Sakız ağacı dikimi için uygun alanların coğrafi bilgi teknolojileriile belirlenmesi: Çeşme örneği
Determining suitable areas for planting mastic tree usinggeographic information technologies: A case study for Çeşme
- Tez No: 920834
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BERK ANBAROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeodezi ve Fotogrametri, Mühendislik Bilimleri, Geodesy and Photogrammetry, Engineering Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Geomatik Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 107
Özet
Artan nüfus ile birlikte kaynakların efektif kullanımı giderek önem kazanmakta, kent özelinde yürütülecek her türlü çalışma için doğru politikaların izlenmesi zorunlu bir hâl almaktadır. Bu çalışmanın amacı, planlama süreçlerinde uzman görüşlerine dayanılarak, farklı kriterlerin birlikte değerlendirilebildiği ve sakız ağaçlarının uygun dikim yerlerinin belirlenmesini anlatan, açık kaynaklı, tekrarlanabilir ve kolay erişilebilir bir yöntem sunmaktır. Bu doğrultuda, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden biri olan AHP (Analitik Hiyerarşi Süreci) bir arada kullanılmıştır. Çalışmanın tekrarlanabilirliğini sağlamak için açık kaynaklı bir CBS yazılımı olan QGIS üzerinde AHP eklentisi geliştirilmiştir. Çalışmada, herkesin kolay ve ücretsiz şekilde erişebileceği açık veri setleri tercih edilmiş, bunun yanı sıra çeşitli kamu kurumlarından alınan ikinci bir veri seti de değerlendirilerek, farklı veri setlerinin sonuçlara etkisi karşılaştırılmıştır. Çalışmanın uygunluk haritalarının oluşturulmasında, FAO'nun uluslararası kabul görmüş uygunluk sınıfları olan S1 (çok uygun), S2 (uygun), S3 (az uygun) ve N (uygun olmayan) sınıflandırması temel alınmıştır. Bu sınıflandırma sistemi ile analiz sonuçlarının standardize edilmesi ve sonuçların uluslararası düzeyde karşılaştırılabilir hale gelmesi hedeflenmiştir. Sakız ağaçları için belirlenecek dikim alanlarının uygunluklarını etkileyen toplam 12 kriter, iklim özellikleri, topografik özellikler, toprak özellikleri ve erişilebilirlik başlıkları altında ele alınmıştır. Yerleşim yerleri, karayolları ve göller gibi sakız ağacı dikiminin mümkün olmadığı toplam 61.66 km2 alan analizlere dahil edilmeyerek daha isabetli sonuçlar elde edilmesi hedeflenmiştir. Çalışma bölgesi olarak seçilen Çeşme ilçe sınırları içerisinde yer alan toplam 280 km2'lik bir alanda gerçekleştirilen analizlerde, açık veri setleri ile kamu kurumlarından alınan veriler arasında uygunluk sınıflarında S1 için %15.7, S2 için %11.2 ve N için %4.8 oranında bir fark olduğu gözlemlenmiştir. Bu farkın açık kaynaklı verilerin hassasiyetlerinin düşük olması gibi sebeplerden kaynaklandığı belirlenmiş, iki veri setine ilişkin sonuçlarda %68.37'lik bir alanda aynı sonucun alındığı görülmüştür. Çalışma kapsamında geliştirilen CBS tabanlı AHP eklentisi, yalnızca sakız ağaçlarının dikim yerlerini belirlemek için değil, farklı planlama uygulamalarında kullanılabilecek esnek bir ürün olarak tasarlanmış ve geliştirmeye açık bir şekilde tamamlanmıştır. Eklenti, bu esnek yapısı sayesinde, tarım, kentsel gelişim, doğal kaynak yönetimi ve çevresel planlama gibi çeşitli alanlarda da kullanılabilme potansiyeli sunmaktadır. Bu durum, eklentiyi geniş bir kullanıcı kitlesi için değerli bir araç haline getirirken, açık kaynaklı yapısı sayesinde kullanıcılara, sürekli geliştirme ve iyileştirme imkânı da tanımaktadır.
Özet (Çeviri)
With the growing population, the effective use of resources has become increasingly important, making the implementation of accurate policies essential for urban studies. This study aims to present an open-source, reproducible, and accessible method that evaluates multiple criteria based on expert opinions to determine suitable planting areas for mastic trees. In this context, Geographic Information Systems (GIS) and the Analytical Hierarchy Process (AHP), a Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) method, were utilized together. To ensure reproducibility, an AHP plugin was developed using the open-source GIS software QGIS. Open-access datasets, freely available to all users, were preferred in the study. Additionally, a second dataset obtained from various public institutions was used to compare the impact of different datasets on the results. The suitability maps were created based on the internationally recognized suitability classes of the Food and Agriculture Organization (FAO): S1 (Highly suitable), S2 (Suitable), S3 (Marginally suitable), and N (Not suitable). This classification system aims to standardize analysis results and enable comparisons on an international level. A total of 12 criteria influencing the suitability of planting areas for mastic trees were analyzed under the categories of climate characteristics, topographic features, soil properties, and accessibility. An area of 61.66 km², including urban settlements, highways, and lakes, where mastic tree planting is not feasible, was excluded from the analyses to achieve more accurate results. The analyses were conducted in the selected study area, a 280 km² area within the boundaries of Çeşme district. A comparison between the suitability classes derived from open-access datasets and those obtained from public institutions revealed differences of 15.7% for S1, 11.2% for S2, and 4.8% for N. These discrepancies were attributed to the lower precision of open-access data. It was observed that 68.37% of the results from the two datasets are aligned. The GIS-based AHP plugin developed in this study was designed as a flexible tool that can be used not only for determining planting locations for mastic trees but also for various other planning applications. Thanks to its flexibility, the plugin offers potential applications in agriculture, urban development, natural resource management, and environmental planning. This flexibility, combined with its open-source structure, makes the plugin a valuable tool for a broad range of users while allowing for continuous improvement and enhancement.
Benzer Tezler
- Eski Uygurca 'Sekiz Yükmek Yaruk Sutra' çerçevesinde Kazakça Eski Uygurca karşılaştırmalı dil incelemesi
A comparative study of Kazakh and Old Uyghur languages within the framework of the 'Sekiz Yükmek Yaruk Sutra'
SHYNARAY BURKİTBAYEVA
- Isparta'da son on yılda yapılan ağaçlandırma çalışmalarının değerlendirilmesi
Evaluation of forestation activities in Isparta region in the last decade
RAMAZAN ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Ormancılık ve Orman MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN GÜLCÜ
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İstanbul'da Latin Katolik yapıları
Latin Catholic buildings in Istanbul (From Tanzimat to Republican era)
SEZİM SEZER SEVİNÇ
Doktora
Türkçe
1997
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMRA GERMANER
- Uzaktan algılama ve makine öğrenimi kullanılarak potansiyel buğday alanlarının modellenmesi
Modeling potential wheat areas using remote sensing and machine learning
NESLİŞAH CİVELEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
ZiraatÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiCoğrafi Bilgi Teknolojileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEVENT GENÇ