Medyapolis vatandaşlarının sesleri: Tanzimat döneminde Anatoli ve Manzume-i Efkâr gazetelerinde okur mektupları
Voices of the citizens of Mediapolis: Reader letters in Anatoli and Manzume-i Efkâr during the Tanzimat period
- Tez No: 922878
- Danışmanlar: PROF. DR. METİN YÜKSEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Siyasal Bilimler, İletişim Bilimleri, Political Science, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Siyaset Bilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 238
Özet
Bu tez, Anatoli ve Manzume-i Efkâr gazetelerinde yayımlanmış okur mektupları üzerinden Tanzimat dönemi (1839-1876) sosyal ve siyasal hayatında kritik öneme sahip gazetecilik kültürüne alternatif bir yaklaşım sunuyor. Oldukça zengin olmasına rağmen bu zamana kadar üzerine detaylı bir araştırma bulunmayan bu kaynaklar, Osmanlı kültür tarihinin gözden kaçırılmış bir alanına, gazete okurlarının dünyasına ulaşılmasına olanak veriyor. İmparatorluğun 19. yüzyılda giriştiği reform hareketlerine yön veren ve devlet kurumlarında köklü değişimlerin yaşandığı Tanzimat döneminde, Osmanlı toplumu da bütün uyrukları arasında yeni bir eşitlik deneyimi tecrübe ediyordu. Bu çalışma, gazete okurlarının yazdıkları mektuplar aracılığıyla yaşanan toplumsal değişime nasıl katıldığının izini sürüyor. Gazetecilik tarihyazımının kültürel çalışmalar, metodolojik milliyetçilik ve ulusötesi yaklaşımların sağladığı perspektifle eleştirel bir biçimde incelendiği bu çalışmanın merkezinde yer alan medyapolis kavramı Osmanlı gazeteciliğinin ahlaki boyutunu ön plana çıkarıyor. Çalışmada vatandaşlık, içinde yaşanılan topluma dair bir sorumluluk bilinci, editörlere gönderilen mektuplar ise bu bilincin medya aracılığıyla dışavurumu olarak tanımlanıyor. Bu çerçevede Tanzimat dönemi boyunca Anatoli ve Manzume-i Efkâr'a gönderilen mektuplar vatandaşların düşüncelerini gazeteler yoluyla kamuoyuna sunma özgürlüğü ile yeni toplumsal değerleri inşa etmeyi amaçlayan siyasal bir pratik olarak değerlendiriliyor. Araştırma temelde iki soruya odaklanıyor: 1) Mektup yazarları, Tanzimat dönemi reform sürecine hangi konularda ne gibi toplumsal tahayyüller inşa ederek katılmaktaydılar? 2) Gazeteler aracılığıyla daha geniş bir kamuoyuyla paylaştıkları mektupları hangi pragmatik amaçlarla kullanmaktaydılar? Bu soruların incelenmesi Tanzimat'ın devletin ideolojisindeki değişimlerle ilişkilendirilen bir süreçten ibaret olmadığını ortaya koyuyor. Mektup yazarlarının Tanzimat'a ilişkin toplumsal tahayyülleri, adalet ve yasalar önünde eşitlik temelinde ve ilerlemeye duydukları inanç eşliğinde yalnızca basit adımlarla gündelik yaşam koşullarını iyileştirebileceklerine dair yeni bir kolektif psikolojiyi yansıtıyor. Mektup yazarları, yazılarında Osmanlılıktan açıkça söz etmeseler de söylemleri aracılığıyla onun imkânını ortaya koymuşlardır.
Özet (Çeviri)
This dissertation presents a fresh perspective on the journalistic culture that shaped the social and political life of the Tanzimat period (1839-1876), with a particular focus on readers' letters published in Anatoli and Manzume-i Efkâr. These richly informative yet long-overlooked sources shed light on a profoundly neglected aspect of Ottoman cultural history: the world of newspaper readers. During the Tanzimat era, which defined the empire's 19th-century reform movements and brought radical changes to state institutions, Ottoman society also witnessed the emergence of a new sense of equality among its citizens. This study explores how newspaper readers engaged with and contributed to this social transformation through their letters. This study critically examines the historiography of journalism through the lenses of cultural studies, methodological nationalism, and transnationalism, and employs the concept of mediapolis to highlight the moral dimension of Ottoman journalism. The study frames citizenship as a sense of responsibility toward the society one lives in and interprets letters sent to editors as an expression of this consciousness through the media. Within this framework, the letters appearing in the pages of Anatoli and Manzume-i Efkâr during the Tanzimat period are analyzed as a political practice aimed at shaping new social values by enabling citizens to express their opinions publicly through newspapers. This research centers on two key questions: 1) What kinds of social imaginaries were the writers constructing through the letters they sent to the newspapers? 2) What pragmatic purposes drove their use of letters to communicate with the broader public through newspapers? Exploring these questions demonstrates that the Tanzimat was more than just a period of ideological transformation within the state apparatus. The letter writers' social imagination of the Tanzimat reflects a new collective psychology rooted in their belief in equality within the framework of justice and law and their commitment to progress, envisioning the improvement of daily living conditions through simple and practical steps. Although the letter writers did not explicitly mention Ottomanism in their writings, their discourse demonstrated its possibility.
Benzer Tezler
- Emniyet teşkilatında halkla ilişkiler: Toplum destekli polislik ve medya-polis ilişkileri üzerine bir çalışma
Public relations in the security organisation: A study on society supported policing and media-police relations
BERKE HIZLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Halkla İlişkilerErciyes ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. METİN IŞIK
- Sinema temsilleri üzerinden 1968 sonrası işçi mücadelesini konu alan filmlerin medya polis işçi ve grev temsilleri bağlamında analizi
Analysis of the films about the past-1968 workers struggle in the context of media, police, workers and walkout themes
CEREN KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Radyo-Televizyonİstanbul Aydın ÜniversitesiTelevizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ UMUR BEDİR
- Kentsel konteyner kavramının dünya ve Türkiye ölçeğinde irdelenmesi
Examining urban container on the scale of Turkey and global locations
PIRIL KUĞU İŞCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUZAFFER TOLGA AKBULUT
- Metropolde gündelik hayat ve yeni kavramlar üzerinden İstanbul okuması
Daily life in the metropolis and reading İstanbul through the redefined contemporary concepts
AYŞE YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HÜSEYİN KAHVECİOĞLU
- Ortaokul öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeylerinin, stres ve beslenme durumları üzerine etkisi
The effect of physical activity levels on stress and nutritional status among middle school students
ALİNDA KAVAFOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Beslenme ve DiyetetikBahçeşehir ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLAYDA ALTUNCEVAHİR