Mekân, yapı ve üslup ekseninde tulum çalgısının incelenmesi
Investigation of tulum instrument in the axis of place, structure and style
- Tez No: 910409
- Danışmanlar: PROF. DR. İLHAN ERSOY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Müziği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 253
Özet
Bu doktora tezi, literatürde genellikle Doğu Karadeniz bölgesindeki üslup ve yapısal formuyla yer edinmiş, ancak bu çalışmayla birlikte ulusal sınırlar içerisinde farklı bölgelerde de varlığı tespit edilen tulum çalgısının hayat bulduğu mekânlarda ilgili sosyo-kültürel gruplar tarafından hangi unsurlarıyla farklılaştığını anlamaya odaklanır. Çalışma kapsamında; Ağrı, Erzurum, Iğdır ve Rize illerinde 2022-2023 yılları arasında gerçekleştirilen saha çalışmaları sonucunda çalgının üslubu, yapısal nitelikleri ve kültür içindeki yerine yönelik hem mekânsal hem de kimliksel eksende farklılıklar tespit edilmiştir. Bu çalışmada mekân, yapı ve üslup kavramları sahadan elde edilen enformasyonun ilişkilendirildiği ve çalışmanın bilimsel zemini oluşturan temel kavramlardır. Mekân kavramı bölgesel olarak makro, çalgının icra edildiği kültürel alanlar olarak ise mikro ölçekte ele alınmıştır. Yapı kavramı ile çalgının yapısal niteliklerinin bölgeler arasında hangi unsurlarıyla farklılaştığı bu farklılıkların oluşmasındaki çevresel, kültürel etkiler üzerine durulmuştur. Bu noktada şunu belirtmeliyim ki çalışma içerisinde Çalgıların Müzik Kültürü İçindeki İşlevi ve Anlamı başlıklı bölümde çalgı, yapı ve kültür ilişkisine yönelik veriler sunulmasından ötürü kavramsal çerçeve bölümünde yapı kavramına yönelik ayrı bir başlık açılmaya ihtiyaç duyulmamıştır. Çalışma kapsamında müziksel davranışlar bütünü olarak ele alınan üslup kavramı ise çalgının nasıl çalındığı, üslubu oluşturan müzik içi ve müzik dışı davranışların üzerinde durulmuştur. Yukarıda ele ifade edilen kavramlar bu çalışma çerçevesinde birbirlerinden ayrı düşünülmemiş aksine kimi noktalarda birbirleriyle olan ilişki göz ardı edilemez önemdedir. Ayrıca çalışmada herhangi bir bölgenin tulum kültürü çalışmanın merkezine konumlanmamış, tüm bölgelere yönelik veriler kendi kültürel bağlamlarında anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Temel Bir Müzik Bileşeni Olarak Çalgı adlı birinci bölümde, ses üreten maddi kültür ürünleri etimolojik ve semantik açıdan ele alınmıştır. Bütünleyici bakış açısıyla, çalgı-kültür ilişkisine değinilerek çalgıların kültürel bağlamda nasıl ele alınabileceği irdelenmiş ve ulusal ve uluslararası müzik literatüründe yer alan çalgı sınıflama modelleri kronolojik bir sırayla açıklanmıştır. Yazınsal Alanda Tulum Çalgısı olarak adlandırılan ikinci bölümde Tulum çalgısına yönelik literatür farklı müziksel bağlamlarda ele alınmıştır. Çalgının tanımlanması, kökeni hakkında veriler, icra edildiği bölgeler, yapısal nitelikleri ve çalgıya yönelik müzikal unsurlar hakkında detaylı veriler sunulmuştur. Etnografik Verilerle Tulum Çalgısı olarak adlandırılan üçüncü bölümde ise katılımcı gözlem ve görüşme yöntemiyle sahadan elde edilen veriler paylaşılmıştır. Sahadan elde edilen veriler çalışmanın bilimsel zeminini oluşturan mekân, yapı ve üslup kavramlarıyla ele alınmış ve bu bağlamda bilimsel bilgiler üretilmiştir.
Özet (Çeviri)
This doctoral dissertation focuses on understanding which elements of the tulum instrument have generally gained a place in the literature with its style and structural form in the Eastern Black Sea region but whose existence has been determined in the different areas within national borders with this study, are differentiated by the relevant socio-cultural groups in the places where it comes to life. Within the scope of the study, as a result of the field studies carried out in Ağrı, Erzurum, Iğdır, and Rize provinces between 2022-2023, differences in both spatial and identity axis were identified regarding the style, structural qualities, and place of the instrument in culture.In this study, the concepts of space, structure, and style are the basic concepts with which the information obtained from the field is associated and constitute the study's scientific basis. The idea of space has been handled on a macro scale as a region and on a micro scale as the cultural areas where the instrument is performed. With the concept of structure, the elements of the structural qualities of the instrument differ between regions, and the environmental and cultural effects in forming these differences are emphasized. At this point, I should point out that since data on the relationship between instrument, structure, and culture were presented in the section titled The Function and Meaning of Instruments in Music Culture, there was no need to open a separate title for the concept of structure in the conceptual framework section. The idea of style, which is considered a set of musical behaviors within the scope of the study, is focused on how the instrument is played and the in-music and out-of-music behaviors that make up the style. The concepts discussed above were not considered separately from each other within the framework of this study; on the contrary, their relationship with each other must be addressed at some points. In addition, the tulum culture of any region was not placed at the center of the study, and the data for all areas were tried to be understood in their cultural contexts. This study consists of three parts. In the first part, titled“Instrument as a Basic Musical Component,”material culture products that produce sound are discussed etymologically and semantically. With a holistic view, the relationship between instrument and culture is discussed, how instruments can be handled in a cultural context is examined, and instrument classification models in national and international music literature are explained chronologically.The second section, titled Tulum Instrument in the Literary Field, discusses the literature on the Tulum instrument in different musical contexts. Detailed data on the definition of the instrument, data on its origin, regions where it is performed, structural qualities, and musical elements of the instrument are presented.In the third section, called Tulum Instrument with Ethnographic Data, the data obtained from the field through participant observation and interview method is shared. The data obtained from the field were handled with the concepts of space, structure, and style, constituting the study's scientific basis, and scientific information was produced in this context.
Benzer Tezler
- Adalet Ağaoğlu insan ve eser
Başlık çevirisi yok
KAMURAN ERONAT
Doktora
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN KORKMAZ
- Ülker Köksal hayatı- eserleri- sanatı
Ülker Köksal- her life, works and art
FATMA ÜÇLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. MUSTAFA ÖZCAN
- 'Bey Böyrek hikâyesinin üç el yazması' -Mısır, Türk Dil Kurumu ve İstanbul Üniversitesi nüshaları- (İnceleme-metin)
'Three manuscript of the story of Bey Böyrek' -versions of Egypt, İstanbul University and Turkish Language Institution- (Analysis-text)
NESLİHAN DELİCE
Doktora
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DİLEK
- Nur-u Osmaniye Camii'nin deprem performansının belirlenmesi ve koruma önerileri
Determination of the earthquake performance of Nur-u Osmaniye Mosque and conservation proposals
ÖMER DABANLI
Doktora
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR
PROF. DR. FERİDUN ÇILI
- Mimarlıkta programın çözünmesi: Ara mekanlar
Dissolution of the architectural program: Interspatiality
VEFİK YİĞİT YALGIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ŞENTÜRER