Menderes Havzası'nda kutsal mekânlar, ritüeller (uygulamalar) ve mistik anlatılar
Sacred places, practices (rituals) and mystic narratives in the Menderes Basin
- Tez No: 906134
- Danışmanlar: PROF. DR. CANER IŞIK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 512
Özet
İnanç ve din kavramı, insanlık tarihi boyunca bireyler ve toplumlar üzerinde varlığını hissettiren, yaşam içerisinde toplumun ve insanın davranışlarını yönlendiren, değiştiren, düşünce biçimi ve anlam kalıpları üzerinde etkili olan bir olgudur. Bu olgu kutsal ve kutsala ait unsurlar içermekte ve insan düzeyinde deneyim olarak kabul edilmektedir. Bütün inançlarda, dinlerde ortak yaşantı olarak var olan bu deneyimin konusu ise kutsal mekân, kutsal varlık ve kutsal şahsiyettir. Kutsalın tezahür ettiği, kült merkezli çeşitli inanç ve dinlere ev sahipliği yapan Menderes Havzası'nda çalışma açısından önem arz eden bölgeler, tarihsel süreçte inançların ve dinlerin yoğun olarak kendini gösterdiği, dinî kolektif hafızanın sürdürülebilirliğini görmek ve dinsel kimliğin dışavurumunu anlamak açısından özel bir öneme sahip olan kutsal mekânlar olmuştur. Tespit edilen kutsal mekânlar, Türklerin yerleşimi öncesinde Hristiyanlığın kabulüyle birlikte piskoposluk merkezi olarak kabul edilen kutsal merkezlerdir. İslamiyet'in kabulü ve Türklerin Anadolu'ya gelişlerinden sonra bu kutsal merkezlerde ve bu merkezlere yakın olan çevrelerde diğer bölgelere nazaran daha yoğun bir şekilde ve ortak işlevlere sahip yatır ve türbelere rastlanmaktadır. Bu bağlamda Menderes Havzası, geçmişten günümüze miras kalan dinî mekânların kutsallık taşıyarak günümüze kadar gelmesi ve kutsal mekân aktarımlarıyla, toplumların dinî-kültürel kodlarını ezoterik anlatılarla destekleyerek sembolik bir dille ifade eden uygulamaları ve mistik anlatılarıyla senkretik değişim, dönüşüm ve aktarımın arketipini oluşturmuştur. Çalışmada, eski Türk topluluklarının yaşam tarzında etkili olan inanç ve dinlerin Hristiyan ve Müslümanlara ait kutsal mekânları, kutsal mekânlardaki ziyaret algısını ve kutsal şahsiyetlere dair mistik anlatıları nasıl şekillendirdiği açıklanmaya çalışılmıştır. Kutsal mekân ziyaretleri ve ziyaretlerdeki uygulamalar arasındaki benzerlik ve ortaklıkların, eski Türk inançlarına işaret eden yönleri dikkate alınarak Antik Yunan, Hristiyan ve Müslümanlara ait kutsal mekânlar ve uygulamalara dair örnekler verilmiştir. Hristiyan azizlere ait olan mistik anlatılarda yer alan motiflerin/yanışların, Müslüman erenlerin anlatılarında ortak bir şekilde devam ettiği, zaman ve mekân farklılaşsa da olay örgüsünün ve inanç dokusunun bozulmadığı görülmüş, kutsala dair inanç kodları mistik anlatılar ekseninde ortaya konulmuştur. Kutsal şahsiyetlerin ruhsallığa dair pratikleri ile şamanların ruhsallığa dair pratikleri dinsel bağdaştırmacılık yöntemi ve işlevselcilik kuramı bağlamında değerlendirmiştir.
Özet (Çeviri)
The concept of belief and religion is a phenomenon that has made its presence felt on individuals and societies throughout human history, directs and changes the behavior of society and people in life, and has an impact on the way of thinking and thinking patterns. This phenomenon contains sacred and sacred elements and is accepted as an experience at the human level. The subject of this experience, which exists as a common experience in all beliefs and religions, is the sacred place, sacred being or sacred person. The regions that are important for study in the Menderes Basin, where the sacred is manifested and hosts various cult-centered beliefs and religions, are of particular importance in terms of seeing the sustainability of religious collective memory and understanding the expression of religious identity, where beliefs and religions are intensely manifested in the historical process. There were sacred places. The sacred places identified are sacred centers that were accepted as bishopric centers with the adoption of Christianity before the settlement of the Turks. After the adoption of Islam and the arrival of the Turks in Anatolia, tombs and tombs with common functions are found in these sacred centers and in the surroundings close to these centers, more densely than in other regions. In this context, the Menderes Basin has formed the archetype of syncretic change, transformation and transfer, with religious places inherited from the past to the present-day carrying holiness and transfers of sacred places, practices and mystical narratives expressing the religious-cultural codes of societies in a symbolic language by supporting them with esoteric narratives. In the study, it was tried to explain how the beliefs and religions that were effective in the lifestyle of ancient Turkish communities shaped the holy places of Christians and Muslims, the perception of visiting holy places and mystical narratives about holy figures. Examples of sacred places and practices of Ancient Greeks, Christians and Muslims are given, taking into account the similarities and commonalities between holy place visits and practices that point to ancient Turkish beliefs. It has been observed that the motifs/reflections in the mystical narratives of Christian saints continue in a common way in the narratives of Muslim saints, and although time and place differ, the plot and belief texture are not disrupted, and the belief codes regarding the sacred are revealed on the axis of mystical narratives. He evaluated the spiritual practices of holy figures and the spiritual practices of shamans in the context of religious syncretism method and functionalism theory.
Benzer Tezler
- Küçük menderes havzası'nda sürdürülebilir arazi planlaması
Sustainable land planning in küçük menderes basin
HEDİYE ARZU GÖKÇE GÜNDÜZOĞLU
Doktora
Türkçe
2019
CoğrafyaDokuz Eylül ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ÇUKUR
- Büyük Menderes Havzası'nda efsanelerde geçen coğrafi ögelerin analizi: Afyon, Uşak, Denizli ve Aydın ili örnekleri
Analysis of geographical elements in legens in the Büyük Menderes Basin: Afyon, Uşak, Denizli and Aydn province examples
ZEHRA DÜNDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
CoğrafyaAydın Adnan Menderes ÜniversitesiSosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SULTAN BAYSAN
- Büyük Menderes havzası'nda tarımsal ilaç kullanımı, olası çevresel etkileri ve alternatif biyolojik mücadele
The Pesticides used in the Great Meander basin, probable environmental effect and alternative biological control method
OSMAN DAŞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Çevre MühendisliğiPamukkale ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YAKUP KASKA
- Ödemiş'deki geleneksel sivil mimari örneklerinde ahşap kullanımı
Use of wood in traditional civil architecture examples in Ödemiş
AYTAÇ AKINAY
Doktora
Türkçe
2025
Sanat TarihiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET TOP
- Küçük Menderes Havzası'nda toprak erozyon riskinin belirlenmesi ve iklim değişikliğinin toprak erozyonuna olası etkileri
Determination of soil erosion risk in Küçük Menderes Basin and possible effects of climate change on soil erosion
ÖZLEM DÜNDAR TEMUR