Ali Şir Nevâî'nin Türkçe manzum eserlerinde Arapça unsurlar
Arabic elements in Ali Shir Navâ'î's Turkish verses
- Tez No: 915982
- Danışmanlar: PROF. DR. MUCAHİT KAÇAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 336
Özet
Ali Şîr Nevâyî'nin Türkçe manzûm eserlerinde alıntılanan ayetlerin, hadislerin, mısraların, atasözlerinin, deyimlerin ve kelâm-ı kibârların incelenmesine dayanan çalışmamız Giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmamızın Giriş bölümünde Türk ve Arap edebiyatlarında ayet iktibaslarının başlangıcına dair genel bilgilere ve Nevâyî'nin Arapça hakkındaki görüşlerine yer verilmektedir. Türk edebiyatında ayet ve hadis iktibasları üzerine yapılan araştırmalar ve çalışmamızda yararlanılan kaynaklar da bu bölümde değerlendirilmektedir. Çalışmamızın Ayetler ve Hadisler başlığını taşıyan birinci bölümünde ise Nevâyî'nin dört Türkçe dîvânı, hamsesini oluşturan mesnevileri ve Lisânü't-Tayr mesnevisinde tespit ettiğimiz tüm ayet ve hadis iktibasları, madde başları Arapça ibarenin latin harfli okunuşuna göre alfabetik olarak sıralanmıştır. Çalışmamızın ikinci bölümünde iktibasların dışında kalan Arapça alıntılardan Tazmîn ve Îrâd-ı meseller (şiirler, atasözü-deyimler ve kelâm-ı kibârlar) incelenmiştir. Çalışmamızın üçüncü bölümü Nevâyî'nin Alıntılama Estetiği Üzerine Bir İnceleme başlığını taşımakta olup bu bölümde Arapça unsurlar tür, şekil, üslup ve muhteva özelliklerine göre karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Bu bölümde Arapça unsurlar birlikte kullanılma, ikiye bölünme durumlarının yanı sıra, alıntılanan Arapça unsur ile iştikâklı kelimelere yer verilmesi, Arapça unsurun kaynağına işaret edilmesi, Türkçeye çevrilmesi, kaynak metindeki bağlamlarının değişip değişmediği ve işlevleri açısından incelenmeleri neticesinde Arapça unsurların şiirde sahip oldukları imkânların görünür kılınması ve Nevâyî'nin bu unsurlara şiir tekniği açısından yaklaşımının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu bölümde Nevâyî tarafından aynı beyit içinde Türkçeye çevrilen Arapça unsurlar, çeviri kuramcılarından Gideon Tuory'nin Betimleyici Çeviri Kuramı ve Lawrence Venuti'nin çevirmenin görünürlüğü ve görünmezliği kavramları çerçevesinde Orta Asya edebî geleneği göz önünde bulundurularak tartışılmıştır. Çalışmamızın sonuç kısmında ise Nevâyî'nin tür, şekil, üslûp ve muhteva açısından Arapça unsurları alıntılama estetiği, getirmiş olduğu yenilikler olup olmadığı ve Arapça unsurlara yaklaşımda Nevâyî tarzının özellikleri bütün halinde ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The aim of this thesis is to analyze āyāt, hadiths, verses, proverbs, idioms, and prominent people's remarks quoted in Ali Şir Nevâyî's Turkish verse poems. Our study consists of introduction and three chapters. The introduction focuses on providing brief information about how verse quotations began in Turkish and Arabic literatures, and Nevâyî's views on Arabic. Studies on verse and hadith quotations in Turkish literature are included in this chapter. In the first chapter, Nevâyî's four Turkish divans, his hamse, and all the verses and hadith quotations we identified in the Lisanu't-Tayr masnavi are listed alphabetically according to the Latin letter pronunciation of the Arabic expression. In the second chapter tazmin and irad-ı mesels (poems, proverbs, idioms and prominent people's remarks) are explored. The third chapter, A Study on Nevâyî's Aesthetics of Quotation, aims at analyzing Arabic elements comparatively regarding their theme, form, style, and content. In this chapter, Arabic elements are examined regarding combinations, divisions, derivatives, referring to the source, translation, their context and functions; and as a result, it is aimed to bring the exceptional positional changes of Arabic elements into focus and to reveal Nevâyî's approach to these elements in terms of poetics. Also in this section, the Arabic elements translated into Turkish by Nevâyî in the same verse are discussed by considering the Central Asian literary tradition in regard to the Descriptive Translation Theory by Gideon Toury and within the concept of Translator's Invisibility by Lawrence Venuti. In the conclusion, Nevâyî's aesthetics of quoting Arabic elements in terms of theme, form, style and content, whether he generated novelty, and in the approach to Arabic elements, the characteristics of the Nevâyî's style are aimed to be shown as a whole.
Benzer Tezler
- İnşirahu's-Sadr
Kadıoğlu Şeyh Mehmed ve İnşirahu's-Sadr mesnevisi
VESİLE ALBAYRAK SAK
Doktora
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. AHMET SEVGİ
- Sâdıkî'nin Hadîsü'l-Erba'în'i (İnceleme-çeviri yazılı metin-tıpkıbasım)
Sâdikî's Hadîsü'l-Erba'în (Review-translation written text-like print)
ÖZLEM ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESLİHAN İLKNUR KOÇ KESKİN
- Topkapı Sarayı Kütüphanesi revan: 805 numarada kayıtlı Ali Şîr Nevâyî'ye ait 'Devâvîn' nüshâsı (Notlandırılmış metin- nesre çeviri- inceleme)
A copy of the 'Devavîn' of Ali Şîr Nevâyî registered in revan: 805 numbers in Topkapi Palace Library (Grated text-poetry translations-examination)
NİDA ŞERAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıYozgat Bozok ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERDEM SARIKAYA
- Didaktik bir tür olarak tanzimat edebiyatında fabl
Fable as a didactic literary genre in tanzimat literature
GÜLDEN VİCİR
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilgiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SABAHATTİN ÇAĞIN
- Doğu Türkçesinde (14.-16. yy.) cümle ve sözcük öbekleri
Lexical bundles and sentence in the Eastern Turkish (14th- 16th centuries)
EMİNE TEMEL
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLŞEN SEYHAN ALIŞIK