Anadolu Türk halı sanatında Mucur halıları: Motif ve kompozisyon özellikleri
Mucur rugs in Anatolian Turkish carpet art: Features of motif and composition
- Tez No: 908397
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÇİĞDEM KARAÇAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 121
Özet
Türk topluluklarında halı, işlevsel özelliğinin yanı sıra ihtiva ettiği motifler ile dokuyucunun mesaj verip duygularını ifade etiği bir sanat halini almıştır. Orta Asya'dan Anadolu'ya Türklerle gelen halı sanatı, Anadolu'da istikrarlı bir gelişim göstermiştir. Erken örnekleri 13. yüzyıla ait olan Anadolu halısı, dinamik bir yapı sergileyerek bu dönemden itibaren motif ve kompozisyon özellikleri açısından sürekli gelişim ve değişim göstermiştir. Bugün ulusal ve uluslararası müzeler ve özel koleksiyonların en kıymetli eserleri arasında yerini alan Türk halısına ait örneklerin bir kısmını seccade türündeki halılar oluşturmaktadır. Bu çalışma, Ankara Vakıf Eserleri Müzesi koleksiyonundaki Mucur yöresi seccade halıları ile ilgilidir. Çalışma kapsamında, Vakıflar Genel Müdürlüğünden gerekli izinlerin alınmasının ardından, Ankara Vakıf Eserleri Müzesi'nde araştırma yapılmıştır. Bu bağlamda envanter defterleri incelenmiş ve 28 Mucur halısı tespit edilmiştir. 28 eser için katalog oluşturulmuş, halıların motif ve kompozisyon özelliklerinin detaylı tanımları yapılmıştır. Halıların tamamı seccade türündedir. Eserler, tek yönlü mihraplı, iç içe mihraplı ve saf seccade olarak dokunmuştur. Zeminde tasvir edilen mihrap üç farklı form sunmakla birlikte eserlerin mihrap kemerinde üslup birliği söz konusudur. Birkaç sıra kontur ile çevrelenen mihrap kemeri basamak şeklinde daralarak yükselmekte ve birleşmektedir. Mihrap nişi, mihrap köşelikleri, mihrabın üzerinde ve altında bulunan dikdörtgen çerçeveler ve bordürler motif ve kompozisyon özellikleri açısından yöreye has karakteristik özellikler sunmaktadır. Bunun yanı sıra özellikle Kırşehir ve kısmen Lâdik halılarının, Mucur halılarının motif ve kompozisyon özelliklerine etkisi hissedilmektedir. Ancak bugün müzelerin ve özel koleksiyonların kıymetli etnografik eserleri arasında yer alan Mucur halılarının karakteristik unsurları bağlamında öne çıkan özellikleri vardır ve bu özellikleri sayesinde Anadolu'nun diğer dokuma merkezlerinde dokunan halılardan kolayca ayırt edilebilmektedir. Ankara Vakıf Eserleri Müzesi koleksiyonunda bulunan Mucur yöresi seccade halılarına yönelik bu çalışma, yöre halılarının bilinirliğini arttırmak açısından önemlidir. Anadolu Türk halı sanatında tanıtılan her yeni eser, motif ve kompozisyon özellikleri açısından Anadolu Türk halı sanatının zenginliğini gözler önüne sermektedir. Bu bağlamda“Anadolu Türk Halı Sanatında Mucur Halıları: Motif ve Kompozisyon Özellikleri”başlıklı bu çalışma, Mucur halı sanatında bilinen örneklerin yanı sıra tespit edilen yeni eserlerin tanıtılması açısından önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
In Turkish communities, the carpet has become an art form that conveys the weaver's feelings through the motifs it contains, as well as serving its functional purpose. The art of carpet weaving, which came from Central Asia to Anatolia with the Turks, has shown steady development in Anatolia. The Anatolian carpet, the early examples of which date back to the 13th century, has exhibited a dynamic structure and displayed continuous development and variation in terms of its motifs and compositional features from this period onwards. Nowadays, some of the examples of Turkish carpets, which are among the most precious works in national and international museums and private collections, are prayer rugs. This study is about prayer rugs from the Mucur region in the collection of Ankara Vakıf Eserleri Museum. Within the scope of this study, research was conducted at Ankara Vakıf Eserleri Museum after obtaining necessary permissions from Vakıflar Genel Müdürlüğü. In this context, inventory records have been examined and 28 Mucur rugs have been identified. A catalog has been created for these 28 works and detailed descriptions of the motifs and compositional features of the rugs have been provided. All of these carpets are of the prayer rug type. The works were woven as single mihrab, intertwined mihrabs and saf prayer rugs. Although the mihrab depicted in the rug field exhibits three different forms, there is a unity of mihrab arch forms in the works. The Mihrab arch, surrounded with several lines of contours, narrows and rises in a stepped pattern, eventually merging. Mihrab niches, mihrab spandrels, rectangular frames located above and below the mihrab, and the bordures exhibit distinctive features unique to the region in terms of their motifs and composition. In addition, the influence of the Kırşehir carpets, and to some extent the Lâdik carpets on motifs and composition features of the Mucur rugs can be clearly perceived. However, the Mucur rugs, which are now among the valuable ethnographic works in museums and private collections, have prominent features in terms of their distinctive elements, and by means of these features, they are easily distinguished from rugs woven in other weaving centers of Anatolia. This study, which focuses on Mucur region prayer rugs in the collection of Ankara Vakıf Eserleri Museum, is important for increasing familiarity with the carpets of the region. Every new work introduced in Anatolian Turkish carpet art reveals the richness of Anatolian Turkish carpet art in terms of its motifs and compositional features. In this context, this study titled 'Mucur Rugs in Anatolian Turkish Carpet Art: Features of Motif and Composition' is important not only for presenting known examples of Mucur carpet art but also for introducing newly identified works.
Benzer Tezler
- Tarihsel süreç içinde tekstil sanatında (şal motifi)
The Shawl (bute) motive in the textile art history
AZER VAGHEFİ
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1998
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYLA SALMAN GÖRÜNEY
- Kemaliye (Eğin) halıları
Kemaliye (Eğin) carpets
NOMAN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. SELMAN CAN
- Berlin İslam Sanatları Müzesi'nde bulunan Türk halıları
Turkish carpets in Berlin Islam Art Museum
ESEN BAYDEMİR
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2018
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET LATİF TARAŞLI
- Yazmacılık sanatımız içinde Hitit eserlerinin yorumu
Başlık çevirisi yok
NAİME DİDEM ÖZ
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2015
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. MEHMET LATİF TARAŞLI
- Türk halı sanatında hayvan figürlü halıların tahlili
The analysis of the carpets with animal figures in Turkish carpet art
FATMA TUBA ALYANAK NİŞANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. AYŞE ASLİHAN EROĞLU