Kentsel dayanıklılık ve mekânsal plan kararları ilişkisi: İstanbul-Bağcılar örneği
The relationship between urban resilience and spatial planning decisions: The case of Bağcılar, Istanbul
- Tez No: 918471
- Danışmanlar: PROF. DR. İCLAL SEMA DİNÇER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Şehir Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 244
Özet
Bu tez çalışması, Türkiye'deki mekânsal planlama sisteminin kentsel dayanıklılıkla ilişkisini incelemektedir. Araştırmanın temel hipotezi, mevcut planlama yaklaşımlarının kentlerin afetlere karşı yeterli dayanıklılığı sağlayamadığı yönündedir. Literatürde kentsel dayanıklılık, şehirlerin çevresel, ekonomik ve sosyal baskılar karşısında işlevlerini sürdürebilme kapasitesi olarak tanımlanırken, Türkiye'deki mekânsal planlama süreçlerinin, özellikle kaçak yapılaşma, hisseli tapu, imar affı, imar barışı ve plansız kentleşme gibi unsurlar nedeniyle bu kapasiteyi yeterince desteklemediği görülmektedir. Analiz alanı olarak seçilen İstanbul Bağcılar İlçesi, bu unsurların etkilerinin derinlemesine incelenmesi ve bağlama uygun bir örnek oluşturması açısından önem taşımaktadır. Araştırma, farklı paradigmalar (pozitivist, yorumlayıcı ve eleştirel) ışığında gerçekleştirilmiş olup, yoğun araştırma tasarımı ile derinlemesine analiz yapılmıştır. Pozitivist yaklaşım nicel verilerle nedensel ilişkiler kurma kapasitesine sahipken, eleştirel ve yorumlayıcı paradigmalar toplumsal yapıların ve süreçlerin daha geniş bağlamda anlaşılmasını sağlamaktadır. Eleştirel paradigma ise mevcut yapıları ve politikaları sorgulayarak daha iyi bir kentsel planlama yaklaşımı geliştirmeye odaklanmaktadır. Araştırma yöntemleri, kuramsal bir çerçeve üzerinden saha verileriyle desteklenen betimleyici ve açıklayıcı analizlere dayanmaktadır. Bağcılar İlçesi üzerinden Türkiye'deki planlama araçları, dayanıklı kentler yaratma potansiyelleri açısından incelenmiş; elde edilen bulgular, dayanıklı kent planlama koşullarının önündeki kronik stresleri ortaya koymuştur. Kentlerin afetlere karşı kırılganlığını artıran imar planları, plan notları, plan değişiklikleri, arazi kullanım kararları ve mülkiyet yapısı gibi unsurlar detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Sonuç olarak, Türkiye'deki mekânsal planlama yaklaşımlarının kentlerin dayanıklılık stratejileriyle uyumlu hale getirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Çalışma, bu süreçte daha katılımcı, esnek ve uzun vadeli planlama yaklaşımlarının benimsenmesinin önemini vurgulamakta, mevcut eksikliklere ve kronik streslere yönelik stratejik çözüm önerileri sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the relationship between the spatial planning system in Türkiye and urban resilience. The primary hypothesis of the research asserts that current planning approaches fail to adequately ensure the resilience of cities against disasters. In the literature, urban resilience is defined as the capacity of cities to maintain their functionality in the face of environmental, economic, and social pressures. However, spatial planning processes in Türkiye, particularly due to factors such as informal settlements, shared title deeds, zoning amnesties, the“zoning peace”policy, and unplanned urbanization, appear insufficient in supporting this capacity. The study focuses on Istanbul's Bağcılar District as a case study, given its relevance in deeply analyzing the impacts of these factors and providing a contextually appropriate example. The research employs an intensive research design, conducted under the lens of multiple paradigms—positivist, interpretive, and critical. While the positivist approach allows for establishing causal relationships using quantitative data, interpretive and critical paradigms enable a broader understanding of social structures and processes. The critical paradigm, in particular, emphasizes questioning existing structures and policies to develop improved urban planning approaches. The methodology is based on descriptive and explanatory analyses supported by field data within a theoretical framework. The planning tools in Türkiye are analyzed through the lens of their potential to foster resilient cities, using Bağcılar District as a focal point. Findings reveal chronic stresses hindering the conditions necessary for resilient urban planning. Elements such as zoning plans, plan notes, plan modifications, land-use decisions, and property ownership structures that contribute to urban vulnerability are examined in detail. The study concludes that spatial planning approaches in Türkiye must be aligned with urban resilience strategies. It underscores the importance of adopting more participatory, flexible, and long-term planning approaches in this process and offers strategic solutions addressing existing deficiencies and chronic stresses.
Benzer Tezler
- Sel riskinin kentsel risk faktörleri üzerinden değerlendirilmesi ve risk azaltım politikaları için dersler: Yozgat örneği
Assessment of flood risk on urban risk factors and lessons for risk mitigation policies: The example of Yozgat
AYŞEGÜL İNCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaErciyes ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASİN BEKTAŞ
- Implementation of data-driven decisions in urban governance and planning
Kent yönetişim ve planlamasında veri odaklı kararların uygulanması
JAFAR NAJAFLI
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZHAN ERTEKİN
- Assessment of urbanization history of Addis Ababa city, Ethiopia
Addıs Ababa cıty, Ethıopıa'nın kentleşme tarihinin değerlendirilmesi
ABDURAHMAN HUSSEN YIMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMersin ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ CENAP YOLOĞLU
- Edirne'nin tarihi kent merkezinin kırılganlıklarının dayanıklılık ekseninde kent üzerinde oluşturduğu sosyal ve mekansal etkiler
Spatial and social impacts of the vulnerabilities of Edirne's historical city center on the city in the context of urban resilience summary
HÜLYA EVCEN
Doktora
Türkçe
2025
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALE MAMUNLU KOCABAŞ
- Urban resilience as a policy paradigm for sustainable urban planning and urban development: The case of Istanbul
Sürdürülebilir kent planlama ve kentsel kalkınma için bir politika paradigması olarak kentsel dayanıklılık: İstanbul örneği
ZEYNEP DENİZ YAMAN GALANTINI
Doktora
İngilizce
2018
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİME TEZER