İlkokul sosyal bilgiler ders kitaplarında toplumsal cinsiyet (2000-2023)
Gender in primary school social studies textbooks (2000-2023)
- Tez No: 913419
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
Bu araştırmanın amacı, 2000-2023 yılları arasında incelenen ilkokul sosyal bilgiler ders kitaplarının metinlerinde ve görsellerinde toplumsal cinsiyet imgelerine nasıl yer verildiğini ortaya koymaktır. Araştırma, nitel bir desende tasarlanmış ve söylem tarihsel yaklaşım temel alınarak yürütülmüştür. Bu bağlamda, 23 yıllık dönemi kapsayan 5 ilkokul sosyal bilgiler ders kitabındaki toplumsal cinsiyet imgeleri detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Veri toplama sürecinde kitapların dijital taramaları yapılmış ve veriler, Delphi tekniği ile kodlamaları oluşturulan NVivo-15 yazılımı kullanılarak incelenmiştir. Analiz, toplumsal cinsiyet imgelerinin dilsel ve görsel araçlarla nasıl inşa edildiğini ve toplumsal cinsiyet rollerinin nasıl yeniden üretildiğini anlamayı hedeflemiştir. Araştırma bulgularına göre, incelenen ilkokul sosyal bilgiler ders kitaplarının metinlerinde erkek imgelerinin kadın imgelerinden fazla olduğu; kadın imgelerinin gerçek karakterler, meslekler ve eylemler gibi birçok önemli başlıkta erkek imgelerinden geri planda kaldığı; çocukla ilgilenmek, el işleri ve ev işleri gibi eylemlerin kadına yüklenirken erkeğe taşıt- binek kullanımı, tarım- hayvancılık ve sportif faaliyetler gibi toplumsal cinsiyet ve rolleriyle ilişkilendirilen eylemler yüklendiği ve cinsiyetçi söylemlere yer verildiği görülmüştür. İlkokul sosyal bilgiler ders kitaplarının görsellerinde de erkek imgelerinin kadın imgelerinden daha fazla olduğu; sunulan görsellerin kadın ve erkeğe yüklenen toplumsal cinsiyet imgeleriyle uyumlu olduğu; kadının mekânlardaki görünürlük bağlamı açısından evde, erkeğin ise kamusal alanlarda resmedildiği; görsellerde kadın ve erkeğe meslekler, eylemler, giysiler ve renkler gibi başlıklarda toplumsal cinsiyet rollerine uygun olarak atamalar yapıldığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
The aim of this research is to reveal how gender images are included in the texts and visuals of primary school social studies textbooks examined between 2000-2023. The research was designed in a qualitative design and was conducted based on the discourse historical approach. In this context, gender images in 5 primary school social studies textbooks covering a 23-year period were analyzed in detail. During the data collection process, digital scans of the books were made and the data were examined using the NVivo-15 software, which was coded using the Delphi technique. The analysis aimed to understand how gender images are constructed with linguistic and visual tools and how gender roles are reproduced. According to the research findings, it was observed that in the texts of the primary school social studies textbooks examined, male images were more than female images; female images were behind male images in many important titles such as real characters, professions and actions; while actions such as taking care of children, handicrafts and housework were attributed to women, actions associated with gender and roles such as using vehicles and riding vehicles, agriculture and animal husbandry and sports activities were attributed to men and sexist discourses were included. It was observed that male images were more than female images in the visuals of primary school social studies textbooks; the visuals presented were compatible with the gender images attributed to women and men; women were depicted at home in terms of their visibility in spaces and men were depicted in public spaces; assignments were made to women and men in the visuals in accordance with gender roles under titles such as professions, actions, clothing and colors.
Benzer Tezler
- İlkokul sosyal bilgiler ders kitaplarında kadın imgesi (1980-2000)
The Image of woman in primary school social studies textbooks (1980-2000)
SEDANUR GİLEY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
- Küresel vatandaşlık yaklaşımı bağlamında sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitapları
Social studies curriculum and textbooks in the context of global citizenship approach
SEVDE KAVUŞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. YASEMİN ESEN
- İlkokul ders kitaplarında hayvanın epistemolojik yaratımı
The epistemological animal creation of primary school textbooks
NURSEDA ÇETİNTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SosyolojiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMED ÜNAL BOZYER
- İlkokul hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarının toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi
Investigation of primary education life sciences and social studies course books in terms of social gender
KADİR SÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimKırşehir Ahi Evran Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YURDAL DİKMENLİ
- İlkokul dördüncü sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan tarih konularının milli bilinç oluşumundaki yeri
The place of history subjects in primary school fourth grade social studies textbooks in the formation of national consciousness
ABDULMELİK DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimDicle ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZCAN EKİCİ