Küçük menderes havzası'nda sürdürülebilir arazi planlaması
Sustainable land planning in küçük menderes basin
- Tez No: 589397
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN ÇUKUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Eğitim ve Öğretim, Geography, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Coğrafya Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Sürdürülebilirlik, ekonomik ve teknolojik gelişmelerle birlikte önem kazanmış bir kavram olup çevrenin ve doğal kaynakların insan ihtiyaçlarını karşılaması ile birlikte, gelecek nesillerin haklarını da gözeterek yararlanılmasını öngören çevreci bir dünya görüşüdür. Ekonomik büyüme hedeflerine ulaşırken doğanın tahrip olması temelde sürdürülebilirliğin önündeki en büyük sorun olmaktadır. Sanayi, ticaret, turizm ve tarım alanlarında önemli gelişmeler kaydeden İzmir çevresi ve özellikle çalışma alanının (Torbalı, Tire, Ödemiş gibi) etkilemiştir. Bu gelişmeler sonucu I. sınıf tarım arazileri yerleşim alanları ve sanayi bölgeleri haline gelmiştir. Tarımsal alanlar da VII. sınıf yüksek eğimli orman arazilerine doğru kaymıştır. Havzada gözlenen bu süreç Küçük Menderes Havzası'nın (KMH) çalışma alanı olarak belirlemede etkili olmuştur. Bu çalışma KMH tarımsal potansiyeli yüksek olan sahalarda yapılan uygulamaların ne ölçüde sürdürülebilir olduğunun değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Sürdürülebilirlik durumunun sorgulanması üç aşamada gerçekleştirilmiştir. Bu aşamalarda; Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) ile tarımsal alan uygunluk durumu belirlenmiş, sahada ürün desenine ait veriler analiz edilerek ürünlerin doğal ortam istekleri sorgulanmış ve sahadaki ürünlerin su tüketim miktarları ile su varlığının ilişkisi değerlendirilmiştir. Çalışmada nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. KMH, tarım faaliyetlerin oldukça yoğun gerçekleştiği havzalardan biridir. Bu nedenle ilk aşamada; tarımı etkileyen doğal ortam özellikleri AHS ile değerlendirilmiştir. Doğal ortam özellikleri olarak topoğrafik özelliklerden; eğim, bakı, drenaj özellikleri, erozyon durumu, pedojenik özelliklerden; toprak grupları, toprak derinliği, sınırlayıcı toprak özellikleri ile iklim özelliklerinden; yağış ve sıcaklık verileri kullanılmıştır. AHS yöntemi kullanılarak her bir doğal ortam özelliğinin tarımsal uygunluğa etkisi belirlenmiştir. Buna göre eğim özelliklerinin tarımsal uygunluğun belirlenmesinde %28 oranı ile en etkili faktör olduğu, bakı faktörünün ise %1,7 oranı ile en az etkili faktör olduğu tespit edilmiştir. AHS yöntemi ile tarımsal uygunluğa doğal ortam özelliklerinin etki yüzdeleri belirlenirken KMH'nda yapılan daha önceki çalışmalardan, tarımsal uygunluk ile ilgili daha önce yapılmış çalışmalardan ve arazi gözlemlerinden yararlanılmıştır. AHS yöntemi ile belirlenen ağırlıklar CBS yazılımları kullanılarak,“ağırlıklı çakıştırma yöntemi”ile sorgulanmıştır. KMH'nın“Tarımsal Uygunluk Dereceleri”belirlenmiş, arazi gözlemleri ve 2012 yılına ait CORINE arazi örtüsü verileri ile karşılaştırılmıştır. İkinci aşamada; havza tarımında etkili olan ürünler tarla ürünlerinden, mısır, buğday, patates; sebze ürünlerinden domates, karpuz; meyve ürünlerinden zeytin incir, şeftali olarak belirlenmiştir. Bu ürünlere ek olarak tütün ve pamuk da havzada geçmiş dönemlerde etkili olmasından ötürü değerlendirmeye dahil edilmiştir. Bu veriler zaman serisi analizleri oluşturularak değerlendirilmiştir. Üçüncü aşamada; havzada yetiştirilen ürünlerin doğal ortam özellikleri açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Ürünler sıcaklık, don, yağış ve toprak özellikleri açısından havzaya uygunlukları sorgulanmıştır. Su sürdürülebilirliğinin değerlendirilmesi için, ürünlerin sulama suyu ihtiyacı verileri, bitkilerin vejetasyon dönemi verileri ile Thornthwaite su bilançosuna göre ilgili istasyonların su noksanı dönemleri çakıştırılmıştır. Oluşturulan grafik ile havzadaki su noksanı görüldüğü dönem ile bitkilerin su ihtiyaçları karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda yerleşim alanlarının tarımsal potansiyeli yüksek graben tabanına doğru yayılım gösterdiği, tarımsal potansiyeli düşük arazilerden oluşan havzanın eğimli alanlarında yapılan tarım faaliyetlerinin yanlış arazi kullanımına sebep olduğu tespit edilmiştir. KMH'nda son yıllarda mısır önemli konuma gelmiştir. Hayvan yemi olarak kullanılan bu ürün su ihtiyacı bakımından havzayı zorlamakla birlikte her yıl üst üste ekimi toprağın bitki besin maddesi açısından dengesini bozmaktadır. Havzada sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için ürün deseninin yapılandırılması gerekmektedir. Havzada ürün deseninin su isteği daha az ürünler doğrultusunda geliştirilmesi önem taşımaktadır. Ekim nöbeti ile uzun yıllar aynı ürünlerin ekiminin önüne geçilmelidir.
