'Bey Böyrek hikâyesinin üç el yazması' -Mısır, Türk Dil Kurumu ve İstanbul Üniversitesi nüshaları- (İnceleme-metin)
'Three manuscript of the story of Bey Böyrek' -versions of Egypt, İstanbul University and Turkish Language Institution- (Analysis-text)
- Tez No: 885597
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM DİLEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 413
Özet
Bu çalışmada Bey Böyrek hikâyesinin el yazması varyantlarını karşılaştırmalı olarak incelemek ve benzeşen-ayrışan yönlerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu kapsamda hikâyenin Mısır, Türk Dil Kurumu ve İstanbul Üniversitesi nüshası olarak adlandırılan Osmanlıca el yazmaları Latin harflerine aktarılarak metin merkezli inceleme yöntemleriyle değerlendirilmiştir. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı, önemi, yöntem ve sınırlılıkları belirtilmiştir. İkinci bölümde destan ve halk hikâyesi kavramları, Türk kültüründe destan ve hikâye anlatma geleneği, Bamsı Beyrek Destanı ve Bey Böyrek yazmaları hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölüm, Bey Böyrek hikâyelerinin yapısal özelliklerine ayrılmış; metinler şahıs kadrosu, mekân, zaman, dil-üslup ve bakış açısı-anlatım teknikleri bakımından incelenmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde hikâyelerin epizot ve şiir tahlili yapılmıştır. Epizot incelemesinde hikâyelerin olay örgüsü on sekiz alt başlıkta özetlenmiş, nüshalar birbirleriyle ve kök nüsha olan Bamsı Beyrek destanıyla karşılaştırılmıştır. Şiir tahlilleri kısmında söyleniş şekillerine göre gruplandırılan beyit ve dörtlükler, yapı ve anlam bakımından değerlendirilmiştir. Beşinci bölümde hikâyelerde tespit edilen folklorik unsurlara yer verilmiştir. Altıncı bölümde çalışmada ulaşılan sonuçlar paylaşılmış; metinler kısmında Osmanlıcadan aktarılan hikâyeler tarihi sırayla verilmiştir. Çalışma, sözlük ve kaynaklar ile tamamlanmıştır. Bey Böyrek hikâyesinin el yazma nüshalarının incelendiği bu çalışmada, hikâyenin Bamsı Beyrek destanının yanı sıra DKK'deki diğer hikâyelerle de -özellikle Kanturalı Destanı ile- ortak motifler taşıdığı tespit edilmiştir. Bey Böyrek hikâyeleri, destan geleneğinin olağanüstü motiflerini yitirmiş olsa da içindeki arkaik unsurlar tamamıyla kaybolmamıştır. Bu çalışma, yaklaşık 60 yıllık aralarla kaleme alınan üç eserin yazıldığı dönemlere ait sosyo-kültürel unsurlar ile Türkçenin ses bilgisi ve söz varlığı ekseninde geçirdiği aşamalara tanıklık etme imkânı vermektedir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to comparatively analyse the manuscript variants of Bey Böyrek story and to reveal their similarities and differences. In this context, the Ottoman manuscripts of the story called Egyptian, Turkish Language Institution and Istanbul University copies were transferred to Latin letters and evaluated with text-centred analysis methods. In the introduction section, the supject, purpose, importance, method and limitations of the study are stated. In the second chapter, the concepts of epic and folk story, the tradition of telling epic and story in Turkish culture, Bamsı Beyrek Epic and Bey Böyrek manuscripts are given. The third chapter addresses the structural features of Bey Böyrek stories; the texts are analysed in terms of cast of characters, space, time, language-style and point of view-narrative techniques. In the fourth part of the study, episodic and poetry analyses of the stories were made. In the episodic analysis, the plot of the stories is summarised under eighteen supheadings, and the copies are compared with each other and with the root copy of the Bamsı Beyrek epic. In the poetry analyses section, couplets and quatrains grouped according to the way they are sung are evaluated in terms of structure and meaning. In the fifth chapter, folkloric elements identified in the stories are included. In the sixth chapter, the results of the study are shared; in the texts section, the stories transferred from Ottoman are given in historical order. The study is completed with a glossary and references. In this study, which analysed the manuscript copies of Bey Böyrek stories, it was determined that the stories have common motifs with the Bamsı Beyrek epic as well as with other stories in the DKK, especially with the Kanturalı Epic. Although Bey Böyrek stories have lost the extraordinary motifs of the epic tradition, the archaic elements in them have not completely disappeared. This study gives us the opportunity to witness the socio-cultural elements of the periods in which the three works were written with an interval of approximately 60 years and the phonology and vocabulary of Turkish.
Benzer Tezler
- Bamsı Beyrek Destanı üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma (İnceleme-metin)
A comparative investigation on the epic of Bamsi Beyrek (Analysis-text)
MEHMET ALPTEKİN
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DİLEK
- Bamsı Beyrek Hikayesi'nin Türkiye varyantları üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma
A comparative study on Turkey variants of ''Bamsı Beyrek story''
MUSA ÇİMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DİLAVER DÜZGÜN
- Bey Böyrek anlatılarının kahramanın yolculuğu açısından incelenmesi
The analysis of Bey Böyrek narratives acording to the Hero's Journey
TUBA ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. M. ÖCAL OĞUZ
- Âşık Günay Yıldız'ın hikâyelerinin epizot ve motiflerinin incelenmesi
Investigating motifs and episodes of lover Gunay Yildiz's tales
SİBEL KARADENİZ YAĞMUR
Doktora
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENSAR ASLAN
- Akut borik asit uygulanan sıçanlarda testis, karaciğer, böbrek ve beyin dokuları üzerinde gözlenen histopatolojik değişimler
Histopathological changes observed on testicular, liver, kidney and brain tissues in the rats administrated acute boric acid
DURSUN FİGEN EMEKSİZ AYRANCI
Doktora
Türkçe
2005
BiyolojiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ÜNAL ÖZELMAS
- 7. sınıf öğrencilerinin dinleme, izleme ve okuma becerilerine yönelik karşılaştırmalı bir araştırma: Dede Korkut Hikâyeleri'nden seçme iki örnek
A comparative research intended for 7th grade students' listening / watching and reading skills: Two samples from Dede Korkut Stories
NAHİDE İREM AZİZOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALPASLAN OKUR