Türk romanında millî ögeler (1970-1980)
National elements in Turkish novel (1970-1980)
- Tez No: 918961
- Danışmanlar: PROF. DR. HALİL ÇELTİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 239
Özet
Millî öge, binlerce yıllık Türk tarihinde Türk kimliğiyle özdeşleşmiş, Türk kültürünün kodlarını taşıyan kavramları ifade etmektedir. Kadim çağlardan bugüne kadar geçen sürede çeşitli aşamalardan geçerek günümüze ulaşmış olan bu ögeler, süreç içerisinde değişmiş, olgunlaşmış ve modern çağa ulaşmıştır. Bazı ögeler çok daha eski çağlarda oluşmuşken bazıları günümüze yakın dönemlerde hatta yaşadığımız çağda ortaya çıkmıştır. Bu olgular toplumsal kaynaşmanın sağlanması açısından oldukça önemlidir. İnsan topluluklarını millet anlayışına ulaştıran, toplumsal hafızada yaşatılan bu kavramlardır. Toplumsal ortak değerler olarak da ifade edilebilecek olan millî ögeler, Türklerin binlerce yıllık kültürünün özünü içerir. Geleneksel anlatılarda da ifade bulan bu olgular günümüze kadar varlığını sürdürmeyi başardığı için modern anlatılara da az ya da çok sızmıştır. Çağımızda ya da çağımıza yakın zamanda oluşan millî unsurlar ise doğal olarak modern romanlarda karşılık bulmuştur. 1970-1980 arası yayımlanan 435 roman taranarak millî öge olarak tanımlanabilecek olgular listelenmiştir. Kültlerden geleneksel anlatılara, tarihî kişiliklerden somut veya somut olmayan kültürel unsurlara kadar kırkın üzerinde başlık veya alt başlık taranarak Türk'ün kültürel ve düşünsel belleğinde yaşan millî ögeler ortaya konmuştur. Yapılan tarama göstermiştir ki hangi amaçla yazılırsa yazılsın romanların birçoğunda az ya da çok millî ögelere yer verilmiştir. Milliyetçi ya da toplumcu anlayışla kaleme alınan romanlarda millî ögeler daha fazla kendine yer bulmuşken bireysel yahut modernist tarzda yazılan romanlarda millî unsurlara daha seyrek rastlanmaktadır. Din odaklı kaleme alınan romanlarda ise millî ögelerin romanlarda temsil düzeyi oldukça düşüktür. Bu olgulara yer vermede yazarın tavrının, eğitiminin, hayata bakış açısının, kültürel birikiminin de etkili olduğu açıktır. Türk halk kültürünü zemin kabul eden romanlarda ve gerçekçi üslupla yazılan eserlerde toplumun belleğinde yaşayan pek çok öge romanlara yansıtılmıştır. Milliyetçi/Türkçü/Turancı ideolojiyi temel alan eserler ise özellikle İslamiyet Öncesi Dönem'deki mefhumlara daha fazla göndermede bulunmaktadır. 1970-1980 arasında ideolojik gerginliklerin ve çatışmaların ön plana çıkması dönem aydınına, bazı kavramlara yeniden bakma fırsatı sunmuştur. Bu on yıllık zaman diliminde yayımlanan romanlarda, yaşanan siyasi gerginlikler eserlerde önemli oranda yer bulmuştur. Bazı yazarlar bu dönem gençliğine rehber olma gayesiyle çok sayıda tezli roman kaleme almış, bilinçli bir tercihle romanlarda bazı ögeleri öne çıkarmıştır. Bu dönemde Mustafa Kemal Atatürk, Türk bayrağı, vatan, marşlar, dış Türkler, Türkiye Cumhuriyeti, Kurtuluş Savaşı, Türk kimliğinin özellikleri, geleneksel anlatılar daha fazla ön plana çıkarılmıştır. Bundaki temel gaye, toplumsal ayrışmanın arttığı bu dönemde toplumsal dinamikleri harekete geçirerek yeniden toplumsal huzura erişmektir. Yine yazarların kitlesel eğitim amacıyla toplumsal dönüşümü sağlayacak nitelikte eser ürettiği de anlaşılmıştır. Bu yazarların daha çok üniversite gençliğine hitap ettiği ve yazarların rehber vazifesi üstlendiği görülmüştür. 1970-1980 yılları arasında üretilen modern anlatıların en önemli gündemi ideolojik ayrışmalarla birlikte ekonomik sorunlardır. Çocuk, gençlik romanlarının yanında yetişkinler için yazılan eserlerde toplumsal sorunlarla birlikte bireysel problemleri ele alan eserler de azımsanmayacak kadardır. Toplumsal ve tarih temalı eserlerde millî ögeler daha fazla öne çıkarken bireysel çıkmazlara yönelen eserlerde istisnai eserler hariç millî ögeler azdır. Taranan romanların yarısından fazlasında ise herhangi bir millî ögeye rastlanmamıştır. Anahtar Sözcükler : Millî Ögeler, Türk Romanı, 1970-1980 Dönemi
Özet (Çeviri)
The national element refers to the concepts that are identified with Turkish identity and carry the codes of Turkish culture in thousands of years of Turkish history. These elements, which have passed through various stages from ancient times until today, have changed, matured and reached the modern age in the process. While some elements were formed in much older ages, some of them have emerged in the periods close to the present day and even in the age we live in. These phenomena are very important in terms of ensuring social cohesion. It is these concepts, which are kept alive in social memory, that bring human communities to the understanding of nation. National elements, which can also be expressed as social common values, contain the essence of thousands of years of Turkish culture. These phenomena, which also find expression in traditional narratives, have managed to survive until today and have more or less infiltrated modern narratives. The national elements that have emerged in our age or close to our age have naturally found their counterparts in modern novels. 