Zihinsel engelli bireylerin cinselliği: Aile üyelerinin ve profesyonellerin görüşleri ve deneyimleri
Sexuality of individuals with mental disabilities: Opinions and experiences of family members and professionals
- Tez No: 917615
- Danışmanlar: PROF. DR. KASIM KARATAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyal Hizmet, Social Work
- Anahtar Kelimeler: Zihinsel engelli bireylerin cinselliği, cinsel ön yargı, cinsel haklar, ayrımcılık karşıtı sosyal hizmet, Sexuality of individuals with intellectual disabilities, sexual prejudice, sexual rights, anti-discriminatory social work
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Hizmetler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Hizmet Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 510
Özet
Bu çalışma ayrımcılık karşıtı sosyal hizmet uygulaması temelinde zihinsel engelli bireylerin aile üyelerinin ve zihinsel engelli bireylere hizmet veren profesyonellerin zihinsel engelli bireylerin cinselliğine ilişkin bakış açılarını ve deneyimlerini anlamak amacıyla yapılmıştır. Nitel araştırma tasarımı kullanılan bu araştırmada fenomenolojik yaklaşım temel alınmıştır. Araştırmada amaçlı örneklem tekniği kullanılmıştır. Araştırma kapsamında Mersin'de ikamet eden hafif ve orta düzey zihinsel engel tanısı almış olan zihinsel engelli bireylerin aile üyeleri ve zihinsel engelli bireylere hizmet veren profesyonellerle derinlemesine yarı yapılandırılmış bireysel görüşmeler ve odak grup görüşmeleri yapılmıştır. Bireysel görüşmelere 8 aile üyesi ve 13 profesyonel katılmıştır. Odak grup görüşmelerine ise 8 aile üyesi ve 8 profesyonel katılmıştır. Araştırma kapsamında toplamda 37 kişiyle bireysel ve odak grup görüşmeleri yapılmıştır. Görüşmede toplanan veriler Atlas ti.8 analiz programı ile tematik olarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda zihinsel engelli bireylerin aile üyeleri ve zihinsel engelli bireylere hizmet veren profesyonellerin zihinsel engelli bireylerin cinsel yaşamlarında belirleyici oldukları ve zihinsel engelli bireylerin katılımı olmaksızın bireylerin cinsel yaşamları hakkında doğrudan karar alan kişiler oldukları saptanmıştır. Aile üyeleri ve profesyoneller, zihinsel engelli bireylerin cinselliği hakkında karar verirken cinsel haklar temelinde kararlar vermektense toplumsal normlar temelinde karar vermektedirler. Aileler ve profesyoneller, zihinsel engelli bireylerin cinsel yaşamlarındaki iyilik halinin toplumsal uyum ile gerçekleşebileceğini düşünmektedir. Toplumsal uyum ise ana akım toplumun bireyler için uygun gördüğü cinsel normlara uymaktır. Zihinsel engelli bireyler için uygun görülen cinsellik ise üremenin olmadığı bir cinsel yaşamdır. Aile ve profesyoneller için zihinsel engelli bireylerin cinselliği toplumsal değişim ile çözülmesi gereken bir problemdir. Araştırmanın sonuçları ile ilişkili olarak zihinsel engelli bireylerin cinselliğine ilişin bilgi eksikliği aile ve profesyonellerin bakış açılarını oldukça etkilemektedir. Cinsel haklar temelinde oluşturulan cinsel eğitim müfredatı ile zihinsel engelli bireylere, ailelerine, profesyonellere ve topluma eğitim verilmesi gerekmektedir. Cinsel eğitim ile toplumdaki her bireyin bilinçlenmesi önemlidir. Cinsel hakların gelişimi için mikro, mezzo ve makro düzeyde sosyal hizmet müdahalelerine ilişkin önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
This study was conducted to understand the perspectives and experiences of family members of individuals with intellectual disabilities and professionals providing services to these individuals, with a foundation in anti-discriminatory social work practice regarding the sexuality of individuals with intellectual disabilities. The research utilized a qualitative design based on a phenomenological approach. Purposeful sampling was employed in the study. In-depth, semi-structured individual interviews and focus group discussions were conducted with family members of individuals diagnosed with mild and moderate intellectual disabilities residing in Mersin and professionals providing services to individuals with intellectual disabilities. A total of 8 family members and 13 professionals participated in the individual interviews, while 8 family members and 8 professionals participated in the focus group discussions. In total, 37 individuals were included in the individual and focus group interviews. The data collected during the interviews were thematically analyzed using the Atlas.ti 8 analysis software. The study revealed that family members and professionals are key decision-makers in the sexual lives of individuals with intellectual disabilities, often making decisions about their sexuality without involving the individuals themselves. It was found that family members and professionals make decisions not based on sexual rights but rather on societal norms. They believe that the well-being of individuals with intellectual disabilities in their sexual lives can be achieved through societal conformity, which involves adhering to the sexual norms deemed appropriate by mainstream society. For individuals with intellectual disabilities, the sexuality considered appropriate is asexuality or a sexual life without reproduction. For family members and professionals, the sexuality of individuals with intellectual disabilities is perceived as a problem that should be resolved through societal change. The findings indicate that a lack of knowledge about the sexuality of individuals with intellectual disabilities significantly affects the perspectives of family members and professionals. It is necessary to provide education to individuals with intellectual disabilities, their families, professionals, and society through a sexuality education curriculum based on sexual rights. Raising awareness among all members of society through sexuality education is crucial. Recommendations have been made for social work interventions at the micro, mezzo, and macro levels to advance sexual rights.
Benzer Tezler
- İnfertilite tedavisi gören kadınların cinsel yaşam kalitesi, ilişkilerindeki mutluluk düzeyi ve etkileyen faktörler.
The sexual quality of life among women treated for infertility, their relationship happiness levels and i̇nfluencing factors.
YELİZ ATAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
HemşirelikOkan ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KERİME DERYA BEYDAĞ
- Zihinsel engelli bireylerin istihdam sorunu ve çözüm önerileri
Employment problem and solution suggestions of mentally retarded individuals
BÜNYAMİN KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İşletmeİstanbul Gelişim Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN İŞCAN
- İstanbul'da bulunan zihinsel engelliler eğitim uygulama okullarındaki öğrencilerde diş ve dişeti sağlığı durumunun saptanması ve iyileştirilmesi
Determination of dental and gingival health status of mentally disabled schoolchildren in İstanbul
KENAN NAZAROV
- Zihinsel engelli bireylerin topluma kazandırılmasında turizm faaliyetlerinin rolü üzerine bir araştırma
A study on the role of tourism activities in the socialization of people with mentally disabilities
SENEM YILMAZ DÜŞÜNÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SosyolojiSakarya Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SARIIŞIK
- Zihinsel engelli bireylerin ebeveynlerine verilen psikoeğitimin öznel iyi oluş ve öz duyarlığa etkisinin değerlendirilmesi
An evaluation of the effects of psychoeducation on subjective well being and self compassion given to parents of individuals with mental disabilities
SONGÜL DURAN
Doktora
Türkçe
2014
PsikiyatriMarmara ÜniversitesiPsikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜL ÜNSAL BARLAS