Tereke defterlerine göre Rumeli ve Anadolu kentleri hanehalklarının ekonomik karşılaştırması: Edirne ve Bursa örneği (1595-1615)
Economic comparison of households in Rumelia and Anatolian cities according to tereke records (probate inventories): the example of Edirne and Bursa (1595-1615)
- Tez No: 918138
- Danışmanlar: PROF. DR. NUMAN ELİBOL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Tarih, Economics, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 233
Özet
Bu tez, Osmanlı İmparatorluğu'nda nüfus, kentleşme ve ticarileşme açısından önemli olan iki şehrin kent halklarını ekonomik bakımdan karşılaştırmak için kaleme alınmıştır. Söz konusu karşılaştırma için, aralarında mukayeseye elverişli benzerlikler olduğu öngörülen Edirne ve Bursa esas alınmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun çekirdek bölgesinde bulunan; biri Rumeli'nin diğeri de Anadolu'nun en büyük ticaret merkezi olma niteliğini taşıyan Edirne ve Bursa'nın hanehalklarının ekonomik olarak birbirlerinden nasıl ayrıştığı sorusu çalışmanın hareket noktası olmuştur. Bu ana sorudan hareketle sözü edilen şehirlerin hanehalkları servet, tüketim kalıpları ve servet dağılım eşitsizliği yönünden karşılaştırılarak, aralarındaki fark ve benzerlikler belirlenmiştir. 1595-1615 tarihleriyle sınırlandırılan çalışma, Edirne ve Bursa tereke defterleri içinden belli bir metodoloji çerçevesinde seçilen 75'er örnek üzerinden yapılmıştır. Çalışma üç bölüm olarak ele alınmıştır. Birinci bölümde, çalışmanın kaynağı olan tereke defterlerinin içeriği, şekli, özellikleri ve ekonomi çalışmalarındaki yeri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca bu bölümde, tereke çalışmaları literatüründeki servet analizi niteliği taşıyan araştırmaların özetlerine yer verilmiştir. İkinci bölümde, hanehalkları karşılaştırılan Edirne ve Bursa'nın, tarihsel gelişimleri, kentleşme süreçleri, nüfusları, üretim ve ticaret imkânları ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, Edirne ve Bursa örneklemlerinin servet analizi yapılarak, söz konusu şehirlerin hanehalklarının zenginlikleri, tüketim davranışları ve servet dağılım eşitsizlikleri karşılaştırılmıştır. Bunun yanında Edirne ve Bursa kentlerinin erkek ve kadınlarının servet bileşimleri ve eşitsizlik düzeyleri belirlenerek, cinsiyetler temelinde bir ayrım bulunup bulunmadığına açıklık getirilmiştir. Üçüncü bölümün ilk kısmında, aritmetik ortalama ve medyan değerler üzerinden iki kentin hanehalklarının zenginlik karşılaştırması gerçekleştirilmiştir. İkinci kısmında, tüketim davranışları 13 mal grubu üzerinden irdelenmiştir. Üçüncü kısımda kentlerin servet dağılım eşitsizlikleri; yüzdelik dilimleme metodu, Lorenz eğrisi ve Gini katsayısı araçlarıyla karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucunda, tahmini nüfusu daha fazla olan Bursa'nın görece daha zengin ve şehirdeki servet dağılım eşitsizlik seviyesinin daha yüksek olduğu açığa çıkmıştır. Mal guruplarının çoğu için her iki kentte de tüketim davranışları yönünden benzerlik olduğu saptanmıştır. Ayrıca, tüketim davranışı, zenginlik ve eşitsizlik bakımından ortaya çıkan ayrışmaların cinsiyetlere de uzandığı tespit edilmiştir. Cinsiyet temelli bu ayrışmanın, iki kentte benzer şekilde gerçekleştiği belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis intends to compare the economies of the urban societies of two cities in the Ottoman Empire, important in terms of population, urbanisation and commercialisation. The basis for this comparison have been their househholds. The towns of Edirne and Bursa, both located within the close neighborhood of the capital, were the leading commercial centers of Rumelia and Anatolia. The question of how the households of these two towns were differentiated from eachother economically has been the starting point for the current study. Deriving from this question the wealth, the consumption beheaviours and the inequality of wealth distribution of the households in these towns were subjected to comparison. Limited to the date range of 1595 to 1615, the research makes use of 75 sample inheritance records specifically chosen from each of the towns, Edirne and Bursa. The study is organised in three chapters. The first chapter casts light on the content, form, characteristics and the usability of estate inventories in economic history researches. In addition, this chapter includes summaries of wealth analyses in the literature on“tereke”studies. In the second chapter, the historical backgrounds, urbanisation processes, populations, production and trade opportunities of Edirne and Bursa are examined. In the third section, the wealth analysis of the Edirne and Bursa samples is carried out to compare the wealth, consumption behaviour and inequality of households in these cities. Additionally, the wealth composition and inequality levels of men and women in Edirne and Bursa were determined to see whether there is a gender-based differentiation. In the first part of the third chapter, a comparison of the wealth of the households of the two cities is made based on arithmetic mean and median values. In the second part, consumption behaviours are examined over 13 goods groups. In the third part, wealth inequalities of the cities are compared by percentile segmentation method, Lorenz curve and Gini coefficient. At the end of the research it was discovered that Bursa, seemingly more populous than Edirne, was respectively wealthier than the latter and had higher rates of inequality of wealth distribution. The similarity between consumption patterns for most of the goods in both cities was also visible. The differentiation between the patterns of consumption, wealth and inequality seemed to have extended to genders as well. The gender-based differentiation had similar characteristics in both cities.
Benzer Tezler
- Tereke defterlerine göre II. Mahmut Döneminde Tokat'ın sosyal ve ekonomik yapısı
Social and economical structure of Tokat in the period oh Mahmut II according to inheritance registers
NAZİK BETÜL ÇELİK
- Tereke defterlerine göre Rodosçuk kazasında sosyo-ekonomik hayat (1788-1790)
Socio-economic life in the district (kaza) of Rodoscuk according to the Tereke registries (1788-1790)
KADİR GÜLDÜR
- Tereke defterlerine göre Balıkesir kazasının sosyo-ekonomik hayatı (1698-1718)
Socio-economic life in Balikesir according to the inheritance registries (1698-1718)
ÖZGE SALARGA
- Kapikulus' and timarlı sipahis' agricultural wealth accumulations according to Edirne probate inventories (1550-1610)
Edirne tereke defterlerine göre kapıkulu ve timarlı sipahilerin tarımsal servet birikimleri (1550-1610)
ERDİ DİNÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
TarihOrta Doğu Teknik ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAYHAN ORBAY
- 19. yüzyılın ilk çeyreğinde şer'iyye sicilleri ve tereke defterlerine göre Medine-i Ayıntab'ın iktisadi ve içtimai durumu
Başlık çevirisi yok
AHMET YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
TarihGazi ÜniversitesiYeniçağ Tarihi Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. A. ENDER GÖKDEMİR