Hekimhan (Malatya) ve çevresinin bitki coğrafyası
Hekimhan (Malatya) and the plant geography of its surroundings
- Tez No: 922850
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SELAHİ COŞKUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Hekimhan, Ekoloji, Bitki örtüsü, Tahribat, Erozyon, Hekimhan, Ecology, Vegetation, Degradation, Erosion
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
Bitki örtüsünün yetişme şartları, o bölgedeki iklimsel faktörler, toprak özellikleri, yer şekilleri ve su kaynaklarının etkileşimiyle şekillenir, bu da her ekosistemin kendine özgü floristik bileşimini ve biyolojik çeşitliliğini belirleyen temel unsurlar arasında yer alır. Her bir bitki türü, belirli iklimsel koşullara uyum sağlamak üzere evrimsel süreçlerden geçmiş olup bu örtülerin sürekliliği, bölgedeki iklimsel değişkenlerin öngörülebilirliğine bağlıdır. Bitki örtüsünün dağılışı ve çeşitliliği, o bölgedeki iklim koşullarına göre farklılık gösterir; sıcaklık, nem, yağış miktarı gibi faktörler bitkilerin türünü ve büyüme dönemlerini doğrudan etkileyerek ekosistem dengesini oluşturur. İklim, bir bölgedeki bitki örtüsünün karakteristik özelliklerini belirlerken yağış miktarı, sıcaklık dalgalanmaları ve mevsimsel değişimler; bu örtülerin türsel zenginliğini ve ekolojik işlevselliğini etkileyen ana faktörlerdir. Çalışma, iki ana bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde, bitki örtüsünün gelişimi üzerinde etkili olan iklimsel faktörler ve bu faktörlerin bitki örtüsü üzerindeki etkileri detaylı bir şekilde irdelenmiştir. Bu doğrultuda, Hekimhan ilçesine ait eski ve yeni meteoroloji istasyon verileri Malatya Meteoroloji İl Müdürlüğünden temin edilmiş bu veriler kullanılarak çeşitli analizler yapılmıştır. İklimsel veriler, Hekimhan'ın mevcut iklim koşullarını ortaya koymak ve bu koşulların bitki örtüsü ile olan ilişkisini anlamak amacıyla yapılmıştır. Bitki örtüsünün yetişme şartlarının başında gelen iklim, inceleme alanı içerisinde kısa mesafelerde yer şekilleri ve yükseltinin değişmesine bağlı olarak farklı coğrafi ortamların ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanış gösteren Kuruçay, akışını sürdürdüğü araziyi yer yer parçalamış, bunun sonucunda lokal farklı iklim özellikleri ortaya çıkmıştır. İlçede var olan bitki örtüsünün iklimle olan etkileşimi detaylı bir biçimde irdelenmiş, bu etkileşimin bitki örtüsünün dağılımı ve çeşitliliği üzerindeki yansımaları anlatılmıştır. İkinci bölümde ise Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Bölümü'nde yer alan Hekimhan ilçesinin alan bakımından küçük olmasına rağmen yer aldığı coğrafi çevre şartları nedeniyle bitki tür ve çeşitliliği bakımından farklı özellikleri tespit edilmiştir. Bu özellikleri ortaya çıkarmak için Elâzığ Orman Müdürlüğünden temin edilen meşcere haritası ve ArcGIS Pro yazılımı ile hazırlanmış olan haritalardan yararlanılarak arazi çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda elde edilen bitki numuneleri ve gözlemler yoluyla bitki türleri tespit edilmiş, fotoğraflanmış ve bulunduğu konum belirlenmiştir. İnceleme sahasında bulunan orman, çalı, step ve alpin çayır gibi vejetasyon formasyonlarından oluşan bu toplulukların dağılışı ve yoğunluğu çevrede görülen ekolojik özellikler ile etkileşim hâlindedir. Orman formasyonu içerisinde meşe, ardıç, karaçam ve sedir kümeler hâlinde dağınık yayılışa sahiptir. En geniş yayılış alanına sahip step toplulukları içerisinde ise kendine özgü endemik türlere sıkça rastlanır. Türkiye'de var olan endemik türlerin 105 tanesi ilçe sınırları içerisinde step toplulukları arasında görülmektedir. Yükseltinin fazla olduğu Yama Dağı'nda bazı alpin türler bulunmaktadır. Yüksek dağlık sahalarda, karın yerde kalma süresinin uzun olması, bitki örtüsünün cılız olmasına ve buna bağlı olarak erozyon şiddetinin fazla olmasına yol açmıştır. Elde edilen bulgular, Hekimhan'ın bitki örtüsü çeşitliliğinin iklimsel faktörlerle nasıl şekillendiğini ve bölgedeki farklı ekosistemlerin hangi şartlarda daha sağlıklı gelişebileceğini göstermektedir. Bu çalışma, aynı zamanda bölgedeki tarım, ormancılık ve koruma çalışmalarına yönelik önerilerde bulunarak sürdürülebilir çevre yönetimi açısından önemli veriler sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The growth conditions of vegetation are shaped by the interaction of climatic factors, soil properties, landforms, and water resources within a given region, constituting one of the primary elements that determine each ecosystem's unique floristic composition and biological diversity. Every plant species has undergone evolutionary processes to adapt to specific climatic conditions, and the