Afganistan'ın Özbek şairlerinden Muhammed Yahyâ Hafîzî ve Muhabbet-nâme'si (İnceleme–metin)
Muhammad Yahya Hafizi, an Uzbek poets of Afghanistan and his Muhabbet-name (Review-text)
- Tez No: 909602
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EROL ÇÖM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Muhammed Yahyâ Hafīzî Cûzcânî, Cevzicânî, Muhabbet-Nâme, şi'ir
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 647
Özet
Şiir, insan duygularını, düşüncelerini ve hayallerini ifade etmek için kullanılan bir edebi türdür. Ancak, tam olarak tanımlanması zor olan bir yapıya sahiptir çünkü farklı kültürlerde, dönemlerde ve şairlerde farklı şekillerde ifade edilmiştir. Bazıları için şiir, ritmik bir yapıya sahip metinlerdir; bazıları içinse duygu ve imgelerin yoğunlaştığı dilin özüdür. Ayrıca, şiirin zamanla dönüşen doğası ve her şairin kişisel tarzı da tanımı karmaşıklaştırır. Ancak, genel olarak şiirin insan duygularını derinlemesine ifade etme, dilin sınırlarını zorlama ve okuyucuda güçlü bir etki bırakma amacı taşıdığı kabul edilir. Bu yüzden şiirin, farklı yorumlara açık olması ve okuyucuda geniş bir duygusal tepki yelpazesi uyandırabilmesi önemlidir. Şiirin kökenleri tarih boyunca dini törenlerde ve ritüellerde söylenen ahenkli sözlerle başlamıştır. Edebiyat tarihinde şiir, diğer edebi türlerden daha eski bir geleneğe sahiptir ve pek çok kültürde önemli bir yere sahiptir. Özellikle Türk ve dünya edebiyatında, şiir geleneği icracılar aracılığıyla sürdürülmüştür. Bu icracılar, şiirleri icra ederken belirli nazım birimlerine ve nazım biçimlerine bağlı kalarak, genellikle musiki aletleri eşliğinde performans sergilemişlerdir. Şiir geleneğindeki icracılar, sadece şairlik görevini üstlenmekle kalmamış, aynı zamanda hekimlik, din adamlığı, büyücülük, dansçılık, müzik bilgisi gibi çeşitli alanlarda da faaliyet göstermişlerdir. Bu icracılar, toplumda önemli bir rol oynamış ve kültürel mirasın aktarılmasında büyük bir etkiye sahip olmuşlardır. Ayrıca, şiir geleneği sayesinde, belirli bir toplumun tarihini, değerlerini, inançlarını ve duygularını yansıtan önemli bir belgeleme ve ifade aracı da olmuştur. Muhammed Yahya Hafîzî Cûzcâni, 21. yüzyılın şairlerinden biri olarak şiir geleneğine büyük bir özveriyle bağlı kalmış ve bu geleneğin yaşatılması ve gelecek kuşaklara aktarılması için çalışmış bir isimdir. Çalışma özet, giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm Muhammed Yahya Hafîzî Cûzcânî'nın hayatı, sanatı ve eserleridir. İkinci bölüm Muhabbet-Nāme eserinde geçen Özbekçe sözcükler ve nazım şekilleri yer alır. Üçüncü bölümde Muhabbet-Nāme divanında geçen nazım şekilleri gazel, kaside, maarif hakkındaki şiirler, rubai ve müstezat, mersiyeler ve alay tarzında yazılan şiirler yer almaktadır. Sonuç bölümünde ise elde edilen bilgiler üzerinden genel bir değerlendirme yapılarak Muhammed Yahya Hafîzî Cûzcânî'nin geleneğe katkıları üzerinde durulmuştur.
Özet (Çeviri)
Poetry is a literary genre used to express human emotions, thoughts and dreams. However, it has a structure that is difficult to define precisely because it has been expressed in different ways in different cultures, periods and poets. For some, poetry is texts with a rhythmic structure; For some, it is the essence of language where emotions and images are concentrated. Additionally, the evolving nature of poetry over time and each poet's personal style also complicate definition. However, it is generally accepted that poetry aims to deeply express human emotions, push the boundaries of language, and leave a strong impression on the reader. Therefore, it is important that poetry is open to different interpretations and can evoke a wide range of emotional reactions in the reader. The origins of poetry began with melodious words spoken in religious ceremonies and rituals throughout history. In the history of literature, poetry has an older tradition than other literary genres and has an important place in many cultures. Especially in Turkish and world literature, the tradition of poetry has been continued through performers. These performers adhered to certain verse units and verse forms while performing poems, and generally performed accompanied by musical instruments. Performers in the poetry tradition not only assumed the role of poets, but also operated in various fields such as medicine, clergy, witchcraft, dancing, and musical knowledge. These performers played an important role in society and had a great impact on the transmission of cultural heritage. Moreover, thanks to the tradition of poetry, it has also become an important means of documentation and expression that reflects the history, values, beliefs and emotions of a particular society. Muhammed Yahya Hafîzî Cûzcâni, as one of the poets of the 21st century, is a person who devotedly adhered to the poetry tradition and worked to keep this tradition alive and pass it on to future generations. The study consists of a summary, introduction and three main sections. The first part is the life, art and works of Muhammed Yahya Hafîzî Cûzcânî. The second part includes Uzbek words and verse forms mentioned in the book Muhabbet-Nāme. In the third part, the verse forms in the Muhabbet-Nāme divan, ghazals, odes, poems about knowledge, rubai and müstezat, elegies and poems written in the style of sarcasm are included. In the conclusion section, a general evaluation was made based on the information obtained and the contributions of Muhammed Yahya Hafîzî Cûzcânî to the tradition were emphasized. Keyword: Muhammed Yahya Hafîzî Cûzcânî, Muhabbet-Name, poetr
Benzer Tezler
- Muhammed Yahya Hafızî Jawzjanî (Hayatı, sanatı ve eserleri)
Muhammed Yahya Hafizî Jawzjanî (Life, art and works)
SAIFUL MALIK UYGUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÇERİBAŞ
- Şefika Yarkın'ın hayatı, eserleri ve hikâyeciliği üzerine bir inceleme
An analysis on the life, works and storytelling of Şefika Yarkın
MOHAMMAD ÂLİM SEZGİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜRKAN GÖZÜTOK
- Muhammed Emin Metin Andhoyi'nin hayatı ve şiirleri üzerine bir inceleme
The life of Muhammed Emin Metin Andhoyi and an analyse on his poetries
ATAULLAH DASHTI
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EYLEM DERELİ SALTIK
- Afganistan Özbeklerinden şair Azizullah Butun'un hayatı, sanatı ve şiirlerinin incelenmesi
A study of the life, art and poems of the Afghanistan Uzbek poet Azizullah Butun
MUHAMMAD SADEQ SULTANI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OKTAY NAR
- Tengri Berdi'nin ' Müfîdü'l-Emvât' eserinin dil hususiyetleri
Language characteristics of Tengri Berdi's 'Müfidü'Lemvât'
ABDURRAHİM MASUMİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. CEMİLE KINACI BARAN