Geri Dön

Teorik modeller temelinde Anadolu halk müziğinde usûl meselesine yeni bir yaklaşım

A new approach to the issue of usûl in Anatolian folk music based on theoretical models

PDF İndir

  1. Tez No: 918806
  2. Yazar: YASİN YILDIZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. OKAN MURAT ÖZTÜRK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Müzik, Music
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: ANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
  10. Enstitü: Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Müzikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Müzik Bilimleri Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 392

Özet

Bu çalışma, Anadolu halk müziğinde tarihsel olarak teorik düzeyde çeşitli sorunlar barındıran ve günümüzde de çözüme kavuşturulmayı bekleyen usûl meselesine odaklanmaktadır. Yorumsamacı (hermeneutik) yaklaşıma dayalı ve nitel bir bilimsel araştırma olarak tasarlanan çalışmada, tarihsel inceleme ve yapısal analiz yöntemleri temel alınmıştır. İlk yöntem kapsamında tarama tekniği, ikinci yöntemde ise müziksel analiz yöntemi kullanılmıştır. Tarihsel yaklaşım çerçevesinde, Anadolu'nun klasik ve halk müziği geleneklerinde ritim ve usûl boyutlarına ışık tutan yazılı kaynaklar incelenmiş, bu kaynaklarda çeşitli teorisyenler tarafından ortaya konulan teorik modeller ele alınmıştır. Bu modeller, benzerlik ve farklılıkları üzerinden çok yönlü ve eleştirel bir yaklaşımla analiz edilmiş, böylece çalışmanın tarihsel bir zemine dayandırılması sağlanmıştır. İncelemeler sonucunda, nazariyat tarihinin usûl anlayışı bakımından dört karakteristik modele sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu kapsamda; (i.) düşünsel odak, (ii.) temel kavram, (iii.) tarif tarzı, (iv.) sınıflama tarzı, (v.) dil ve (vi.) terminoloji, olmak üzere altı farklı kriter üzerinden usûl nazariye tarihinde karakteristik özellikleriyle ayrışabilen dört temel teorik model; (i.) Devir Modeli (DM), (ii.) Bâtınî Sembolizme Bağlı Usûl Modeli (BUM), (iii.) Bestesel Seyire Dayalı Usûl Modeli, (BSUM) (iv.) Tonaliteye Dayalı Usûl Modeli (TDUM) şeklinde adlandırılmıştır. Çalışmanın bulguları, mevcut teorik modellerin çeşitli problemler içerdiğini ve halk müziğinin yöresel, bölgesel ve yerel çeşitliliğini yeterince temsil edemediğini ortaya koymuştur. Çalışmada, bu eksikliklerin giderilmesi amacıyla, usûl kavramı darp, nakre, mertebe ve vezin gibi temel bileşenleriyle bütüncül bir yaklaşımla yeniden ele alınmış; usûl teorisinde süregelen sorunların çözümüne yönelik yeni bir yaklaşım geliştirilmiştir. Bu çerçevede, yerel halk ezgileri ve türkülerinden oluşan bir repertuvar üzerinde analizler yapılmış, halk müziğinin ritmik yapısına dair önemli bulgular elde edilmiştir. Çalışma kapsamında, yerel derleme kayıtları ve icra materyallerine dayanılarak toplamda 80 eser incelenmiştir. Bu eserlerin, yeni yaklaşım doğrultusunda dikte yöntemiyle analizleri gerçekleştirilerek usûl tespitleri yapılmış, ayrıca usûllerin isimlendirme ve notasyon bilgilerini içeren bir formatta yeniden notaya aktarımı sağlanmıştır. Elde edilen veriler, halk müziğinde geleneksel usûl teorisinin dışında kalan özgün ritmik devirlerin varlığını doğrulamış ve bu yapıların teorik bir çerçevede tanımlanmasının gerekliliğini ortaya koymuştur.