Özet (Çeviri)
Sustainability is a concept that has gained importance with economic and technological developments and it is an environmentalist world view that envisages the use of the environment and natural resources to meet human needs as well as the rights of future generations. Destruction of nature while achieving economic growth targets is fundamentally the biggest challenge to sustainability. Izmir and especially study area (Torbalı, Tire, Ödemiş etc.) has affected the development of industry, trade, tourism and agriculture. As a result of these developments, I. class agricultural lands have become residential areas and industrial zones. Agricultural areas shifted towards VII. class high slope forest lands. This process observed in the basin was effective in determining Küçük Menderes Basin (KMB) as the study area. This study aims to evaluate the sustainability of the applications in the fields with high agricultural potential in KMB. The questioning of sustainability was carried out in three stages. In these stages; by using Analytic Hierarchy Process (AHP), agricultural land suitability status was determined, the data of the product pattern were analyzed and the natural environment requirements of the products were questioned and the relationship between water consumption and water availability of the products were evaluated. Quantitative research method was used in the study. KMB is one of the basins where agricultural activities are quite intense. Therefore, in the first stage; the characteristics of the natural environment affecting agriculture were evaluated with the AHP. Topographic features of natural environment; slope, aspect, drainage characteristics, erosion status, pedogenic properties; soil groups, soil depth, limiting soil characteristics and climatic characteristics; rainfall and temperature data were used. The effect of each natural environment feature on agricultural suitability was determined using AHP method. Accordingly, it was found that slope characteristics were the most effective factor in determining agricultural suitability with a rate of 28%, and maintenance factor was the least effective factor with a rate of 1.7%. The AHP method used to determine the effect percentages of the natural environment characteristics on agricultural compliance. The weights determined by the AHP method were questioned with the“weighted overlay”method using GIS software. Agricultural Compliance Degrees of KMB were determined and compared with the field observations and CORINE land cover data for 2012. In the second stage; the products that are effective in basin agriculture include field products, corn, wheat, potato; vegetable products include tomato, watermelon; olives, figs and peaches. In addition to these products, tobacco and cotton were included in the assessment as they were effective in the past in the basin. These data were evaluated by creating time series analysis. In the third stage; the evaluation of the products grown in the basin in terms of natural environment characteristics. The products were evaluated for their suitability to the basin in terms of temperature, frost, precipitation and soil properties. In order to evaluate water sustainability, irrigation water requirement data of crops, vegetation period data of crops and water deficiency periods of related stations according to Thornthwaite water balance were overlapped. With the graph created, the period in which water deficiency was seen in the basin and the water needs of the plants were evaluated comparatively. As a result of the study, it was found that the settlement areas spread towards the graben base with high agricultural potential and the agricultural activities carried out on the sloping areas of the basin, which had low agricultural potential, caused mis-landuse. In recent years, corn has become important in KMB. This product, which is used as animal feed, forces the basin in terms of water requirement, but the planting of the soil on top of each year disrupts the balance of the soil in terms of plant nutrients. To ensure sustainability in the basin, the product pattern needs to be structured. It is important that the product pattern in the basin is developed in line with less water demand. Planting rotation should prevent the cultivation of the same products for many years.
Benzer Tezler
- Küçük Menderes Havzası'nda toprak erozyon riskinin belirlenmesi ve iklim değişikliğinin toprak erozyonuna olası etkileri
Determination of soil erosion risk in Küçük Menderes Basin and possible effects of climate change on soil erosion
ÖZLEM DÜNDAR TEMUR
- Süt sığırcılığı işletmelerinde üretim yapılarının bilgisayar yardımıyla en uygun biçimde konumlandırılması
Optimal layout of production structures in dairyfarms by using computer
ATEŞ TEKDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatEge ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL BAKİ ÜNAL
- Türkiye'de nüfusunu yitiren kırsal yerleşimlerin korunması için bir yöntem önerisi: Ödemiş-Lübbey Köyü örneği
A model proposal for conservation of abandoned rural settlements in Turkey: Case study of Odemis-Lubbey Village
KORAY GÜLER
Doktora
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR
- Süt sığırcılığı işletmelerinde sera gazı emisyonunun azaltılmasında en uygun gübre yönetim sisteminin belirlenmesi
Determination of optimum manure management system for greenhouse gas emissions mitigation in dairy cattle farms
ESİN DERİ
Doktora
Türkçe
2022
ZiraatEge ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL BAKİ ÜNAL
- Küçük Menderes Beydağ projesi Ödemiş sulamasının havza tarımına olan etkileri üzerine bir araştırma
A Study on the propable effects on basin's agriculture of Küçük Menderes Beydağ project-Ödemiş irrigation
SONGÜL TOMAR