Sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin sosyal katılım becerisinin geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması
An Action research on improving students' social participation skills in the social studies course
- Tez No: 915858
- Danışmanlar: PROF. DR. CEMİL ÖZTÜRK, DOÇ. DR. AHMET KATILMIŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Sosyal katılım, sosyal bilgiler, sosyal katılım becerisi, eylem araştırması, Social participation, social studies, social participation skills, action research
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 358
Özet
Sosyal bilgiler dersinin birçok amacı bulunmakla birlikte bu amaçlardan biri de öğrencilere sosyal katılım becerisi kazandırmaktır. Sosyal katılım becerisi ile öğrenciler; toplumsal yaşama aktif katılım sağlamayı, çevresindeki bir sorunun farkına varmayı ve bu sorunun çözümü konusunda eyleme geçmeyi, toplumdaki diğer bireylere saygı duymayı ve başkalarının görüşlerini dikkate almayı, sorumluluk üstlenmeyi, toplum için çalışmayı ve etkin bir vatandaş olmayı öğrenmektedir. Nitekim, sosyal bilgiler dersinin bu işlevini zaman zaman yerine getiremediği görülmektedir. Araştırmalar, bu durum üzerinde sosyal bilgiler ders müfredatının, sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve okul uygulamalarının etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Geliştirilen bazı sosyal bilgiler ders programlarının öğrencilerin sosyal katılımını sağlama konusunda yetersiz kaldığı, ders öğretmenlerinin sosyal katılım becerisini geliştirmeye yönelik uygulamalar gerçekleştirmediği ve okul programlarında sosyal katılım becerisini destekleyecek okul uygulamalarına yer verilmediği görülmektedir. Bu durumda, öğrencilerin sosyal katılım becerisinin geliştirilmesine yönelik araştırma ve uygulamaların yapılması önemli hale gelmektedir. Böylece, öğrencilerin sosyal katılım becerisinin geliştirilmesine katkı sağlanabilir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin sosyal katılım becerisinin nasıl geliştirilebileceğini ortaya koymaktır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması deseni ile yürütülmüştür. Araştırma, İstanbul ilinin Zeytinburnu ilçesinde yer alan ve Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı bir ortaokulda gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 6. sınıf seviyesinde öğrenim görmekte olan 16 kız ve 11 erkek olmak üzere toplam 27 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verileri; ön algı ve son algı formu, ön görüşme ve son görüşme formu, odak grup görüşmesi, öğrenci ve araştırmacı günlüğü, sınıf içi iletişim kayıtları, öğrenci çalışmaları ve gözlemler aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırma verilerinin analiz sürecinde, nitel araştırmanın kendine özgü analiz tekniklerinden olan betimsel analiz ve içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, araştırmanın durum tespit sürecinde; sosyal bilgiler dersinde sosyal katılım becerisine yönelik uygun öğrenme ortamlarının oluşturulmadığı, uygulama okulunda sosyal katılım içerikli faaliyetlerin yürütülmediği ve bu duruma bağlı olarak da öğrencilerin sosyal katılım becerisinin düşük olduğu bulgusu elde edilmiştir. Bu bağlamda, öğrencilerin sosyal katılım becerisinin geliştirilmesine yönelik bir ihtiyacın olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sosyal katılım uygulamalarının; öğrencilerde sosyal katılım kavramının tanımına ve sosyal bilgiler dersinin amaçlarına ilişkin doğru algılar oluşturduğu, gönüllülük kavramıyla ilgili öğrencilerde farkındalık yarattığı bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırmada, sosyal katılım etkinlerine dayalı sosyal bilgiler dersi öğretim sürecinin öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve davranışsal alanlarına yönelik katkılar sağladığı ve sosyal katılım etkinlikleri gerçekleştirilerek işlenilen sosyal bilgiler derslerine ilişkin öğrencilerin olumlu tutumlara sahip olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Sosyal katılım uygulama sürecinde; ilk etkinlik sırasında öğrencilerin birtakım problemler yaşadığı ve süreçte zorlandığı, ancak ilerleyen etkinliklerde öğrencilerin aktif katılım sağladığı ve sürecin sonunda ise öğrencilerin sosyal katılım etkinlikleri planlayabildiği gözlemlenmiştir. Araştırma bulgularına göre sosyal katılım uygulamalarının öğrencilerin; akademik başarılarını ve bilişsel gelişimlerini olumlu yönde etkilediği, iletişim becerilerini geliştirdiği, çevrelerine karşı farkındalık oluşturmalarına ve bilinçlenmelerine katkı sağladığı, yardımseverlik ve işbirliği gibi birtakım değer ve beceri kazanmalarını sağladığı, kişisel ve duygusal gelişimleri üzerinde olumlu etkiler yarattığı, yaşam becerileri kazanmalarına katkıda bulunduğu, sosyal katılım becerisi üzerinde olumlu etkiler yarattığı ve öğrencilerin sosyal katılım becerisi bağlamında yeterlilik kazanmalarını sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The social studies course encompasses many objectives, one of which is to equip students with social participation skills. These skills enable students to actively engage in social life, recognize and address problems in their environment, respect other individuals in society, consider others' opinions, take