Afet yönetimindeki faaliyetlerin bulanık çok kriterli karar verme yöntemleri ile önceliklendirilmesi
Prioritization of activities in disaster management with fuzzy multi-criteria decision making methods
- Tez No: 921407
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SELÇUK ÖZCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karabük Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 151
Özet
Bu çalışmada, afet'in insanlar ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin önlenmesi veya azaltılması amacı ile yürütülen faaliyetleri kapsayan“Afet Yönetimi Sürecine”odaklanılmıştır. Afet yönetimi süreci; zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme evrelerinden oluşmaktadır. Bu evrelerde olası afetlerin önlenmesi veya zararlarının azaltılması, afetlere hazırlıklı olunması, afet durumunda müdahale ve afet sonrasında yaşam koşullarının iyileştirilmesine yönelik birçok faaliyet gerçekleştirilmektedir. Bu faaliyetlerin sistematik bir şekilde önceliklendirilmesi; hızlı kararlar alınmasını ve en yüksek faydayı sağlayan faaliyete odaklanılarak etkin bir afet yönetim süreci gerçekleştirilmesine olanak tanır. Genel olarak literatüre bakıldığında sıralama ve önceliklendirme çalışmaların da çok kriterli karar verme yöntemlerinin başarılı bir şekilde uygulandığı görülmüştür. Bu tezde, afet yönetim sürecinin müdahale ve iyileştirme evrelerinde, afetlerin etkileri kapsamında gerçekleştirilen eylemler baz alınarak 11 kriter belirlenmiştir. Belirlenen kriterler doğrultusunda zarar azaltma ve hazırlık evrelerinde gerçekleştirilen ve çalışma çerçevesinde ele alınan 18 faaliyet için çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılarak öncelik sırası oluşturulmuştur. Uygulama aşamasında çok kriterli karar verme yöntemlerinden olan bulanık SWARA, bulanık COPRAS ve bulanık ARAS yöntemleri kullanılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda en yüksek faydayı, risk altındaki hayati öneme sahip hastane, otoyol, köprü gibi yapıların güçlendirilmesi faaliyetinin sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu sayede olası bir afete karşı sağlık hizmetlerinin, ulaşımın kesintiye uğramasının önüne geçilerek etkin bir müdahale sağlanmış olacaktır. İkinci yüksek faydayı sağlayan faaliyet ise; sel, taşkın ve kuraklık gibi meteorolojik afetler için erken uyarı alt yapısının kurulması gerektiği ortaya çıkmıştır. Son olarak, faaliyetler önem derecelerine göre sıralandığında, tarihi ve kültürel yapıları korumaya yönelik çalışmaları içeren faaliyetlerin son sırada yer aldığı görülmüştür. Yapılan çalışma ile olası afetlere karşı önlem alınması, zararlarının azaltılması veya hazırlıklı olunması kapsamında yürütülecek olan çalışmalarda; nereden başlanması gerektiği, hangi faaliyetlere öncelik verilirse daha fazla fayda sağlayacağı noktasında karar vericilere yardımcı olunması amaçlanmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study focuses on the“Disaster Management Process”, which includes activities carried out to prevent or reduce the adverse effects of disasters on people and the environment. The disaster management process includes damage reduction, preparation, intervention and recovery stages. In these stages, many activities are carried out to prevent possible disasters or reduce their damage, to be prepared for disasters, to intervene in the event of a disaster and to improve living conditions after a disaster. Systematic prioritisation of these activities allows for quick decisions and an effective disaster management process to be carried out by focusing on the activity that provides the highest benefit. When the literature is examined in general, it is seen that multi-criteria decision-making methods are successfully applied in ranking and prioritisation studies. In this thesis, 11 criteria were determined based on the actions taken within the scope of the effects of disasters in the intervention and recovery phases of the disaster management process. In line with the determined criteria, a priority order was created using multi-criteria decision-making methods for 18 activities carried out in the mitigation and preparation phases and addressed within the framework of the study. In the application phase, fuzzy SWARA, fuzzy COPRAS and fuzzy ARAS, multi-criteria decision-making methods were used. As a result of the study, it was concluded that the highest benefit was provided by the reinforcement of vital structures such as hospitals, highways and bridges at risk. In this way, an effective intervention will be provided to prevent the interruption of health services and transportation in case of a possible disaster. The second highest benefit activity was the establishment of an early warning infrastructure for meteorological disasters such as floods, inundations and droughts. Finally, when the activities were ranked according to their importance, it was seen that activities that included efforts to protect historical and cultural structures were in the last place. The study aims to assist decision-makers in determining where to start and which activities will provide more benefit if prioritised in studies to be carried out within the scope of taking precautions against possible disasters, reducing their damage or being prepared.
Benzer Tezler
- Türkiye'de afet yönetiminde Jandarmanın rolü
The role of Gendarmerie at disaster management in Turkey
DİLEK KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Kamu YönetimiJandarma ve Sahil Güvenlik AkademisiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ELİF ÇOLAKOĞLU
- Emergency medical system design for disaster response
Afete müdahale için acil tıp sistemi tasarımı
MEHMET KÜRŞAT ÖKSÜZ
Doktora
İngilizce
2020
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞULE ITIR SATOĞLU
- Türkiye'de afet yönetimi ve emniyet teşkilatının rolü
Disaster management in Turkey and role of general directorate of police
DİDEM KILINÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Kamu YönetimiErciyes ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKKI BÜYÜKBAŞ
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET SEYDA OZAN
- Coğrafi bilgi sistemleri ile afet ve acil durum toplanma alanlarının erişilebilirlik analizi: Esenyurt örneği
Geographic information system-based accessibility analysis of disaster and emergency assembly areas: The case of Esenyurt district
EZGİ ŞENOL TANRIVERDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADALET DERVİŞOĞLU
- Public health and natural disasters: Disaster preparedness and response in health systems
Halk sağliği ve doğal afetler: Sağlik sistemlerinde afetlere hazirlik ve müdahale
SIDIKA TEKELİ YEŞİL
Yüksek Lisans
İngilizce
2004
Halk SağlığıUniversität BielefeldHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ULRİCH LAASER