Öğretmenlerin güçlendirici liderlik ve psikolojik sermaye algılarının örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki yordayıcılık etkisinin incelenmesi
Investigating the predictive effect of teachers' perceptions of empowering leadership and psychological capital on their organisational citizenship behaviours
- Tez No: 909997
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ CANAN ALBEZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: örgütsel vatandaşlık, güçlendirici liderlik, psikolojik sermaye, organisational citizenship, empowering leadership, psychological capital
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
Amaç: Bu çalışmanın amacı ortaokullarda görev yapmakta olan öğretmenlerin güçlendirici liderlik algıları ve psikolojik sermaye düzeylerinin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki yordayıcılık etkisini ve psikolojik sermayenin öğretmenlerin güçlendirici liderlik algısı ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki aracılık rolünü ortaya koymaktır. Yöntem: İlişkisel tarama modelinde tasarlanan araştırmanın evrenini 2024-2025 eğitim öğretim yılında Erzurum ilinde ortaokul kademesinde görev yapmakta olan 1485 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak adına çift aşamalı küme örnekleme kullanılmış ve 365 öğretmene ulaşılmıştır. Verilerin toplanmasında kişisel bilgi formu,“Örgütsel Vatandaşlık Ölçeği”,“Güçlendirici Liderlik Ölçeği”ve“Psikolojik Sermaye Ölçeği”kullanılmıştır. Verilerin analizi için SPSS 27 programından yararlanılmış ve Hayes tarafından geliştirilen Process Macro eklentisi kullanılmıştır. Araştırmada demografik değişkenlerin etkisinin incelenmesi için bağımsız t- testi ve varyans analizinden (ANOVA) yararlanılmıştır. Değişkenler ve alt boyutlar arasındaki ilişkilerin ortaya koyulması için korelasyon katsayıları incelenmiştir. Yordayıcılık ve aracılık rolü için ise Process Macro eklentisi kullanılmıştır. Bulgular: Yapılan analizler sonucunda öğretmenlerin güçlendirici liderlik, psikolojik sermaye ve örgütsel vatandaşlık davranış düzeylerinin yüksek olduğu görülmüştür. Cinsiyet değişkenine göre öğretmenlerin yalnızca güçlendirici liderlik algıları erkek öğretmenlerin lehinedir. Yaş, okuldaki hizmet süresi ve okuldaki öğrenci mevcudu değişkenleri açısından grup puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yoktur. Meslek kıdemine göre 1-8 yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin psikolojik sermaye algı düzeylerinin ve örgütsel vatandaşlık davranış algı puanlarının 9-17 yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenlerden yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin güçlendirici liderlik algısı ile psikolojik sermaye düzeyleri ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Bu üç değişkenin alt boyutları arasındaki ilişkiler incelenmiş ve pozitif yönlü anlamlı ilişkiye rastlanmıştır. Yapılan regrasyon ve aracılık rolü sonucunda güçlendirici liderlik ve psikolojik sermayenin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde yordayıcı etkisi olduğu, psikolojik sermayenin ise güçlendirici liderlik ile örgütsel vatandaşlık arasındaki aracılık rolü olduğu tespit edilmiştir. Sonuçlar: Yapılan araştırma sonucunda öğretmenlerin güçlendirici liderlik algıları ve psikolojik sermaye algılarının örgütsel vatandaşlık davranışlarını yordadığı, psikolojik sermayenin ise güçlendirici liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasında aracılık rolünün olduğu sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Purpose: The purpose of this study is to reveal the predictive effect of empowering leadership perceptions and psychological capital levels of secondary school teachers on their organisational citizenship behaviours and the mediating effect of psychological capital between teachers' empowering leadership perceptions and organisational citizenship behaviours. Method: The population of the study, which was designed in the relational survey model, consists of 1485 teachers working at the secondary school level in Erzurum province in the 2024-2025 academic year. Two-stage cluster sampling was used to collect data and 365 teachers were reached. Personal information form, 'Organisational Citizenship Scale', 'Empowering Leadership Scale' and 'Psychological Capital Scale' were used to collect the data. SPSS 27 programme was used for data analysis and Process Macro plug-in developed by Hayes was used. Independent t-test and analysis of variance (ANOVA) were used to examine the effect of demographic variables.Correlation coefficients were analysed to reveal the relationships between variables and sub-dimensions.Process Macro plug-in was used for prediction and mediation effects. Findings: As a result of the analyses, it was found that teachers had high levels of empowering leadership, psychological capital and organisational citizenship behaviours.According to gender variable, only empowering leadership perceptions of teachers were in favour of male teachers.There is no statistically significant difference between the group scores in terms of age, years of experience in the current school and the number of students in the school. According to professional seniority, it was determined that the psychological capital perception levels and organisational citizenship behaviour perception scores of teachers with 1-8 years of professional seniority were higher than those of teachers with 9-17 years of professional seniority. A statistically significant relationship was found between teachers' perception of empowering leadership and their psychological capital levels and organisational citizenship behaviours.The relationships between the sub-dimensions of these three variables were analysed and a positive significant relationship was found. As a result of regression and mediation effects, it was determined that empowering leadership and psychological capital had a predictive effect on organisational citizenship behaviour, and psychological capital had a mediation effect between empowering leadership and organisational citizenship. Conclusions: As a result of the research, it was concluded that teachers' perceptions of empowering leadership and psychological capital levels predict organisational citizenship behaviours, and psychological capital has mediating effect between empowering leadership and organisational citizenship behaviours.
Benzer Tezler
- Güçlendirici liderliğin örgütsel yaratıcılık üzerindeki etkisi: Pozitif psikolojik sermayenin aracı rolü
The effect of empowering leadership on organizational creativity: Mediation role of positive psychological capital
EMİNE YILMAZ TOPAKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT SAĞNAK
- Öğretmenlerin güçlendirici liderlik algıları ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişki
The relationship between teachers' empowering leadership perceptions and their psychological well-being
EMRAH GÜNGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA BAYRAKCI
- İlkokul yöneticilerinde güçlendirici liderlik davranışları ile öğretmenlerde örgütsel bağlılık ilişkisi: Psikolojik güçlendirmenin aracılık rolü (Ankara ili örneği)
Relationship between empowering leadership behaviours of primary school directors and organizational commitment of teachers: Mediation role of psychological empowerment (The case of Ankara)
AYTÜL GÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ASIM ÖZDEMİR
- Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin güçlendirici liderliklerinin öğretmenlerin psikolojik sahiplenme ve işe adanmışlıklarına etkisi
The effect of school managers' empowering leadership on teachers' psychological ownership and work engagement according to teachers' perceptions
BURAK UZUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ESRA TÖRE
- Ortaöğretim kurumlarındaki psikolojik sözleşme üzerinde güçlendirici liderlik davranışlarının rolü
The role of empowering leadership behaviours on psychological contract in upper secondary schools
SEVAL KOÇAK
Doktora
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERRİN BURGAZ