İnme geçiren kişilerin yaşadıkları psikolojik sıkıntıları azaltmaya, yaşam kalitelerini ve sosyal destek düzeylerini artırmaya yönelik bakım veren destekli BDT temelli bir müdahale programının geliştirilmesi ve etkililiğinin incelenmesi
Developing a caregiver-supported cognitive behavioral therapy (CBT) based intervention program to reduce the psychological distress of stroke survivors, improve their quality of life, and enhanced social support, and investigating its effectiveness
- Tez No: 921196
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLAY DİRİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: BDT, İnme, Depresyon, Anksiyete, Yaşam Kalitesi, Sosyal Destek, Bakım Veren, Bakım yükü, Stres, CBT, Stroke, Depression, Anxiety, Quality of Life, Social Support, Caregiver, Caregiver Burden, Stress
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 252
Özet
İnme, dünya genelinde sık karşılaşılan ani başlangıçlı bir nörolojik rahatsızlıktır. İnme geçiren bireyler ve bakım veren aile üyeleri bu sürece hazırlıksız yakalanmaktadırlar. Hastalık, kişilerin yaşam planlarının tamamen değişmesine, fiziksel ve psikolojik yönden ciddi etkilere neden olmaktadır. Psikolojik etkiler arasında bilişsel bozukluklar, depresyon, anksiyete, sosyal etkileşimde azalma sayılabilir. Söz konusu psikolojik sorunlar aynı zamanda yaşam kalitesini ve rehabilitasyon süreçlerini de olumsuz yönde etkileyebilmektedir. İnme sonrası süreçte bakım verenlerin de çeşitli nedenlerle stres ve psikolojik sıkıntılar yaşadıkları ve değişen yaşam koşullarına bağlı yaşam kalitelerinde düşüşler olduğu göz önüne alındığında, yalnızca hastalara yönelik değil, bakım verenleri de kapsayan bütüncül bir müdahale programının geliştirilmesi önem taşımaktadır. Bu nedenle bu çalışma inme geçiren bireylerin yaşadıkları psikolojik sıkıntıları azaltmaya, yaşam kalitelerini ve sosyal destek düzeylerini artırmaya yönelik, bakım veren destekli BDT temelli bir müdahale programının geliştirilmesini ve geliştirilen bu programın etkililiğinin incelenmesini amaçlamaktadır. Araştırmanın örneklemini Ege Üniversitesi Hastanesi'nde tedavi görmekte olan yaşları 27 ile 80 arasında değişen 39 inme geçiren birey ve yaşları 31 ile 79 arasında değişen 39 bakım vereni oluşturmaktadır. Katılımcılar seçkisiz olarak müdahale (inme geçiren s=20; bakım veren s =20) ve bekleme listesi kontrol (inme geçiren s=19; bakım veren s=19) grubuna atanmıştır. Müdahalenin etkisini inceleyebilmek için inme geçiren bireylere Kişisel Bilgi Formu, Modifiye Barthell İndeksi, Standardize Mini Mental Test, Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği, İnmeye Özgü Yaşam Kalitesi Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği uygulanmış; bakım veren aile üyelerine ise Kişisel Bilgi Formu, Bakım Verme Yükü Ölçeği, Depresyon, Anksiyete, Stres Ölçeği-21 ve Kısa Form 12 İkinci Versiyon uygulanmıştır. Müdahale grubundaki katılımcılardan inme geçiren bireylere 8 seans, bakım verenlere ise 2 seans, yaklaşık 45-50 dakika süren BDT temelli müdahale uygulanmıştır. Kontrol grubu ise standart tedavisine devam etmiştir. Her iki gruptan da ön test, son test ve izlem ölçümleri alınmıştır. Müdahalenin etkililiğini incelemek amacıyla 2 (müdahale ve kontrol) x 3 (ön test, son test, izlem) karma desen varyans analizleri uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre geliştirilen müdahale; inme geçiren bireylerin depresyon, anksiyete puanlarını azaltmış; yaşam kalitesinin tüm alt alan puanlarını ve algılanan sosyal destek puanlarını arttırmış, söz konusu kazanımlar bir ay süreyle korunmuştur. Buna ek olarak bakım verenlerinse bakım verme yükü, depresyon, anksiyete ve stres puanlarını azaltmış; yaşam kalitesi alt alanlarından bazılarının (rol güçlüğü-emosyonel-, ağrı, genel sağlık, canlılık) puanlarını arttırmış, söz konusu kazanımlar bir ay süreyle korunmuştur. Sonuç olarak geliştirilen müdahale inme geçiren bireyler ve bakım verenlerin psikolojik iyiliğine katkı sağlamıştır. Araştırmanın sonuçları, güçlü ve sınırlı yönleri ilgili alan yazın temelinde tartışılmış ve gelecek çalışmalar için öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Stroke is a neurological disorder that commonly occurs worldwide with a sudden occurrence. Individuals experiencing a stroke and their caregiving family members are often caught unprepared for this process. Stroke leads to a complete disruption of one's life plans and causes significant physical and psychological effects. Psychological effects may include cognitive impairments, depression, anxiety, and a reduction in social interaction. These psychological issues can adversely affect quality of life and rehabilitation processes. Given the substantial stress that caregivers endure during the post-stroke period and the heightened needs associated with evolving life circumstances, it is essential to develop a comprehensive