Geri Dön

Fıkıh, mezhep ve sultan: 16. yüzyıl osmanlı merkez topraklarında mahkeme kararlarında hangi hukukî görüşlerin esas alınacağı ile ilgili emr-i sultânîler

Fiqh, madhhab, and sultan: the sultanic decrees regarding which legal opinions court decisions are to be based on in the central lands of the 16th century ottoman empire

  1. Tez No: 907933
  2. Yazar: MURAT SARITAŞ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MURTEZA BEDİR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Din, Hukuk, Tarih, Religion, Law, History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 304

Özet

10./16. yüzyıl Osmanlısında mahkeme kararlarında esas alınacak hukuk kurallarıyla ilgili sultan tarafından çeşitli düzenlemelerin yapıldığı görülür. Bu çalışma, genelde Maruzat adı verilen mecmualarda derlenen söz konusu düzenlemeler üzerinden sultanın Hanefi/Osmanlı hukukunun gelişimindeki rolünün ne olduğu sorusunu ve bu soruyla bağlantılı olarak 10./16. yüzyıl Osmanlı hukukçularının Hanefi mezhebinin hiyerarşik yapısını ve şeyhülislamlar başta olmak üzere Osmanlı hukukçularının ve onların hukuki ürünlerinin bu yapıdaki yerini nasıl algıladıkları sorusunu incelemektedir. Çalışmada, 10./16. yüzyıl Osmanlı hukukçularının içtihat kapısının kapandığı söylemini benimsemelerinin yanı sıra bir hukuki görüşü mezhebin esah/otoriter görüşü haline getirme anlamında tercih yetkisini daha çok 8./14. yüzyıl öncesinde Maveraünnehir, Horasan ve Harezm bölgelerinde yaşayan Hanefi otoriteleri ifade eden meşayihe ait kabul ettikleri ve buna bağlı olarak esah/otoriter görüşleri dönemin hukukçuları üzerinden değil meşayih üzerinden tanımladıkları; içtihat ve tercih ehli hukukçuların artık mevcut olmadığı söyleminin yol açtığı boşluğu ise sultan/merkezi otorite üzerinden doldurdukları, böylece sultanın içtihat ve tercih ehli hukukçularını işlevini üstelenerek Hanefi/Osmanlı hukukunun gelişimine katkı sağladığı iddia edilmektedir.

Özet (Çeviri)

In the 10th/16th century Ottoman Empire, various regulations were made by the sultan regarding legal rules on which court decisions were to be based. This study explores the role of the sultan in the development of the Hanafi/Ottoman law through the aforementioned regulations, which are generally included in the compilations called Maruzat, and in connection with it the question of how Ottoman jurists of the 10th/16th-century perceived the hierarchical structure of the Hanafi madhhab and the place of Ottoman jurists, particularly sheikhulislams, and their legal products within this structure. It argues that alongside adopting the discourse that the door of ijtihad was closed, Ottoman jurists of the 10th/16th-century viewed the authority of tarjih in the sense of making a legal opinion the asahh/authoritative opinion of the madhhab as belonging to the mashayikh, a term which predominantly refers to jurists who lived in Transoxania, Khorasan and Khwarazm before the 8th/14th century, and consequently they defined the asahh/authoritative opinions based on the preferences of mashayikh rather than those of the contemporary jurists; they filled the gap created by the discourse of the absence of jurists capable of ijtihad and tarjih created through the sultan, and thus the sultan contributed to the development of the Hanafi/Ottoman law, taking on the function of jurists capable of ijtihad and preference.

Benzer Tezler

  1. Sun'ullah Efendi'nin Fetâvâ'sı ve tahlili

    Fetâvâ of shaykh al-Islam Sun'ullah Efendi with an analysis

    BÜŞRA ÜNALDI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    DinSakarya Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SÜLEYMAN KAYA

  2. 16.-17. yüzyılda taklid ve telfik tartışmaları

    Debates on madhhab affilitaion (Taqlīd) and talfīq in the 16.-17. centuries

    BURAK ERGİN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Dinİstanbul Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞÜKRÜ ÖZEN

  3. Osmanlı Devleti'nde taşra müftüleri (1550-1700)

    Provincial muftis in the Ottoman Empire (1550-1700)

    ÖMER FARUK KÖSE

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    TarihFatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ABDÜLKADİR ÖZCAN

  4. Molla Cîven ve Et-Tefsîrâtü'l-Ahmediyye adlı ahkâm âyetleri tefsîri

    Molla Ciwan and His Work al-Tafsirat al-Ahmadiyya on legal verses exegeses

    MURAT CHOMAEV

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MUHAMMET ABAY

  5. İslam Hukukunda akitlerin feshi ve hukuki sonuçları

    Cancellation of contracts in islamic law

    ÜVEYS ATEŞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DinFatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET EFE