bölgede risk oluşturacak bir deprem tehlikesi olarak yeniden değerlendirilmelidir.
Özet (Çeviri)
The Black Sea Basin, which is considered to be one of the largest inland seas in the world, is divided into two sub-basins along the Central Black Sea Ridge (CBSR), which extends in the NW-SE direction from Samsun offshore to Ukraine: Western Black Sea and Eastern Black Sea Sub-Basins. These basins have an important economic potential in terms of both oil, natural gas and gas hydrate accumulation with Cretaceous-Holocene sedimentary deposits reaching up to ı2-ı4 km thickness. The Sinop Basin, which is the subject of the study, is in the form of a submarine depression area extending from Samsun offshore to Sinop offshore at the southeast end of the Western Black Sea Sub-Basin. In this study, the seismic stratigraphic features of the Sinop Basin near the CBSR were investigated using high-resolution multi-channel seismic data and multi-beam bathymetric data. Kızılırmak and Yeşilırmak rivers constitute the geomorphological elements with the largest drainage basins in Turkey. The rivers flow into the Black Sea from Samsun offshore after they have travelled a long and curved path to form bends developed under the control of the North Anatolian Fault. Although there are many geological studies in the terrestrial environment on the drainage basins of these rivers, there are almost no studies on the submarine geology of the fan deltas where the rivers flow into the sea. The study area is located in the southeast part of the Central Black Sea Ridge (OKS). This section is located at the intersection of the structural elements constituting the OKS and the structural elements limiting the Black Sea basin from the south. The active tectonic properties of the parts of the Kızılırmak (Bafra) and Yeşilırmak (çarşamba) delta lobes located along the northern border of the Central/Eastern Pontide uplift under the Black Sea waters were examined. Sinop Basin, offshore Kızılırmak River Delta area, from Turkish coast of Black Sea to Archangelsky Ridge, has been investigeted with acquired new high-resolution multi-channel seismic reflection data and multibeam bathymetric data. In the area, high resolution bathymetric mapping represents 4 different submarine channels, one belongs to Yeşilırmak River and others belong to Kızılırmak River, which connect and create a larger submarine channel that flows to the Western Black Sea Basin. The seismic data show that the normal faults running parallel to the southern coast of the Black Sea and the OCS cut the channels and formed the active tectonic structures in the region. These channels are narrow and deep depressions which developed as asymmetric graben structures. Multi-channel seismic reflection data which interpreted synchronously with bathymetry data, show active faults, channel fills and paleo-erosional surfaces of Sinop Graben. Observed faults and onlapping sedimentary units show that Arcangelsky Ridge is actively uplifting. The mentioned structures show that the Central/Eastern Pontide structural block developed under the influence of dextral shear forces and should be evaluated in the class of second structures belonging to the North Anatolian Fault. According to these data, faulting in the Central/Eastern Pontide structural block should be reconsidered in the context of the seismic activity of the region and re-evaluated as an earthquake hazard that will pose a risk in the region. Data were collected within the scope of the AlerT (Anatolian pLateau climatE and Tectonic hazards) Project (Project Code: 607996), which is the 7th Framework project of the European Union, with the R/V Koca Piri Reis ship which belong to the Institute of Marine Sciences and Technology of Dokuz Eylul University. The AlerT Project aims to examine the uplift of the Anatolian Plate, the basin formations and the tectonic conditions affecting them in this project, which is connected with the Mediterranean and the Black Sea. The collected seismic data are processed using Landmark Graphics' ProMAX software and analyzed using Seismic Micro Tech's Kingdom Suite software at the Dokuz Eylül University Marine Sciences and Technology Institute Seislab Geophysics Laboratory.
Benzer Tezler
- Stress regime during the opening of the Black Sea deduced from cretaceous dyke swarms in the istanbul region
Batı Karadeniz'in açılması sırasındaki gerilme rejiminin kretase dayk kümelerinin konumundan hesaplanması
ZAHİDE ÖZGÖRÜŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARAL OKAY
- Akçakoca-Cide Karadeniz yamacı deniz yansıma sismiği verilerinin işlenmesi ve bölgenin aktif tektoniği açısından yorumlanması
Data processing of marine seismic reflection data from Black Sea slope (Akçakoca-Cide) and interpretation by means of active tectonics
KEMAL MERT ÖNAL
Doktora
Türkçe
2020
Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA EMİN DEMİRBAĞ
- Karadeniz'in yapısal özelliklerinin ve dipaltı yapısının manyetik yöntemler ile araştırılması
Investigation of the structural features of the Black Sea and it's subbottom structure with the magnetic methods
HATİCE EVRİM TÜTÜNSATAR
Doktora
Türkçe
2017
Jeofizik MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA NURİ DOLMAZ
- Doğu Karadeniz kıyı yamacı sonar ve sismik verilerin incelenmesi
Interpretation of sonar and seismic data for the continental slope area of the Eastern Black Sea
FİGEN TÜRKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Jeofizik MühendisliğiDokuz Eylül ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ERGÜN
- Doğu pontid ofiyolitik-olistostromal melanjının özellikleri
Characteristics of the ophiolitik-olistostromal melanges in the pontides
DİLEK PUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Jeoloji MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. OSMAN BEKTAŞ