intervention program that encompasses the needs of both patients and caregivers. Therefore, this study aims to develop a caregiver-supported CBT-based intervention program to reduce the psychological distress experienced by stroke survivors, improve their quality of life, and enhance their levels of social support, as well as to evaluate the effectiveness of this program. The study sample comprises 39 stroke patients aged between 27 and 80 years, who are receiving treatment at Ege University Hospital, along with 39 caregivers aged between 31 and 79 years. Participants were randomly assigned to either the intervention group (stroke survivors n=20; caregivers n=20) or the waitlist control group (stroke survivors n=19; caregivers n=19). To assess the effects of the intervention, stroke patients completed the Personal Information Form, Modified Barthel Index, Standardized Mini-Mental Test, Hospital Anxiety and Depression Scale, Stroke-Specific Quality of Life Scale, and Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Caregivers, on the other hand, completed the Personal Information Form, Short Form 12 Version 2, Caregiver Burden Scale, and Depression, Anxiety, and Stress Scale-21. Participants in the intervention group received an 8-session CBT-based intervention for stroke survivors and a 2-session intervention for caregivers, with each session lasting approximately 45-50 minutes. The control group continued their standard treatment. Pre-test, post-test, and follow-up measurements were obtained from both groups. To evaluate the effectiveness of the intervention, a 2 (experimental and control) x 3 (pre-test, post-test, follow-up) mixed-design analysis of variance (ANOVA) was conducted. The results of analysis indicate that the developed intervention effectively reduced depression and anxiety scores among individuals who had suffered a stroke, while simultaneously increasing scores across all subdomains of quality of life and perceived social support, with these improvements sustained for one month. Furthermore, the intervention resulted in significant reductions in caregiver burden, depression, anxiety, and stress scores among caregivers, while also enhancing scores in some subdomains of quality of life, including emotional role difficulty, pain, general health, and vitality, with these improvements maintained for a period of one month. As a result,, the developed intervention contributed to the psychological well-being of both individuals who have suffered a stroke and their caregivers. The results of the study have been examined within the framework of relevant literature, emphasizing both its strengths and limitations, and recommendations for future research have been presented.
Benzer Tezler
- Serebrovasküler olay nedeniyle acil servise başvuran hasta ve yakınlarının hastalık farkındalığının değerlendirilmesi
Evaluation of the illness awareness of patients and their relatives who applied for emergency service due to stroke
YEŞİM UZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2018
NörolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAcil Tıp Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TUBA CİMİLLİ ÖZTÜRK
UZMAN RASİM YORULMAZ
- ÖÇB rehabilitasyonu sonrası riskli hareketlere sanal maruziyete verilen stres yanıtı ve kinezyofobiyle ilişkisi
Stress response to virtual exposure to risky movements after ACL rehabilitation and its relationship with kinesiophobia
OGÜN KÖYAĞASIOĞLU
Doktora
Türkçe
2024
Ortopedi ve TravmatolojiEge ÜniversitesiSpor Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZHAN ÖZGÜRBÜZ
- Kronik inmeli bireylerde alt ekstremite ayna terapisi ve ikili görev eğitiminin denge,düşme ve mobiliteye etkisi
The effects of lower extremity mirror therapy and dual task training on balance, fall and mobility in individuals with chronic stroke
SERAY DİLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Fizyoterapi ve RehabilitasyonHaliç ÜniversitesiFizyoterapi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEDA SAKA
- İnme geçiren hastalarda sağlık kaderciliğinin ilaç uyumu ve yaşam kalitesine etkisi
The effect of health fatalism on medication adherence and quality of life in patients with stroke
TÜRKMEN KÜBRA İNANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
HemşirelikOndokuz Mayıs Üniversitesiİç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AFİTAP ÖZDELİKARA
- İnme geçiren hastalarda paretik ve paretik olmayan ekstremitelerde akut ve subakut dönemde gelişen tuzak nöropatilerin elektrofizyolojik olarak incelenmesi
Examination of entrapment neuropathies in paretic and nonparetic extremities of patients with stroke during acute and subacute period
FARUK ÖMER ODABAŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2009
NörolojiYüzüncü Yıl ÜniversitesiNöroloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. REFAH SAYIN