continuity of these plant communities depends on the predictability of local climatic variables. The distribution and diversity of vegetation vary according to the climate of the region; factors such as temperature, humidity, and precipitation directly influence plant species and their growth periods, thus establishing ecosystem balance. While climate determines the characteristic features of a region's vegetation, precipitation levels, temperature fluctuations, and seasonal changes stand out as the main drivers that affect the species richness and ecological functionality of these communities. This study is divided into two main sections. In the first section, the climatic factors influencing vegetation development, as well as their impacts on vegetation, are examined in detail. Accordingly, both historical and recent meteorological station data for Hekimhan—obtained from the Malatya Provincial Directorate of Meteorology—were utilized to perform various analyses. These climatic data were collected to elucidate the current climatic conditions of Hekimhan and to explore how these conditions relate to local vegetation. Among the leading determinants of vegetation growth, climate plays a particularly significant role within the study area, where short distances can give rise to different geographical settings due to variations in landforms and elevation. Extending in a northwest-to-southeast direction, the Kuruçay River has partially dissected the terrain it traverses, thereby generating localized climatic variations. The interaction between the vegetation in the district and its climate has been scrutinized thoroughly, with attention to how this interplay is reflected in the distribution and diversity of plant communities. In the second section, it is revealed that Hekimhan District—although small in area and situated in the Upper Euphrates section of the Eastern Anatolia Region—exhibits distinct characteristics in terms of plant species and diversity due to its specific geographical conditions. To uncover these features, fieldwork was conducted using stand maps obtained from the Elazığ Forest Directorate and maps generated via ArcGIS Pro software. Through these efforts, plant specimens were collected, observed, photographed, and their locations were recorded. The study area consists of communities formed by various vegetation formations such as forests, shrubs, steppes, and alpine meadows; the distribution and density of these communities interact closely with the region's ecological attributes. Within the forest formation, oak, juniper, black pine, and cedar occur in scattered clusters. The steppe communities—covering the largest expanse—are frequently home to endemic species unique to this region. Of the endemic species found in Turkey, 105 are observed within the steppe communities in the district. On Yama Mountain (Yama Dağı), where elevations are higher, several alpine species are present. In these high mountainous areas, prolonged snow cover leads to sparse vegetation and, consequently, exacerbated erosion. The findings demonstrate how the vegetation diversity in Hekimhan is shaped by climatic factors, highlighting the conditions under which different ecosystems within the region can flourish more effectively. In addition, this study proposes recommendations for agriculture, forestry, and conservation activities in the region, offering valuable data for sustainable environmental management.
Benzer Tezler
- Yazıhan (Malatya) batısının tektono-stratigrafisi
Tectono-stratigraphy of western Yazihan (Malatya)
ULAŞ İNAN SEVİMLİ
Doktora
Türkçe
2009
Jeoloji MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ULVİ CAN ÜNLÜGENÇ
- Ankara ve Malatya yöresi orbitoides'lerinin kavkı kimyasal analiz ve izotop verileriyle paleoekolojik ve tafonomik yaklaşımlar
Paleoecological and taphonomic approaches with shell chemical analysis and isotopic datum of orbitoides in Ankara and Malatya regions
SELDA BULUT
Doktora
Türkçe
2023
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN GÖRMÜŞ
- Hekimhan-Hasançelebi (Malatya) dolayının jeoloji incelemesi
Başlık çevirisi yok
ÖMER FEYZİ GÜRER
Doktora
Türkçe
1992
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MEHMET AKARTUNA
- Hekimhan (Malatya) ilçesinin arazi kullanımı ve arazi örtüsü değişimi (1990-2024)
Land use and land cover change in Hekimhan (Malatya) district (1990-2024)
SEVDA AKYÜZ
- Hasançelebi Demir yatağının (Hekimhan-Malatya) maden jeolojisinin incelenmesi
Mining geological investigation of the Hasançelebi iron deposit, Hekimhan-Malatya
CANAN KARAKAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TANER ÜNLÜ