Mezhep siyaset ilişkisi: Erken dönem Eş'arilik ve Mu'tezile örneği
The relationship between sect and politics: The case of Ash'arism and Mu'tazila in the early period
- Tez No: 922497
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ZEKİ İŞCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 417
Özet
İslâm düşüncesinde iki farklı eğilimi temsil eden Mu'tezile ve Eş'arîlik arasındaki ilişki, ilk etapta tepkisel bir zeminde doğmuş ve gelişmiş olsa da aslında çok boyutlu bir içeriğe sahiptir. Tarafların birbirini muhatap alması, kişiden kişiye, bölgeden bölgeye ve zamansal sürece göre farklılık arz etmektedir. Söz konusu ilişkinin çerçevesi, dini metinlerin yorumlanmasında benimsenen metodolojik farklılıkların yanı sıra birtakım siyasi ve toplumsal dinamiklere de dayanmaktadır. Özellikle siyasetle kurdukları ilişkiler, tarihsel başarıyı yakalamalarında son derece belirleyici olmuştur. Mu'tezile ve Eş'arîlik ilişkisini, mezhep-siyaset ekseninde ele alan bu çalışma, üç bölümden oluşmaktadır. İlk olarak, Mu'tezile Eş'arîlik ilişkisine zemin oluşturan tarihsel arka plan ve Eş'arî'nin Mu'tezile'den ayrılışına giden süreç mercek altına alınmıştır. Daha sonra Eş'arîlik Mu'tezile ilişkisi, mezhep-siyaset ilişkisi bağlamında değerlendirilmiştir. Burada güç dengelerinin değişmesi ve toplumsal dinamiklerin farklılaşması ile her iki tarafta yaşanan inişlerin ve çıkışların izi sürülmüştür. Fikri açıdan benzerlikler ve farklılaşmalara ayrılan üçüncü bölümde ise tarafların benimsedikleri metodolojik farklılıklar ve temel kelâmî meselelere dair yaklaşımları incelenmiş, kelâmî tutumların şekillenmesinde etkili olan siyasi ve toplumsal dinamiklere işaret edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The relationship between the Muʿtazila and Ashʿarism, which represent two different tendencies in Islamic thought, initially emerged and developed on a reactionary ground, it actually has a multidimensional content. The parties' interlocutors vary from person to person, region to region, and temporal process. The framework of the relationship in question is based on several political and social dynamics as well as the methodological differences adopted in the interpretation of religious texts. In particular, the sects' relations with politics have been extremely decisive in achieving historical success. This study, which deals with the relationship between Muʿtazila and Ashʿarism within the context of the sect-politics, consists of three sections. First, the historical background of the relationship between Muʿtazila and Ashʿarism and the process leading to Ashʿarism's separation from Muʿtazila are analysed. Then, the Muʿtazila-Ashʿarism relationship was discussed within the context of the sect-politics. In addition, the ups and downs experienced on both sides with the change in the balance of power and the differentiation of social dynamics were traced. In the third section, which is devoted to intellectual similarities and differences in terms of ideas, the methodological differences adopted by the parties and their approaches to basic theological issues are analysed. Here, the political and social dynamics that shaped the theological positions of the parties are also pointed out.
Benzer Tezler
- Erken dönem İslam düşüncesinde siyasetin itikat üzerindeki etkisi
The effect of politics on faith in early Islamic thought
ENES KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULHAMİT SİNANOĞLU
- İslâm hukuk ve siyaset düşüncesinde devlet başkanında aranan şartlar (IV./X.-IX./XV. yüzyıllar)
The qualifications demanded of the imam/caliph in Islamic law and political thought (IV./X.-IX./XV. centuries)
MÜDDESSİR DEMİR
- Almanya türk toplumunun din algısı: Diyanet İşleri Türk İslam Birliği ve islam toplumu millî görüş üyeleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma
Religious perception of the turkish society in germany: A comparative research between the members of the Turkish-İslamic Union of Diyanet Affairs (DİTİB) and the islamic community national view (İGMG) on religious affairs
YONCA NECAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İHSAN ÇAPCIOĞLU
- Mezheplerin teşekkül sürecinde fıkıh siyaset ilişkisi
The relationship between fiqh and politics in the formation process of the Islamic sects
RAMAZAN BOZKURT
Doktora
Türkçe
2022
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YILDIRIM
- 12 Mart'tan 12 Eylül'e Türkiye'de din-siyaset ilişkisi
Religion-state relations in Turkey from March 12 to September 12
ALİ CAN EFE