435 novels published between 1970-1980 were scanned and phenomena that can be described as national elements were listed. From cults to traditional narratives, from historical figures to tangible or intangible cultural elements, over forty titles or sub-titles were scanned and the national elements that live in the cultural and intellectual memory of the Turks were revealed. The scan showed that, regardless of the purpose for which they were written, most of the novels included more or less national elements. While national elements are more common in novels written with a nationalist or socialist approach, they are less common in novels written in individualist or modernist style. In religion-oriented novels, the level of representation of national elements in novels is quite low. It is clear that the author's attitude, education, perspective on life and cultural background are also effective in giving place to these phenomena. In novels that take Turkish folk culture as a basis and in works written in realistic style, many elements living in the memory of the society are reflected in the novels. On the other hand, works based on the Nationalist/Turkist/Turanist ideology make more references to the concepts of the Pre-Islamic Period. The prominence of ideological tensions and conflicts between 1970-1980 offered the intellectuals of the period the opportunity to look at some concepts again. In the novels published in this decade, the political tensions experienced have found a significant place in the works. Some authors wrote many novels with theses with the aim of guiding the youth of this period, and they highlighted some elements in the novels on purpose. In this period, Mustafa Kemal Atatürk, the Turkish flag, the homeland, anthems, Turks living abroad, the Republic of Turkey, the War of Independence, the characteristics of Turkish identity and traditional narratives were emphasised more. The main purpose of this is to mobilise social dynamics in this period of increasing social disintegration and to achieve social peace again. It is also understood that the authors produced works that would ensure social transformation for the purpose of mass education. It has been observed that these authors mostly appealed to university youth and that the authors acted as guides. The most important agenda of the modern narratives produced between 1970-1980 was economic problems along with ideological divisions. In addition to children's and youth novels, there are also a considerable number of works written for adults that deal with individual problems as well as social problems. While national elements are more prominent in social and history-themed works, national elements are rare in works dealing with individual dilemmas, except for uncommon works. In more than half of the scanned novels, no national elements were found. Keywords : National Elements, Turkish Novel, Between 1970-1980
Benzer Tezler
- Halide Edip Adıvar'ın romanlarının sinema uyarlamalarında eğitsel unsurlar
Educational elements in cinema adaptations of Halide Edip Adivar's novels
EZGİ DEVELİ FIRAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜLİN ARSEVEN
- Reşat Nuri Güntekin'in Yeşil Gece romanında söz dizimi
Syntax in Reşat Nuri Güntekin's Green Night novel
MUSTAFA BOZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLÜFER YILDIRIM
- Halide Nusret Zorlutuna'nın romanlarında anlatım tekniği olarak hatırat ve mektup
Memories and letters as narrative techniques in Halide Nusret Zorlutuna's novels
RUKİYE EMİRE
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Arel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞBA ÖZKAN
- Ayla Çınaroğlu'nun çocuk romanlarında dilin kullanımı ve evrensel değerler
The use of language and universal values i̇n the novels for children by Ayla Çınaroğlu
ESRA ARISOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- The Representation of gender, love, family and sexuality in the canonical and non-canonical novels of the early republican period
Erken Cumhuriyet Dönemi kanon ve kanon dışı romanda aşk, aile, cinsellik ve toplumsal cinsiyetin temsili
TÜLİN KABACAOĞLU URAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2001
Türk Dili ve EdebiyatıBoğaziçi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DUYGU KÖKSAL