Diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesi'ndeki kırâat ve tecvîd ilmine dair yazma eserler
Manuscript works on the science of qira'at and tajwid in the Directorate of Religious Affairs Library
- Tez No: 909651
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET GÖKDEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Kırâat, Tecvid, Diyanet, Kütüphane, Yazma Eser, Qira'at, Tajwid, Diyanet, Library, Manuscript
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yalova Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 187
Özet
İslâmî ilimlerde ilk tedvin edilen ilimlerin başında Kur'an ilimleri gelir. Öncelikle Kur'an'ı Kerim'in metnine özgü olan imlâya uygun olarak yazılması, Kur'an'ın okunması, kırâatlerinin eda ve keyfiyetinin bilinmesi gelir. Bu meyanda hicrî ilk asırlarda başlayan kırâat ve tecvid ilmiyle alakalı telif edilen eserler, alanında yetişen büyük alimler ve uzmanlar tarafından yazılmış ve insanlığın hizmetine sunulmuştur. Bu şekilde zamanla oluşan İslâmî literatürün mevcut olduğu yerler daha ziyade kütüphanelerdir. El yazma eser koleksiyonu bulunan kütüphaneler konusunda oldukça zengin bir kaynağa sahip olan Türkiye'nin, önemli yazma eser koleksiyonu olan kütüphanelerden birisi de Diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesi'dir. Şöyle ki kütüphanede 7200 ciltli yazma eser mevcuttur. Mecmua içerisindeki nüshalarla bu sayı 19500 civarındadır. Bu çalışmada D.İ.B kütüphanesinde bulunan kıraat ve tecvid ilmiyle alakalı 62 eser ve müellifi ele alınıp değerlendirilmiştir. Kütüphanede meşhur eserlerin yanında gün yüzüne çıkmamış az bilinen baskısı olmayan başka kütüphanelerde nüshası bulunmayan, diğer kütüphanelerde Osmanlı Türkçesi ile yazılan eserin, Arapça olarak yazılan nüshasının olması gibi örneklerle karşılaşılan bu zengin literatürü, birikimi, bu alanda gayret sarf eden ehli ilim ve bilim insanlarının yoluna bir ışık tutabilme gayreti amaçlanmıştır. Bu tezde kütüphanedeki kıraat ilmiyle alakalı 27 eser, tecvidle alakalı ise 35 eser incelenmiştir. Çalışma giriş, üç ana bölüm (kırâat, tecvid, şerh ve hâşiye eserler) ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Birinci bölüm giriş bölümü olup tezin konusu, amacı, çalışmada takip edilen yol, kütüphane ve yazma eser koleksiyonu tanıtımından ibarettir. İkinci bölüm; kıraat ilmiyle alakalı müellifi bilinen ve bilinmeyen eserler, manzum ve nesir telifler, yedi-on kıraate dair ve münferit kıraat yazmaları şeklinde kategorize edilerek ele alınmıştır. Üçüncü bölümde tecvid ilmine dair eserler, yine ikinci bölümdeki gibi mensur-manzum, Arapça ve Osmanlı Türkçesi ile yazılan eserler şeklinde dil ayrımı yapılmıştır. Dördüncü bölümde ise şerh ve hâşiye eserler ana başlığı altında, kırâat ve tecvid ilmi alt başlıkları gibi kategorize edilerek yazma eserler incelenmiştir. Bu çalışmada görülmüştür ki yazma eserler konusunda en büyük problemlerin başında tespit, tasnif, doğru muhteva tanıtımı ile eserleri okuyuculara ulaştırma problemidir. Katalog çalışması önemli olduğu kadar eserlerin fiziki yapılarını da korumak kültür varlığının geleceğe aktarımı noktasında ayrı bir önem arz ettiği görülmüştür. Çalışmanın sonuç kısmı genel değerlendirme, karşılaşılan problemler ve öneriler sunularak sona ermektedir.
Özet (Çeviri)
Qur'anic sciences are among the first sciences to be organized in Islamic sciences. First of all, the writing of the Qur'an in accordance with the orthography specific to the text of the Qur'an, the reading of the Qur'an, and the knowledge of the performance and quality of its qiraats come first. In this context, the works related to the science of qiraat and tajweed, which started in the first centuries of Hijri, were written by great scholars and experts in their fields and presented to the service of humanity. In this way, the places where the Islamic literature formed over time are available are mostly libraries. In Turkey, which has a very rich source of libraries with manuscript collections, one of the libraries with an important collection of manuscripts is the Library of the Presidency of Religious Affairs. Namely, there are 7.200 bound manuscripts in the library. This number is around 19.500 with the copies in Mecmua. In this study, 62 works related to the science of qiraat and tajwid in the library of D.İ.B and their authors were discussed and evaluated. In addition to the famous works in the library, it is aimed to shed light on this rich literature and accumulation, which is encountered with examples such as having a copy of the work written in Ottoman Turkish in other libraries, which does not have a copy in other libraries, which has no known edition that has not come to light, and a copy written in Arabic in other libraries, and to shed light on the path of competent scholars and scientists who strive in this field. In this thesis, 27 works related to the science of qiraat and 35 works related to tajweed in the library were analyzed. The study consists of an introduction, three main chapters (qiraat, tajwid, commentary and glosses) and a conclusion. The first chapter is the introduction and consists of the subject of the thesis, its purpose, the path followed in the study, and the introduction of the library and manuscript collection. The second chapter is categorized as works with known and unknown authors, works in verse and prose, works on seven to ten qiraat, and individual qiraat manuscripts related to the science of Qiraat. In the third section, the works on the science of tajwid are divided into prose and verse works, works written in Arabic and Ottoman Turkish, as in the second section. In the fourth section, under the main heading of commentaries and glosses, manuscripts were examined by categorizing them as the subheadings of the science of qiraat and tajwid. It has been seen in this study that one of the biggest problems in the field of manuscripts is the problem of identifying, classifying, introducing the correct content and delivering the works to the readers. As important as the catalog work is, it has been seen that protecting the physical structures of the works is of particular importance in terms of transferring cultural heritage to the future. The conclusion of the study ends by presenting the general evaluation, problems encountered and suggestions.
Benzer Tezler
- Diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesi'ndeki bazı Kur'an-ı Kerim'lerin tezhip incelemesi
Examining the illumination of some Quran in the Religious Affairs Library
RUMEYSA ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinVan Yüzüncü Yıl Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EDİP YILMAZ
- Diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesi'nde bulunan 18-19. yüzyıllara ait el yazması Kur'an-ı Kerîmlerin cilt sanatı açısından incelenmesi
An examination of the Quran Of the 18-19. centuries in the Library of the Presidency of Religious Affairs in terms of bind art
VELİ AKBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Güzel SanatlarFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SABRİYE HİLAL ARPACIOĞLU
- Diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesi: Tarihçe, işleyiş ve organizasyon
Directorate of Religious Affairs Library: History, functioning, and organization
NURETTİN MİDİLLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CAFER ACAR
- Diyanet Çocuk Dergisinde siyer muhtevası (1979-2000 yılları arası)
Sîrah content in the Diyanet Children's Magazine (Between 1979-2000 )
HÜMEYRA TOPCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CAFER ACAR
- دیوان نادم گیلانی
Nâdim-i Geylânî dîvâni (İnceleme metin)
ZEYNEP YEŞİLDAL
Yüksek Lisans
Farsça
2016
Doğu Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM KUNT