responsibility, work for society, and act as active citizens. However, the social studies course sometimes falls short in achieving this goal. Research indicates that this shortfall is influenced by the social studies curriculum, social studies teachers, and broader school practices. Some curricula fail to adequately promote social participation, teachers often do not implement practices designed to foster these skills, and school programs lack activities that support their development. Given these challenges, it is crucial to conduct research and implement practices to enhance students' social participation skills. Such efforts can contribute to the cultivation of these skills among students. Accordingly, the aim of this study is to explore how social participation skills can be effectively developed in the 6th-grade social studies course. The study employed an action research design, a qualitative research method. It was conducted in a middle school affiliated with the Ministry of National Education of Türkiye, located in the Zeytinburnu district of Istanbul province. The study group comprised 27 sixth-grade students, including 16 girls and 11 boys. Data were collected using pre- and post-perception forms, pre- and post-interview forms, focus group interviews, student and researcher journals, classroom communication records, student work, and observations. The data were analyzed using descriptive analysis and content analysis techniques, both of which are commonly applied in qualitative research. The situation analysis conducted as part of the research revealed that appropriate learning environments for fostering social participation skills were not created in the social studies course, and social participation activities were not implemented in the school. Consequently, students' social participation skills were found to be low. Based on these findings, the need to improve students' social participation skills was identified. The study showed that social participation practices enhanced students' perceptions of the concept of social participation and the objectives of the social studies course and raised their awareness about volunteerism. The findings also indicated that integrating social participation activities into the social studies teaching process positively impacted students' cognitive, affective, and behavioral domains. Students developed positive attitudes towards social studies lessons taught through these activities. During the initial stages of implementing social participation activities, students encountered difficulties and struggled with the process. However, as the activities progressed, students actively participated, and by the end of the process, they demonstrated the ability to plan social participation activities. The study concluded that social participation practices positively impacted students' academic achievement and cognitive development, improved their communication skills, contributed to their awareness and consciousness of their environment, helped them acquire values and skills such as benevolence and cooperation, positively influenced their personal and emotional development, supported the acquisition of life skills, enhanced their social participation skills, and enabled them to gain competence in the context of social participation skills.
Benzer Tezler
- Öğretim ilke ve yöntemleri dersine yönelik okul temelli bir öğretim programı geliştirme çalışması
A school-based curriculum development study on the teaching principles and methods course
MELİS YEŞİLPINAR UYAR
Doktora
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET DOĞANAY
- Öğretimi ayrıntılama kuramının temelinde geliştirilen öğretim tasarımının İngilizce dersindeki başarıya ve İngilizce dersine yönelik tutumlara etkisi
The effect of an instructional design developed based on the elaboration theory on success in and attitudes toward English classes
BEGÜM ETİZ
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BETÜL BALKAR
- İlkokul sosyal bilgiler dersinde öğrenci başlatımları ve öğrenme fırsatları: Bir konuşma çözümlemesi çalışması
Learner initiatives and learning opportunities in primary school social studies course: A conversation analytic study
NERGİZ KARDAŞ İŞLER
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimHacettepe Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ EKBER ŞAHİN
DR. ÖĞR. ÜYESİ UFUK BALAMAN
- Ortaokul sosyal bilgiler dersinde ve okul uygulamalarında sosyal katılım becerisinin geliştirilmesi sürecinin değerlendirilmesi
Evaluation of social participation skills development process in middle school social studies course and school practices
DENİZ COŞKUN
Doktora
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimPamukkale Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAHİR KODAL
PROF. DR. ARİFE FİGEN ERSOY
- İlkokul sosyal bilgiler dersinde mekânı algılama, harita okuryazarlığı ve konum analizi becerilerinin geliştirilmesi
Enhancing spatial perception, map literacy, and location analysis skills in primary school social studies education
ASLI ELGÜN CEVİZ
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve Öğretimİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ŞİMŞEK