Batı Karadeniz'in doğal mutfak mirası: Yabani mantarların bölgesel kültüre katkısı
Natural culinary heritage of the Western Black Sea: Contribution of wild mushrooms to regional culture
- Tez No: 922222
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ KADİR ÇETİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Gastronomy and Culinary Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 146
Özet
Bu çalışmanın amacı, Batı Karadeniz Bölgesi, Bolu ili ve çevresinde gerçekleştirilen kapsamlı bir saha çalışması ile bölgede doğal olarak yetişen yenilebilir mantar türlerini tespit etmek, bu türlerin gastronomik değerlerini incelemek ve yenilebilir mantarların bölgedeki kullanım pratiklerini ve yerel toplulukların bu kaynaklardan nasıl faydalandığını araştırmaktır. Araştırma, yorumlayıcı paradigma çerçevesinde nitel bir yöntemle tasarlanmış; veri toplama sürecinde yarı yapılandırılmış görüşmeler, saha gözlemleri ve döküman analizi tekniklerinden yararlanılmıştır. Çalışma, Bolu, Kastamonu, Düzce, Zonguldak, Bartın, Karabük ve Sinop illerini kapsayan, %64'ü ormanlık alanlarla kaplı bir coğrafyada yürütülmüştür. Örneklem, kartopu ve ölçüt örnekleme yöntemleriyle belirlenmiş olup, 5 profesyonel mantar toplayıcısı ve 20 yerel katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırma sonuçları, bölgede 50 farklı yenilebilir mantar türünün varlığını ortaya koyarken, yerel halkın yalnızca 21 türü tanıdığı ve tükettiği belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, mantar toplama ve tüketim pratiklerinin kişisel tüketim, ekonomik gelir sağlama ve kültürel aktarım olmak üzere üç temel motivasyona dayandığını göstermektedir. Yerel halkın mantarları genellikle kızartma, haşlama ve fırınlama gibi geleneksel yöntemlerle pişirdiği; salamura, dondurma ve kurutma teknikleriyle muhafaza ederek yıl boyunca tüketim için uygun hale getirdiği tespit edilmiştir. Çalışmada yerel halkın mantar tanımlama ve tüketiminde geleneksel yöntemlerle yetindiği ve bu durumun özellikle zehirli mantarların yanlış tanımlanması gibi riskli davranışlara yol açtığı belirlenmiş ve bölgede yaşanan mantar zehirlenmesi vakaları detaylandırılmıştır. Araştırmanın sonuçları, bölgedeki yenilebilir mantar türlerinin çeşitliliğine rağmen, yerel halkın sınırlı bilgi düzeyi ve riskli uygulamaları nedeniyle hem halk sağlığı hem de biyoçeşitlilik açısından tehditlerin varlığını ortaya koymaktadır. Bu kapsamda, geleneksel mantar bilgisinin sistematik biçimde belgelenmesi, mantar tüketiminde gıda güvenliği standartlarının geliştirilmesi ve yerel ekonomiye katkı sağlayacak sürdürülebilir mikoturizm stratejilerinin hayata geçirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to identify the edible mushroom species that grow naturally in the region, to examine the gastronomic values of these species and to investigate the usage practices of edible mushrooms in the region and how local communities benefit from these resources through a comprehensive field study conducted in the Western Black Sea Region. The research was designed with a qualitative method within the framework of the interpretive paradigm; semi-structured interviews, field observations and document analysis techniques were used in the data collection process. The study was conducted in a geography covering the provinces of Bolu, Kastamonu, Düzce, Zonguldak, Bartın, Karabük and Sinop, 64% of which are covered with forest areas. The sample was determined by snowball and criterion sampling methods and consisted of 5 mushroom experts and 20 local participants. The results of the study revealed the presence of 50 different edible mushroom species in the region, while only 21 species were recognised and consumed by the local people. The findings show that mushroom collection and consumption practices are based on three main motivations: personal consumption, economic income generation and cultural transmission. It was determined that local people generally cook mushrooms with traditional methods such as frying, boiling and baking, and preserve them with pickling, freezing and drying techniques, making them suitable for consumption throughout the year. In the study, it was determined that local people resort to unscientific methods in mushroom identification and consumption, which leads to risky behaviours such as misidentification of poisonous mushrooms, and the cases of mushroom poisoning in the region were detailed. The results of the study reveal that despite the diversity of edible mushroom species in the region, there are threats to both public health and biodiversity due to limited knowledge and risky practices of local people. In this context, it is emphasised that traditional mushroom knowledge should be systematically documented, food safety standards in mushroom consumption should be developed and sustainable mycotourism strategies that will contribute to the local economy should be implemented.
Benzer Tezler
- Discovery of ethnobotanical knowledge patterns of highland plants along The Georgia-Turkey border
Gürcistan-Türkiye sınırı boyunca yayla bitkilerinin etnobotanik bilgisinin dağılımının keşfi
CEREN KAZANCİ ORUC
Doktora
İngilizce
2021
Çevre MühendisliğiIlia State UniversityÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MARİNE MOSULİSHVİLİ
- Batı Karadeniz bölgesindeki doğal ve yapay yaygın dişbudak (fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa bieb ex wild) büklerinin verimliliğini etkileyen kimi yetişme ortamı etmenlerin araştırılması
Study on some site factors affecting productivity of nature and artificial ash (fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa bieb ex wild) stands in West Black Sea region of Turkey
SEZGİN AKSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Ormancılık ve Orman MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. H. ZEKİ KALAY
- Yenice sıcak noktası: Ekolojisi ve sürdürülebilirliği
Yenice hotspot: Ecology and sustainability
MUHAMMET ÖZTEKİNCİ
- Araç ve Safranbolu'nun iklim özellikleri
Climate characteristics of the Araç and Safranbolu
MÜYESSER KAYRAN
- Future changes in hourly extreme precipitation, return levels, and non-stationary impacts in Türkiye
Türkı̇ye'de saatlı̇k aşırı yağışlarda gelecektekı̇ değı̇şı̇mler, tekerrür miktarı ve durağan olmayan etkı̇ler
KUTAY DÖNMEZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YURDANUR ÜNAL