Doğu Karadeniz Laz folkloru
Eastern Black Sea Laz folklore
- Tez No: 906521
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TUĞRUL BALABAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 447
Özet
Kadim bir coğrafya olan Anadolu toprakları tarih sahnesi içerisinde ilk çağlardan, günümüze kadar olan tarihi süreçte pek çok millete, topluma, devlete ve dine ev sahipliği yapmış büyük bir medeniyetler beşiğidir. Bu zengin coğrafyanın içerisinde Doğu Karadeniz kıyıları Eski Çağ halkları için önemli bir yaşam alanı olmuştur. Doğu Karadeniz Bölgesi sahip olduğu coğrafya ve kültürel çeşitlilik bakımından köklü yerleşim bölgelerindendir. Aynı zamanda bölge, Avrasya ve Kafkasya'ya açılan bir kapı niteliğindedir. Antik çağlardan itibaren özellikle Kafkasya ve Anadolu'nun farklı coğrafyalarından gerçekleştirilen göçler ve yerleşimler sayesinde kültür ve folklor bağlamında çeşitlilik oluşmasına imkân sağlamıştır. Dolayısıyla Doğu Karadeniz Bölgesi'nin en eski yerleşik topluluklarından olan Lazlar da gerek kendi kültürleri gerekse farklı topluluklarla yapmış oldukları inanç ve kültür alışverişleri sayesinde zengin bir kültür ve folklor mirası oluşturmuşlardır. Bu kapsamda hazırlanan çalışmada, Laz kültürü ve folkloruna ait ögeler alan araştırması ve literatür taramasından elde edilen bilgiler üzerinden değerlendirilerek; çalışma üç ana başlık altında ortaya koyulmuştur. Birinci bölümde geçmişten günümüze kadar olan süreçte Lazların tarihsel zaman döngüleri ele alınmıştır. Ayrıca Laz kültürünün ve folklorunun işlevsel bir taşıyıcısı olan Lazca/Laz dili'nin geçmişi ve güncel durumuyla birlikte, Laz kültürü ve folkloru üzerinde geçmişten günümüze kadar yapılan yayınların akademik taramaları değerlendirilmiştir. İkinci bölümde geçiş dönemleri olarak kabul edilen“doğum, sünnet evlenme, askerlik ve ölüm”gibi kavramlar çeşitli alt başlıklara ayrılarak kültür ve folklor uygulamaları bağlamında değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde Lazların geleneksel dünya görüşlerine bağlı olarak tasavvur edilen ve inanılan; doğa olayları, hayvanlar, bitkiler, gün ve zaman gibi daha pek çok kavrama ait inanç unsuru ve bunlara bağlı uygulamalar tespit edilmiş ve çeşitli yönleri ile değerlendirilerek ortaya koyulmuştur. Ayrıca Laz halk inanışları içerisinde yer alan olağanüstü ve mitolojik varlıklar tespit edilerek, her bir varlık kendi bünyesinde çeşitli yönleri ile değerlendirilmiştir. Bununla birlikte üçüncü bölümde Lazların özel gün ve bayramları ve bu bayramlarda uygulanan yerel adetler ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci ve üçüncü bölümlerinde elde edilen bulgular bir bütün içerisinde değerlendirilerek, Türk kültür havzası içerisindeki uygulamaların yerini tespit etmek amacıyla Anadolu sahası örneklem olarak alınmıştır. Tez, yöre kültürü ve folkloru üzerine daha sonra yapılabilecek çalışmalara kılavuzluk etmesi amacıyla bilim dünyasının istifadelerine sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The ancient region of Anatolia is a cradle of civilizations that has been home to many nations, societies, states and religions throughout history from the early ages to the present day. Within this rich geography, the Eastern Black Sea coast has been an important habitat for the ancient people. The Eastern Black Sea region is one of the most deeply rooted settlement areas given its terrain and cultural diversity. It is also a gateway to both Eurasia and the Caucasus. Since the antique ages, migrations and settlements in this area, particularly from various parts of the Caucasus and Anatolia, have allowed the development of diversity in terms of culture and folklore. Therefore, through both their own culture and the exchange of beliefs and traditions with other groups, the Laz, one of the oldest settled populations in the Eastern Black Sea region, have created a rich cultural and folkloric heritage. In this study, the elements of Laz culture and folklore were evaluated based on the information obtained from field research and literature review, and the study is organized under three main headings. The first chapter discusses the historical time cycles of the Laz from the past to the present. In addition, the history and current state of Lazca/Laz language, which serves a functional carrier of the Laz culture and folklore, as well as academic scans of previous and more recent publications on the Laz culture and folklore were evaluated. In the second chapter, concepts regarded as transitional periods such as“birth, circumcision, marriage, military service and death”, are divided into various subheadings and evaluated in light of culture and folklore practices. The third chapter identifies and assesses from multiple perspectives, a number of behaviors and belief elements related to concepts such as natural events, animals, plants, day and time that are envisioned and held important in the Laz people's traditional worldview. Additionally, the extraordinary and mythological creatures in Laz folklore were identified and each was evaluated according to their unique characteristics. Also, the third chapter discusses the Laz people's important days and holidays along with the regional customs practiced on these occasions. The findings of the second and third chapters of the study were evaluated as a whole, and the Anatolian region was used as a sample to identify the region's position within the Turkish cultural basin. The thesis is presented to the benefit of the scientific world to serve as a guide for future studies on local culture and folklore.
Benzer Tezler
- Küreselleşme sürecinde milli kimlik erozyonu ve etnik kimlik inşası: Doğu Karadeniz bölgesinde Rize/Pazar örneği
National identity erosion in process of globalization and ethnic identity construction: The example of Rize/Pazar in North Blacksea
İSMAİL YENİÇERİ
- Doğu Karadeniz'de kırsal mimari: Rize-Fındıklı-Hara Köyü-Köseoğlu Osman Cengiz Evi
Rural architecture in Black Sea region: Rize-Findikli-Hara Village-Koseoglu House example
SEDA CENGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜLSÜN TANYELİ
- The dialect of Pazar Laz and its case system
Pazar Lazca'sı ve bu lehçede adların durum ekleri
TANJU GÜRPINAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2000
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ESER E. TAYLAN
- Karadeniz bölgesinde misyonerlik faaliyetleri
The missionary activities in the Black Sea region
MUSTAFA ALİ KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinRize ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ALICI