Türkı̇ye'de ekonomı̇k yapı ve bölgesel dayanıklılık ı̇lı̇şkı̇sı̇

The relationship between economic structure and regional resilience in Turkey exploring the link between economic structure and regional resilience in Turkey

PDF İndir

Tez No: 905614
Yazar: ABDURAHMAN MOLU
Danışmanlar: PROF. DR. MUTLU YILMAZ
Tez Türü: Doktora
Konular: Coğrafya, Ekonomi, Şehircilik ve Bölge Planlama, Geography, Economics, Urban and Regional Planning
Anahtar Kelimeler: Ekonomik Kriz, Bölgesel Dayanıklılık, Ekonomik Yapı, Uzmanlaşma ve Çeşitlilik, İlişkili Çeşitlilik, İlişkili Olmayan Çeşitlilik, Endüstriyel Çeşitlendirme, Endüstriyel Uzmanlaşma, Economic Crisis, Regional Resilience, Economic Structure, Specialization & Diversity, Related Variety, Unrelated Variety, Industrial Diversification, Industrial Specialisation
Yıl: 2024
Dil: Türkçe
Üniversite: Ankara Üniversitesi
Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Beşeri ve İktisadi Coğrafya Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 260

Özet

Bu doktora tezi, Türkiye'de bölgesel ekonomik yapı ile bölgesel ekonomik dayanıklılık arasındaki ilişkiyi analiz etmektedir. Çalışmanın amacı, Türkiye'nin farklı bölgelerindeki ekonomik yapıların bu bölgelerin dayanıklılık performansını nasıl etkilediğini araştırmaktır. Özellikle, ekonomik uzmanlaşma, çeşitlilik ve ilişkili çeşitliliğin bölgesel dayanıklılık üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Çalışma, Türkiye ekonomisinin 2003- 2020 yılları arasında yaşadığı kriz ve toparlanma süreçlerinde bölgelerin ekonomik dayanıklılık kapasitelerini değerlendirmektedir. Ayrıca, yüksek ve orta-yüksek teknoloji sektörlerindeki ilişkili çeşitliliğin bölgesel dayanıklılığa etkisi de incelenmiştir. Bölgesel dayanıklılık daralma ile toparlanma süreçlerine yönelik endeksleri kullanılarak ölçülmüştür. Bölgelerin ekonomik uzmanlaşma ve çeşitlenme düzeyleri, Herfindahl- Hirschman Uzmanlaşma Endeksi (HHI) ve Krugman Çeşitlenme Endeksi (KDI) kullanılarak değerlendirilmiş; ilişkili ve ilişkili olmayan çeşitlilik ise entropi ölçüleriyle analiz edilmiştir. Ekonomik yapı ile dayanıklılık arasındaki ilişkileri keşfetmek için çoklu regresyon modelleri kullanılmıştır. Araştırmanın temel bulguları, dayanıklı ve dayanıklı olmayan bölgeler arasında sosyoekonomik gelişmişlik düzeyi açısından belirgin farklar olduğunu göstermektedir. Sosyoekonomik açıdan daha az gelişmiş bölgelerin dayanıklılık konusunda daha yüksek performans gösterdiği gözlenmiştir. Buna karşılık, kriz ve toparlanma dönemlerinde düşük performans gösteren bölgelerin daha gelişmiş bölgeler olduğu görülmüştür. Literatürde, sektörel çeşitliliğin bölgesel ekonomik dayanıklılığı artırdığına dair yaygın bir görüş bulunmasına karşın, Türkiye bağlamında bu çalışmanın sonuçları, endüstriyel