Inclusive design in mosque architecture: A gender perspective on the case of Türkiye
Cami mimarisinde kapsayıcı tasarım: Türkiye örneğinde toplumsal cinsiyet perspektifi
- Tez No: 911468
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET ERDEM TOZOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Abdullah Gül Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 218
Özet
Türkiye'de cami tasarımı meselesi genellikle siyasi ve formla ilgili tartışmaların öznesidir. İbadet mekanlarının, kullanıcı odaklı mekan tasarımı anlayışı ile bir tasarım problemi olarak yeniden ele alınması gerekmektedir. Çalışmanın amacı Türkiye'de bulunan camilerde kadınlara ilişkin mekanlar için alternatif tasarım önerileri geliştirmektir.“Kapsayıcı”olma meselesinin çağdaş cami tasarımında nasıl ele alındığını, çağdaş camilerin formal bir yenilikten öte kullanıcıya yeni ve daha kapsayıcı bir kullanım deneyimi sunup sunmadığını araştırmak bu çalışmanın ana hedeflerindendir. Bunu yaparken Müslümanların ilk mescidinin bu önerilen kapsayıcı prensibe uygunluğunu araştırıldı. Ardından ilerleyen dönemlerde farklı iktidarlarca ibadet mekanlarının ve kullanımlarının nasıl ele alındığı incelendi. Amaç, bugünün ibadet mekanlarında yaygın olarak görülen eril yapısını çözümlemek ve kadınların mekansal olarak ayrıştırılmasının altında yatan arketipi anlamaktı. Dönemin sosyal şartları göz önünde bulundurularak kadınların cami kullanımlarına ilişkin bilgilerin yanı sıra topluluklarda kadının günlük yaşamlarına ve kamusal yaşama dahil olduğu noktalara da yer verildi. Çalışmanın ilerleyen kısımlarında bugünün Türkiye'sinde kadınların kamusal alanda hak iddiasının temeli olan çeşitli kadın hareketlerine ve kadının kamusal yaşama katılma serüvenine değinilmiştir. Bu bağlamda, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki kadın hareketleri, Cumhuriyet dönemindeki kadın dernekleri ve siyasi kazanımları, Cumhuriyet sonrası Türkiye'nin siyasi atmosferi ve 1980 sonrasında artan İslamcı ve Feminist hareketler ele alınmaktadır. Ayrıca bu hareketlerin bir sonucu olarak kamusal alanda 'Müslüman Kadın' figürünün yükselişi de tartışılmaktadır. Kamusal yaşamda görünürlüğü artan ve cami mekanını daha aktif kullanmaya başlayan kadın kullanıcılar için yeni tasarım yollarının gerekliliği açıklanmıştır. Tezin son bölümünde,“kapsayıcı tasarım”ın cami mimarisinde nasıl bir yeri olabileceğini ve ne tür ilkelere sahip olması gerektiği tartışılmıştır. Bu doğrultuda camilerde kadınlara ayrılan mekanların fiziksel ve psikososyal kapsayıcılığının ölçülmesinde kullanılacak 12 maddeden oluşan bir kriter seti oluşturulmuştur. 21. Yüzyıldan itibaren Diyanet İşleri Başkanlığının konu ile ilgili benimsediği politikalara, 2013'ten bu yana cami mekanında kadınlar için yaptığı reformlara değinilmiştir. Oluşturulmuş kriterler ışığında Ankara ilinde yer alan çeşitli camiler belirlenmiş ve değerlendirilmiştir. Ardından Dünya genelinde inşa edilen ve cinsiyetlendirilmiş mekan kullanımını yenilikçi bir biçimde ele alınan çeşitli cami örnekleri incelenmiş ve ibadet mekanlarında cinsiyet temsillerine ilişkin çeşitli tartışmalara yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
The issue of mosque design in Turkey is often the subject of political and form-related debates. Places of worship need to be reconsidered as a design problem with a user-oriented space design approach. This study aims to develop alternative design proposals for women's spaces in mosques in Turkey. One of the main objectives of this study is to investigate how the issue of being 'inclusive' is addressed in contemporary mosque design and whether contemporary mosques offer a new and more inclusive usage experience to the user beyond a formal innovation. In doing so, the compatibility of the first mosque of the Muslims with this proposed inclusive principle was investigated. Afterward, it was analyzed how places of worship and their uses were handled by different authorities in the following periods. The aim was to analyze the masculine structure commonly seen in today's places of worship and to understand the archetype underlying the spatial segregation of women. Various women's movements, which are the basis of women's claim of rights in the public sphere in today's Turkey, and the journey of women's participation in public life are discussed. In this context, women's movements in the Ottoman Empire, women's associations and political gains in the Republican period, the political atmosphere of post-Republican Turkey, and the Islamist and Feminist movements that increased after 1980 are discussed. In addition, the rise of the 'Muslim Woman' figure in the public sphere as a result of these movements is also discussed. The necessity of new design ways for women users, whose visibility in public life has increased and who have started to use the mosque space more actively, is explained. Finally, how 'inclusive design' can gain a place in mosque architecture and what kind of principles it should be discussed. Accordingly, a set of criteria consisting of 12 items has been developed to be used in measuring the physical and psychosocial inclusiveness of the spaces allocated to women in mosques. Since the 21st century, the policies the Presidency of Religious Affairs adopted on the subject and the reforms made for women in mosque spaces since 2013 have been mentioned. In light of the criteria set, various mosques in the province of Ankara were identified and evaluated. Subsequently, various examples of mosques built around the world that innovatively address the use of gendered space are analyzed and discussions on gender representations in places of worship are included.
Benzer Tezler
- Claiming mosque space: Women's agency in mosque architecture in contemporary Turkey
Cami mekanında hak iddia etmek: Çağdaş Türkiye'de kadınların cami mimarisindeki aktörlüğü
AYŞENUR ŞENEL
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Mimarlıkİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BÜLENT BATUMAN
- Osmanlı modernleşmesinde yeniden yapılandırıcı rotalar: Bursa Mecidiye Caddesi okuması
Restructuring routes in Ottoman modernization: A reading of Bursa Mecidiye Street
BURCU GÜNAÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAN KAMİL GÜRER
- Inclusive design for public space in Basmane, İzmir: Psychogeography as a design method for urban furniture
İzmir Basmane'de kamusal alan için kapsayıcı tasarım: kent mobilyası için tasarım yöntemi olarak Psikocoğrafya
AYLİN ERTÜRK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Endüstri Ürünleri Tasarımıİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüEndüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYÇA TUNÇ COX
- İlköğretim yapılarında kapsayıcı tasarım için bir kılavuz önerisi
A guide for inclusive design in primary schools
NESLİHAN SAYGILI SESLİKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLI SUNGUR ERGENOĞLU