Özet (Çeviri)

This study focuses on the concept of usûl (rhythm) in Anatolian folk music, which has historically presented various theoretical issues and continues to await resolution today. Designed as qualitative scientific research based on an interpretative (hermeneutic) approach, the study employs historical investigation and structural analysis as its primary methods. The survey technique is used for the historical investigation, while musical analysis is applied in the structural analysis. Within the framework of the historical approach, written sources shedding light on the rhythm and usûl dimensions of Anatolia's classical and folk music traditions were examined. The theoretical models proposed by various theorists in these sources were analyzed critically and multidimensionally in terms of their similarities and differences, thus providing a historical foundation for the study. As a result of these investigations, it was determined that the history of music theory comprises four characteristic models regarding the understanding of usûl. These models were classified based on six distinct criteria: (i) intellectual focus, (ii) fundamental concept, (iii) method of description, (iv) style of classification, (v) language, and (vi) terminology. Accordingly, four primary theoretical models were identified in the history of usûl theory: (i) the Cycle Model (CM), (ii) the Esoteric Symbolism-Based Usûl Model (ESUM), (iii) the Composition Direction-Based Usûl Model (CDUM), and (iv) the Tonality-Based Usûl Model (TBUM). The findings of the study revealed that existing theoretical models contain various problems and fail to adequately represent the local, regional, and vernacular diversity of folk music. To address these shortcomings, the concept of usûl was reexamined through a holistic approach, incorporating its fundamental components such as darp (beat), nakre (rhythmic motion), mertebe (hierarchy), and vezin (metrical pattern). A new approach was developed to resolve ongoing issues in usûl theory. Within this framework, analyses were conducted on a repertoire comprising local folk melodies and songs, yielding significant findings regarding the rhythmic structure of folk music. As part of the study, a total of 80 pieces were analyzed based on local field recordings and performance materials. These pieces were transcribed and analyzed using a dictation method in line with the new approach, and their usûl patterns were identified. The works were re-notated in a format that included information about the names and notational details of the identified usûl patterns. The data obtained confirmed the existence of unique rhythmic cycles outside the traditional usûl theory in folk music and underscored the necessity of defining these structures within a theoretical framework.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    422037

    Ziya Gökalp ve Erol Güngör çizgisinde Türk sosyolojisi

    Turkish sociology in line with Ziya Gökalp and Erol Güngör

    SAADET BERNA OCAKCIOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    SosyolojiMarmara Üniversitesi

    Sosyoloji ve Antropoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZEKİ ARSLANTÜRK

  2. Tez No

    405998

    Panel verilerle regresyon modelleri

    Regression models with panel data

    GÖKHAN UYAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    EkonometriAnadolu Üniversitesi

    İstatistik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEMMEDAĞA MEMMEDLİ

    YRD. DOÇ. DR. RABİA ECE OMAY

  3. Tez No

    608181

    Uzaktan lisans ve önlisans eğitim programları için bilgisayar oyun tasarımı ve uygulama örneği

    The computer game design and application example for undergraduate and associate distance education degree programs

    REMZİ SAN

    Sanatta Yeterlik

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Eğitim ve ÖğretimAnadolu Üniversitesi

    Animasyon Ana Sanat Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ÇİĞDEM TAŞ ALİCENAP

  4. Tez No

    371570

    Dalgacık dönüşümü kullanılarak zirai-meteorolojik verilerin hata teşhis ve tamiri

    Fault diagnosis and repair of agricultural meteorological data using wavelet transform

    NİGAR TUĞBAGÜL ALTAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilgi Teknolojileri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. B. BERK ÜSTÜNDAĞ

  5. Tez No

    397751

    Evaluation of three semi-empirical soil moisture estimation models in agriculture areas with Radarsat-2 imagery processing in the Southeast of Turkey

    Güneydoğu Türkiye tarımsal alanlarında, Radarsat-2 uydu görüntülerinin işlenmesi ile yarı-deneysel, üç toprak nemi tahmin modelinin geliştirilmesi

    ELNAZ BEHNAM MAKOEI

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SEDEF KENT PINAR

Geri Dön