çeşitliliğin krize karşı dayanıklılığı artırmadığını göstermektedir. Hem kriz hem de toparlanma dönemlerinde çeşitlenmiş bölgelerin performanslarının düşük olduğu ve çeşitliliğin istihdamı olumsuz etkilediği görülmüştür. Öte yandan, bir bölgenin yalnızca birkaç sektörde uzmanlaşması dayanıklılığı artırmada yeterli olmadığı anlaşılmıştır. Bölgesel uzmanlaşmanın dayanıklılık üzerindeki etkisinin sabit olmadığı, ölçüm yöntemlerine göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Mutlak uzmanlaşmanın dayanıklılık üzerinde etkili olmadığı, ancak göreceli uzmanlaşmanın olumlu etkiler yarattığı görülmüştür. İlişkili çeşitlilik değişkeni, dönemler arasında tutarlı bir etki göstermemiş ve yalnızca belirli dönemlerde anlamlı bulunmuştur; bu dönemlerinde de dayanıklılığı olumsuz yönde etkilediği gözlemlenmiştir. Bu bulgu, ilişkili çeşitliliğin önemli bir teorik kavram olmasına rağmen, pratik sonuçlarının bağlama bağlı olduğunu ve öngörülenden daha karmaşık olduğunu ortaya koymaktadır. İlişkili olmayan çeşitlilik ise çeşitli kriz dönemlerinde yapılan analizlerde, bölgesel dayanıklılığı anlamlı ve tutarlı bir şekilde olumsuz yönde etkilemiştir. İstihdam üzerindeki etkileri göz önüne alındığında, ilişkili olmayan çeşitliliğin, ilişkili çeşitliliğe kıyasla daha belirgin bir faktör olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca, çalışmanın bir diğer önemli bulgusu, sanayileşme değişkeninin ekonomik dayanıklılığı tutarlı bir şekilde olumsuz etkilemesidir. Yüksek ve orta-yüksek teknoloji sektörlerinde ilişkili çeşitliliğin bölgesel dayanıklılık üzerindeki etkisine dair yapılan analizler, modellerin çoğu dönemde anlamlı ve açıklayıcı olamadığını göstermektedir. Sonuç olarak, çalışma, Türkiye'de ekonomik yapının bölgesel ekonomik dayanıklılığı belirlemede önemli bir rol oynadığı görülmektedir. Ancak, literatürdeki yaygın kanıların ve araştırma hipotezlerinin aksine, bölgelerde gözlemlenen dayanıklılığın mevcut yapının etkinliği ve uyum kabiliyetinden kaynaklanmadığı anlaşılmıştır. Bunun yerine, bu dayanıklılığın kaynağı, az gelişmiş bölgelerin basit ekonomik yapıları ve kriz dönemlerinde en fazla etkilenen sanayi sektörünün az gelişmiş bölgelerde düşük oranda bulunmasıdır. Bu durum, bu bölgelerin krize maruz kalmasını azaltmıştır. Dolayısıyla, analiz dönemindeki Türkiye'nin bölgesel dayanıklılığını açıklarken, ekonomik yapıdan çok, krizin niteliğine odaklanmanın daha isabetli olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca, kalkınma stratejilerinin her bölgenin özgül kırılganlıklarına ve güçlü yanlarına duyarlı bir şekilde uyarlanması gerekliliğini vurgulamaktadır. Krizlerin doğasına ve niteliğine göre esnek politikaların geliştirilmesi ve bu politikaların duruma göre uyarlanması büyük önem taşımaktadır.

Özet (Çeviri)

