Fransız geleneği etkisinde bir osmanlı aydını: Hoca Tahsin Efendi
An ottoman intellectual under the influence of the french tradition: Hoca Tahsin Efendi
- Tez No: 916947
- Danışmanlar: PROF. DR. MELEK DOSAY GÖKDOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Felsefe, Tarih, Science and Technology, Philosophy, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilim Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 363
Özet
Fransız Geleneği Etkisinde Bir Osmanlı Aydını: Hoca Tahsin Efendi başlıklı bu çalışmada, XIX. yüzyıl Osmanlı entelektüellerin Hoca Tahsin Efendi'nin bilimsel ve felsefi düşüncelerinin şekillenmesinde Fransız geleneğinin etkisi araştırılmıştır. Bu amaçla döneme damga vuran evrim ve ilerleme meselesi ile ruh/zihin-beden problemine ilişkin tartışmaların ele alındığı metinleri ekseninde bir değerlendirme yapılmıştır. Titiz kavramsal analizler sonucunda Hoca Tahsin Efendi'nin problem odaklı bir yaklaşım sergileyerek eklektik bir felsefi sistem geliştirildiği görülmüştür. Söz konusu meselelere yaklaşımı“insan doğası”nın keşfedilmesi arzusu etrafında şekillendiğinden, seçilen metinler yoluyla epistemolojik, ontolojik ve sosyolojik boyutlarıyla insanın doğasına ilişkin kavrayışı ortaya konulmuştur. Bütüncül bir kavrayış için metinsel analize ek olarak toplumsal bağlam da değerlendirmeye dahil edilmiş, bu bağlamda Fransız bilim geleneğinin şekillenmesindeki temel aktör olarak Fransız Bilimler Akademisi ele alınmıştır. Özellikle Darwinci evrim kuramının kabulü aşamasında Akademi'nin belirleyici etkisi açıkça görüldüğünden, Türk düşüncesinde benzer etkiyi yaratacak akademi benzeri kurumlar ve bunların bilimsel faaliyete etkisi incelenmiştir. Hoca Tahsin'in söz konusu metinlerindeki birey vurgusuyla bağlantılı olarak kimlik ve aidiyet sancıları ilgili kuramlar ışığında analiz edilerek yaşadığı içsel hezeyanların düşünce sistemine etkileri de değerlendirme sürecine dahil edilmiştir. Sonuç olarak, Hoca Tahsin'in eklektik sistemi kavramsal analiz, toplumsal bağlam ve psikolojik artalanın dahil edildiği bütüncül bir yaklaşım ile ele alınıp incelenerek Osmanlı bilim tarihi literatürüne özgün bir katkı sunulmak istenmiştir.
Özet (Çeviri)
In this thesis, titled An Ottoman Intellectual under the Influence of the French Tradition: Hoca Tahsin Efendi, the impact of the French tradition on shaping the scientific and philosophical ideas of Hoca Tahsin Efendi, a 19th-century Ottoman intellectual, has been investigated. To this end, the texts in which Hoca Tahsin Efendi discusses the mind-body problem, and the theories of evolution and progress that marked the era have been examined. Through rigorous conceptual analyses, it was observed that Hoca Tahsin Efendi employed a problem-focused approach to develop an eclectic philosophical system. His engagement with these issues was shaped by a desire to uncover the essence of“human nature.”Accordingly, the study explores his understanding of human nature through epistemological, ontological, and sociological dimensions as reflected in the selected texts. In pursuit of a comprehensive understanding, the study incorporates not only textual analysis but also an examination of the broader social context. In this regard, the French Academy of Sciences is identified as a key actor in shaping the French scientific tradition. Given the Academy's decisive influence, particularly during the acceptance of Darwinian evolutionary theory, the study also examines if one might find a comparable impact of Ottoman institutions“similar”to European scientific academies on scientific activity in Turkish thought. Furthermore, the study investigates Hoca Tahsin's emphasis on the individual in connection with issues of identity and the sense of belonging. Drawing on relevant theoretical frameworks, it analyzes how his internal struggles influenced his intellectual system. In conclusion, Hoca Tahsin's eclectic system is examined through a holistic approach that incorporates conceptual analysis, social context, and psychological background. By doing so, the study aims to make a unique contribution to the literature on the history of Ottoman science.
Benzer Tezler
- Türkiye'de siyaset ve kültürel iktidar: Tiyatro sektörü
Cultural power and politics in Turkey: Theater sector
HACER AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Siyasal Bilimlerİstanbul Medipol ÜniversitesiSiyaset Bilimi Bilim Dalı
PROF. DR. ATİLLA YAYLA
- La Vie artistique litteraire culturelle et sociale l'Izmir en langue Française (du XVII'eme siecle a nos jours)
Fransızca'da İzmir'in sanatsal edebi kültürel ve toplumsal yaşamı (XVII'inci yüzyıldan günümüze)
HASAN ZORLUSOY
Doktora
Fransızca
1993
Fransız Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL KAYRA
- Yakın dönem Çanakkale Deniz Müzesi Fatih Camii halıları
Başlık çevirisi yok
EŞREF BÜLENT
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiTekstil Tasarım Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. HAMDİ ÜNAL
- Osmanlı Kanuni Esasisi'nde 1909 değişikliklerinin Anayasa hukuku ve Anayasacılık tarihi açısından incelenmesi
Examination of the 1909 amendments in the Ottoman Kanuni Esasi in terms of Constitutional Law and the history of Constitutionalism
SERHAT ÇAĞATAY AYDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Hukukİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞÜKRÜ KARATEPE