İlkokul sosyal bilgiler ders kitaplarında kadın imgesi (1980-2000)
The Image of woman in primary school social studies textbooks (1980-2000)
- Tez No: 913312
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 122
Özet
Bu araştırmanın amacı, 1980-2000 yılları arasındaki sosyal bilgiler ders kitaplarının metinlerinde ve metinlerini destekleyen görsellerinde kadın imgesine nasıl yer verildiğini, erkek temsilleriyle karşılaştırarak ortaya koymaktır. Araştırma, nitel bir desende tasarlanmış ve söylem tarihsel yaklaşımı temel alınarak yürütülmüştür. Bu bağlamda, 20 yıllık dönemi kapsayan 6 ilkokul sosyal bilgiler ders kitabındaki kadın ve erkek temsilleri detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Veri toplama sürecinde kitapların dijital taramaları yapılmış ve veriler, Delphi tekniği ile elde edilen ölçütler çerçevesinde NVivo-15 yazılımı kullanılarak kodlanmıştır. Analiz, kadın ve erkek imgelerinin dilsel ve görsel araçlarla nasıl inşa edildiğini ve toplumsal cinsiyet rollerinin nasıl yeniden üretildiğini anlamayı hedeflemiştir. Araştırma bulgularına göre, 1980-2000 döneminde ilkokul sosyal bilgiler ders kitaplarındaki toplumsal cinsiyet rollerinin büyük ölçüde geleneksel kalıplara dayandığı görülmüştür. Kadınların genellikle ev içi rollerle sınırlandırıldığı, erkeklerin ise kamusal ve mesleki alanlarda baskın bir şekilde temsil edildiği tespit edilmiştir. Kitaplarda kadınlar daha çok anne ve yardımcı rollerle ilişkilendirilirken, erkekler lider, çalışan veya koruyucu figürler olarak sunulmuştur. Bununla birlikte, bazı ders kitaplarında modern ve eşitlikçi yaklaşımların izlerine de rastlanmıştır. İlkokul sosyal bilgiler ders kitaplarındaki cinsiyetçi söylemlerin, toplumun geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini pekiştirdiği ve bu rollerin eğitim yoluyla yeniden üretilmesine katkıda bulunduğu görülmüştür. Erkek figürlerin sürekli aktif ve güçlü rollerle temsil edilmesi, kadınların ise daha pasif ve destekleyici rollerle sınırlandırılması, günümüz toplumsal cinsiyet eşitliğini olumsuz yönde etkilediği düşünülmektedir. Kadınların sadece ev içi sorumluluklarla ilişkilendirilmesi, toplumsal ve mesleki alanlarda eşit fırsatlar yaratılmasının önündeki en büyük engellerden biri olarak görülmektedir. Bu nedenle, ders kitaplarının toplumsal cinsiyet eşitliğini destekleyecek şekilde yeniden düzenlenmesi, kitaplarda kadınların kamusal ve mesleki alanlarda daha görünür hale getirilmesi, dilsel ve görsel içeriklerde cinsiyetçi kalıplardan arındırılmış temsillerin artırılması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this research is to examine how the image of women is represented in the texts and the visuals supporting these texts in social studies textbooks between 1980 and 2000, by comparing it with male representations. The research was designed with a qualitative approach and conducted based on the discourse-historical approach. In this context, the representations of women and men in six primary school social studies textbooks covering a 20-year period were analyzed in detail. During the data collection process, the textbooks were digitally scanned, and the data were analyzed using the Delphi technique supported by NVivo15 software. The analysis aimed to understand how the images of women and men were constructed through linguistic and visual tools and how gender roles were reproduced. According to the findings, gender roles in primary school social studies textbooks from 1980 to 2000 were largely based on traditional stereotypes. Women were predominantly confined to domestic roles, while men were prominently represented in public and professional domains. Women were mainly associated with maternal and supportive roles, whereas men were depicted as leaders, workers, or protectors. However, traces of modern and egalitarian approaches were also observed in some textbooks. It was found that the gendered discourses in primary school social studies textbooks reinforced traditional societal gender roles and contributed to their reproduction through education. The constant portrayal of male figures in active and powerful roles while women were limited to more passive and supportive roles negatively impacted gender equality. Associating women solely with domestic responsibilities was identified as one of the biggest obstacles to creating equal opportunities in both social and professional spheres. Therefore, it is proposed to revise the textbooks analyzed in this study to support gender equality, to make women more visible in public and professional fields, and gender-biased patterns in linguistic and visual content should be eliminated.
Benzer Tezler
- İlkokul sosyal bilgiler ders kitaplarında toplumsal cinsiyet (2000-2023)
Gender in primary school social studies textbooks (2000-2023)
ARZUM TAŞDELEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
- İlkokul ders kitaplarının çevre etiği yaklaşımları açısından incelenmesi
Examination of primary school textbooks in terms of environmental ethics approaches
CAFER YARSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimKastamonu ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADİR KARATEKİN
- Sosyal bilgiler öğretim programındaki temel becerileri kazandırmada ilkokul 4.sınıf sosyal bilgiler ders kitabı içeriğinin yeterliliğine ilişkin öğretmen görüşleri
Teachers' ideas about the sufficiency of primary school 4th grade social studies textbook's contents to gain basic skills on the social studies programme
AHMET ÖĞRETEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimOrdu ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TALİP ÖZTÜRK
- İlkokul hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarının toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi
Investigation of primary education life sciences and social studies course books in terms of social gender
KADİR SÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimKırşehir Ahi Evran Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YURDAL DİKMENLİ
- İslamiyet öncesi Türk tarihi ile ilgili konuların sosyal bilgiler dersi öğretim programlarına yansımaları (1924-2017)
Reflections of pre-islamic turkish history on social studies programs (1924-2017)
ŞULE VATAN ÖLMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAfyon Kocatepe Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN ORTAK