This doctoral dissertation examines the relationship between regional economic structure and regional economic resilience in Turkey. The primary aim of the study is to investigate how the economic structures of different Turkish regions affect their resilience performance. Specifically, the research analyses the effects of economic specialization, diversity, and related variety on regional resilience. It evaluates the economic resilience capacities of regions during the crisis and recovery periods experienced by the Turkish economy between 2003 and 2020. Additionally, the impact of related variety in high and medium-high technology sectors on regional resilience has been thoroughly examined. Regional resilience is measured through indices that capture contraction and recovery processes. The economic specialization and diversification level of regions are evaluated using the Herfindahl-Hirschman Specialization Index and the Krugman Dissimilarity Index, while related and unrelated variety are analysed through entropy measures. Multiple regression models are employed to explore the relationships between economic structure and regional resilience. Key findings reveal significant differences in the socioeconomic development levels of resilient and non-resilient regions. Notably, less socioeconomically developed regions display higher resilience performance. Conversely, regions with poor performance during both crisis and recovery periods tend to be the more developed ones. Although the literature commonly suggests that sectoral diversity enhances regional economic resilience, the findings of this study in the Turkish context contradict that assumption. In both the crisis and recovery periods, diversified regions performed poorly, and diversity was found to negatively impact employment. On the other hand, the specialisation of a region in a few industries alone was not sufficient to enhance resilience. The effect of regional specialization on resilience varied based on measurement methods: while absolute specialization had no significant impact, relative specialization positively affected resilience. The influence of related variety was inconsistent across periods and was significant only in specific periods, where it negatively affected resilience. This finding suggests that, despite being an important theoretical concept, the practical outcomes of related variety depend on context and are more complex than anticipated. Unrelated variety, by contrast, consistently and significantly reduced regional resilience in various crisis analyses. When considering the effects on employment, unrelated variety was more influential factor than related variety. Additionally, one notable finding of the study is that the industrialization variable consistently negatively affected economic resilience. The analyses of related variety in high and medium-high technology sectors showed that the models were not significant or explanatory in most periods. In conclusion, the study highlights the role of economic structure in shaping regional economic resilience in Turkey. However, contrary to the prevailing assumptions in the literature and initial hypotheses, the resilience observed in Turkish regions did not result from the efficiency and adaptability of existing economic structures. Instead, resilience was rooted in the simple economic structures of less developed regions and the low presence of heavily affected industrial sectors in these regions. This reduced their exposure to the crisis. Therefore, explaining Turkey's regional resilience during the analysed period requires a focus on the nature of the crisis rather than the economic structure alone. The findings underscore the need for development strategies tailored to the specific vulnerabilities and strengths of each region. Developing flexible policies suited to the nature of crises and adapting them accordingly is crucial.

Benzer Tezler

Tez No
356013
Evaluating the LCA of two buildings with close embodied energy which have different functions
Farklı işlevlere sahip olan iki binanın üç tür duvar kullanarak yaşam döngüsünün değerlendirilmesi
POOYA PAKMEHR
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ERKAN KARAGÜLER
Tez No
824805
Kamu iktisadi teşebbüslerinin neoliberal dönüşümünün bölgesel dayanıklılığa etkisi Erzurum Şeker Fabrikası örneği
The effect of the neoliberal transformation of public enterprises on regional reliability case of Erzurum Sugar Factory
MUHAMMET AYIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Şehircilik ve Bölge Planlama Yıldız Teknik Üniversitesi
Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EBRU SEÇKİN
Tez No
874184
Disaster management from a social vulnerability perspective: Mapping the risks for the city of Istanbul
Sosyal kırılganlık perspektifinden afet yönetimi:İstanbul kenti için risklerin haritalanması
NUR BERFU AKKAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Şehircilik ve Bölge Planlama İstanbul Teknik Üniversitesi
Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜZİN BAYCAN
Tez No
532157
An assessment of 'basin conservation plan' as a tool for ecological resilience of socio-ecological systems: Case of Eğirdir Basin
Sosyo-ekolojik sistemlerin ekolojik dayanıklılığında bir araç olarak 'havza koruma planı'nın irdelenmesi: Eğirdir Havzası örneği
EREN ÇAĞDAŞ BİLGİÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Şehircilik ve Bölge Planlama İstanbul Teknik Üniversitesi
Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİME TEZER
Tez No
783931
Türkiye'de iklim değişikliğinin tarımsal ürün verimliliğine etkilerinin bölgesel olarak değerlendirilmesi
Regional assessment of climate change effects on agricultural crop productivity in Turkey
FATMA SELÇUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Şehircilik ve Bölge Planlama İstanbul Teknik Üniversitesi
Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİYE AHU AKGÜN

Geri Dön