İbnu'l-Hâcib'in el-Îzâh fî Şerhi'l-Mufassal adlı eserinin incelemesi
Examination of Ibn al-Hâcib's work titled al-Îzâh fî Sharh al-Mufassal
- Tez No: 905912
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT TALA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Din, Linguistics, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
ez-Zemahşerî, Mu'tezilî olması sebebiyle daima eleştirilere maruz kalmış bir alimdir. Ancak aldığı tenkitler, onun pek çok alan için araştırma konusu olmasına engel olamamıştır. Arapçada el-Mufassal isimli eseri, ilim ehli yanında kabul görmüştür. Onun bu kitabının üzerine şerh ya da muhtasar tarzı telifler yazılmış ve oluşan bu literatür en az eserin aslı kadar ilgi görmüştür. Bu bağlamda el-Îzâh, el-Mufassal üzerine oluşan şerhlerden biridir. İbnu'l-Hâcib'in bu eserini muhtevası, üslubu, metodu gibi yönlerle inceleyen bir çalışma mevcut değildir ve üzerinde durulan bu araştırma ile sözkonusu boşluk doldurulacaktır. İbnu'l-Hâcib, el-Mufassal'dan gerekli gördüğü bir cümle ya da kelimeyi alarak şerhte bulunmayı tercih etmiştir. Başlıklar ve fasıllar konusunda ez-Zemahşerî'nin düzenine bağlı kalmıştır. Ancak içerik hususunda tamamen kendi vermek istediği bilgiye odaklandığı görülür. Bu noktada, bir konu etrafında dönen birçok görüşe, görüş sahiplerinin ismini bazen belirtmeden bazen zikrederek yer vermiştir. Onların görüşlerini verirken kimi zaman (onların) delillerini de zikretmiştir. İstişhâd konusunda kendine has tutumunu bu esere yansıttığı görülür. Âyet, hadîs, şiir, darb-ı mesel, kırâat ve kıyâs gibi pek çok veriyi, dil meselelerini izah ederken kullanır. Yalnızca kendisinin sunduğu şevâhidin sayısı 567 iken, ez-Zemahşerî'den ekledikleriyle toplam sayı 940'a ulaşmıştır. Bunların hepsinin, kendi nahiv görüşünü ispatlamak üzere getirilmediği hatırlatılmalıdır. Bazen reddettiği bir kimsenin ya da grubun delillerine eserinde işaret ettiği müşahede edilir. Şiirlerde anlaşılmayan kelimelerin anlamını, bir meselin hikayesini, hadislerin sebeb-i vurûdunu, bazen kelimelerin i'râb ve hareke bilgilerini vererek; şerh ettiği metnin anlaşılmasına katkı sağlamıştır. Anlattığı konu üzerinde olasılıklar ve muhtemel cevaplarını ekleyerek tartışmalı konulara yer verir. Ağır anlatım tarzını bazen akıcı bir üslupla yumuşattığı hissedilir. İbnu'l-Hâcib bu eserinde, kendinden önceki alimlerin nahiv görüşlerini derleme ve yorumlama yolunu seçmiş, bunun yanında kendi tercihlerini de belirtmiştir. Klasik şerh yöntemlerinden uzak, belirtilen özellikleriyle özgün bir eserdir.
Özet (Çeviri)
Al-Zamakhshari is a scholar who has always been criticized for belonging to the Mu'tazilites. However, these criticisms did not prevent him from being the subject of research in many fields. His work titled al-Mufassal in Arabic has been well-regarded among scholars. Commentaries (sharh) or abridged versions (mukhtasar) have been written based on this book and this literature has attracted at least as much attention as the original work. In this context, al-Îdâh is one of the commentaries on al-Mufassal. There is no study that analyzes this work of Ibn al-Hājib in terms of its content, style, and method, and this research will fill this gap. Ibn al-Hājib preferred to quote a sentence or a word from al-Mufassal as he deemed necessary and to comment on it. He adhered to al-Zamakhshari's system of titles and chapters. However, it is seen that he focused entirely on the information he wanted to give in terms of content. In this regard, he included many opinions revolving around a topic, sometimes without mentioning the names of the opinion holders and sometimes by mentioning them. While expressing their views, he sometimes mentioned (their) proofs as well. It is observed that he reflected his unique approach to citing evidence (istishhad) in this work. He uses many sources such as verses of the Qur'an, hadiths, poetry, proverbs, Qur'anic recitations (qira'at), and analogical reasoning (qiyas) to explain linguistic issues. Whereas the number of examples (shawahid) submitted by him only was 567, the total number reached 940 with his additions from al-Zamakhsharī. It should be noted that not all of these were presented to prove his own view on syntax (nahw). It is sometimes observed that he references the evidence of a person or group he rejected in his work. He contributed to understand the text he commented on by giving the meaning of words in poems that were not understood, the story of a parable, the reason for the hadiths, and occasionally providing details about the grammatical analysis (i'rab) and vowelization of words. He includes controversial issues by adding possibilities and possible answers to the subject he is describing. It is sometimes seen that he moderates his difficult narrative style with a fluent language. In this work, Ibn al-Hājib preferred to compile and interpret the grammatical views (nahw) of previous scholars, while also expressing his own preferences. Far from the classical commentary methods, it is an original work with its specified features.
Benzer Tezler
- Muhammed b. Hüseyin el-Berkal'î ve Hâşiyetu'l-Berkal'î ala'l-Kâfiye adlı eserinin tahkiki ve tahlili
An examination and analysis of Muhammed b. Hussein al-Berkal'î and his commentary on al-Qaqfiyah
REFAA MALLAHI
Doktora
Arapça
2018
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EDİP ÇAĞMAR
- Rahmi Efendi ve el-'İkdu'n-Nâmî 'ale'l- Câmî adlı eseri
Rahmî Efendi and his work al-'İkdu'n-Nâmi 'ale'l-Câmî
YAŞAR ACAT
Doktora
Türkçe
2013
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M.REŞİT ÖZBALIKÇI
- الحكم الروابغ شرح الكلم النوابغ للإمام أبي بكر بن عمر الجورومي(ت: 1203هـ)دراسةً وتحقيقاً
Çalışmanın önemi (Alhükmü'l Alravabiğ Şerhü Alkelimü'l Alnavabiğ) araştırma ve çalışma
TİBA FADHİL ABED AL-ABEDI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ Kutaiba FARHAT
- حاجي حسن زادة على تفسير البيضاوي(سورة الانعام) دراسة وتحقيق
Balıkesirli Hacı Hasan Zâde'nin Hâşiyetu Alâ Tefsîri'l Beydâvî (Sûretu'l-En'âm) isimli el yazmasını tahkîk ve inceleme
SAHER SUBHI HAMID HAMID
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULHEKİM AĞIRBAŞ
- İbnu'l-Hâcib'in el-Kâfiye adlı eseri İle Birgivî'nin İzhâru'l-Esrâr adlı eserinin metot açısından karşılaştırılması
Comparison Of İbnu'l-Hâcib's Work Named el-Kâfiye and Birgivî's work named İzhâru'l-Esrâr In Terms of the method
ELİF ZAHİDE BÜYÜKSIRIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECEP DİKİCİ