Kültürel bir mekân olarak İstanbul Kapalıçarşı
Istanbul Grand Bazaar as a cultural space
- Tez No: 918560
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÖCAL OĞUZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halkbilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 315
Özet
Bu doktora çalışması, İstanbul'un tarihî Kapalıçarşı'sını merkeze alarak mekân ve kültür arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Tezin ana vurgusu, mekânların ve özelde çarşıların yalnızca somut/mimari yapılar değil insan faaliyetleri ve toplumsal işlevlerle kültürel değer kazanan canlı alanlar olduğudur. Araştırma, altı yüz yıla yakın bir süredir İstanbul'un sosyal ve ekonomik yapısının ayrılmaz parçası olan Kapalıçarşı'nın yüzyıllar içinde nasıl kültürel bir merkez hâline geldiğini ele almaktadır. Çarşıların sıradan alışveriş merkezleri olmadığı; esnaf, zanaatkâr ve ziyaretçilerin sürekli etkileşim içinde bulunduğu canlı yapılar olduğu vurgulanmakta ve bu noktada Kapalıçarşı, farklı kültürler arasında köprü görevi üstlenen bir kavşak noktası olarak değerlendirilmektedir. Çalışmada geçmişin kaynaklardan izlenmesinin yanı sıra mekânın günümüzde kültürü üreten yönlerini tespit etmek için saha araştırması ve yarı yapılandırılmış görüşmelerden yararlanılarak Kapalıçarşı'nın kültürel mirası ve mekânsal pratikleri yaşayan tanıklarıyla birlikte incelenmiştir. Esnaf ve yerli/yabancı ziyaretçilerle yapılan görüşmeler, halk bilimsel konular çerçevesinde değerlendirilmiş; Çarşı'daki el sanatları geleneği, usta-çırak ilişkisi, esnaf kültürüne dayalı toplantılar gibi halk bilgisine dayalı uygulama ve ritüellerin modern bağlamlarda nasıl yaşatıldığı üzerinde durulmuştur. Kaynak kişilerden elde edilen bilgiler, kültürel aktarımın insanın yanı sıra mekânlar aracılığıyla sürdürülebileceğini ortaya koymakta, Kapalıçarşı'nın bu işlevini devam ettirebilmesi için bilinçli çabaların önemine işaret etmektedir. Sonuç olarak bu çalışma, Kapalıçarşı'nın tarihî ve kültürel önemini belgelemekle kalmayıp onun değişimlere uyum sağlayıp halk kültürünü yaşatan bir aracı olmaya devam etmesinin Türkiye ve dünya kültürel mirası çeşitliliği açısından taşıdığı kayda değer önemi vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
This doctoral study examines the relationship between space and culture by focusing on the historical Grand Bazaar of Istanbul. The main emphasis of the thesis is that spaces, and bazaars in particular, are not only concrete/architectural structures but also living spaces that gain cultural value through human activities and social functions. The research examines how the Grand Bazaar, which has been an integral part of Istanbul's social and economic structure for nearly six hundred years, has become a cultural center over the centuries. It is emphasized that bazaars are not ordinary shopping centers; they are living structures where artisans, craftsmen and visitors are in constant interaction, and at this point, the Grand Bazaar is evaluated as a crossroads that acts as a bridge between different cultures. In the study, the cultural heritage and spatial practices of the Grand Bazaar were examined together with its living witnesses by utilizing field research and semi-structured interviews to identify the aspects of the space that produce culture today, as well as tracing the past from sources. Interviews with artisans and local/foreign visitors were evaluated within the framework of folklore issues; the practices and rituals based on folklore such as handicraft tradition, master-apprentice relationship, meetings based on artisan culture in the Bazaar were analyzed in modern contexts. The information obtained from the informants reveals that cultural transmission can be maintained through places as well as people, and points to the importance of conscious efforts for the Grand Bazaar to continue this function. As a result, this study not only documents the historical and cultural significance of the Grand Bazaar, but also emphasizes the remarkable importance of its adaptation to changes and its continued role as a means of keeping folk culture alive in terms of the diversity of Turkey's and the world's cultural heritage.
Benzer Tezler
- Duyusal mekan olarak Kapalıçarşı: Uz alanı ve mekan pratikleri
Kapaliçarşı (Grand bazaar) as a sensory place: Skillscape and spatial practices
FATMA ÜMİT HAMLACIBAŞI
Doktora
Türkçe
2019
AntropolojiYeditepe ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE HİLAL TUZTAŞ HORZUMLU
- İstanbul Tarihi yarımadada bulunan han yapıları ve avlulu hanların koruma sorunları
The hans in İstanbul Historical peninsula and the conservation problems of the hans with courtyards
GÜLHAN BENLİ
- Kuyumculuk ve mücevher tasarımı sektörünün tarihi merkezden desantralize edilmesinin yaratıcılık açısından değerlendirilmesi: Kapalıçarşı ve çevresi
Assessment of the desantralisation of jewellery sector from historical center through creativity: Grand Bazaar and its environment
REYCAN ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY
- Adana geleneksel konut mimarisinin incelenmesi ve Ulucami çevresi için koruma amaçlı bir çalışma
A Study on traditional housing in Adana and a suggestion for preservation at Ulucami district
FİGEN ( DURMUŞ ) KARAMAN
- 'Eski kent mekanlarının canlandırılması' bağlamında İstanbul Eminönü Hanlar Bölgesi'nde mimari tasarım ilkelerinin irdelenmesi
A research on architectural design principles in Khans District of Istanbul Eminonu by the means of revitalisation of old city centers
NİHAN KIVRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÇİĞDEM POLATOĞLU