Mantıkî kıyas ile fıkhî kıyasın karşılaştırılması ve epistemik değerleri
A comparison between logical and juridical qiyas and their epistemic value
- Tez No: 922879
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MAHMUT SAMİ ÖZDİL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Mantık, Mantıki Kıyas, Fıkhi Kıyas, Kesin Bilgi, Zannî Bilgi, Kıyasın Epistemik Değeri, Logic, Syllogism, Qiyas al-Fiqhi, Definitive Knowledge, Conjectural Knowledge, Elements of Knowledge, Epistemic Value of Qiyas
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mantık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
Bu çalışmada, Aristoteles (M.Ö. 384-322)'in sistemli bir disiplin haline getirdiği ve bütün bilimlerde bir bilgi elde etme yöntemi olarak kullanılan mantıki kıyas ile İslam bilim adamları tarafında sistemli bir disiplin haline getirilen fıkhi kıyasın karşılaştırılması ve her iki kıyasın uygulanmasında elde edilen bilginin epistemik değerinin ortaya konulması hedeflenmektedir. Bu hedef çerçevesinde konuyu daha anlaşılır kılabilmek amacıyla her iki yöntemin yapısı, işlevi, koşulları, sonuçları ve epistemik değerleri ayrı ayrı incelendikten sonra karşılaştırılıp değerlendirilerek bilgi değerleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Mantıki kıyas ile fıkhi kıyas arasında yapılan karşılaştırmada her iki kıyasın birer akıl yürütme yöntemi, bilinmeyen olgu ve nesne hakkında yeni bir bilgi veya hükme ulaşma amacı, orta terim ile illetin üstlendiği görevler bakımında benzerlik arz ederken diğer yandan ilkeleri, formları, orta terim ile illetin öncüllerde aldığı konumları, kullanılma şekilleri, nitelikleri ve iki kıyasın ifade ettikleri epistemik değerler bakımından ise farklılık göstermektedir. Sonuç bölümünde ise karşılaştırma sonucunda ortaya çıkan bulguların yorumlanması ve bunların alana katkı sağlayan kazanımları değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to compare logical syllogism, a systematic discipline established by Aristotle (384–322 BC) as a method for acquiring knowledge across various sciences, with qiyas al-fiqhi, which has also been developed into a systematic discipline by Islamic scholars. The primary objective is to elucidate the epistemic value of the knowledge derived from the application of both reasoning methods. To achieve this aim, the study first examines the structure, function, conditions, outcomes, and epistemic values associated with each method separately. Following this, a comparative evaluation is conducted to highlight their respective contributions to knowledge. In the comparison between logical syllogism and qiyas al-fiqhi, both methods exhibit similarities as forms of reasoning aimed at deriving new knowledge or rulings concerning unknown phenomena and objects. Additionally, they share commonalities in the roles undertaken by the middle term in logical syllogism and the 'illah (effective cause) in qiyas al-fiqhi. However, they differ in terms of principles, formal structures, the position of the middle term and 'illah within premises, modes of application, characteristics, and the epistemic values they convey. The conclusion section interprets the findings derived from this comparison and assesses their contributions to the field.
Benzer Tezler
- مقارنةٌ بَيْنَ كِتَابيْ اللُّمَع والبُرهان في بابِ القياسِ - دراسةٌ أصوليةٌ مقارنة
El-Lümâ ve el-Burhân adlı kitapların kıyas bölümlerinin karşılaştırılması
SAVSAN ALGIBARA
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinMardin Artuklu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ATA DENİZ
- Klasik mantıkta ve İslam Hukuk metodolojisinde kıyas
Syllogism in classical logic and methodology of Islamic Jurisprudence
MUSTAFA BOZKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinÇukurova ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN DÖNMEZ
- İbn Hazm'ın Hanefîlere yönelik kıyas eleştirisi
Ibn Hazm's criticism of analogy (qiyās) against Hanafīts
MUHAMMET ALİ ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACI MEHMET GÜNAY
- Hanefî-Mâturidî gelenekte kıyas içerikli istidlâl: Hulviyyât örneği
The inference in the form of syllogism in the Hanafī-Māturīdian tradition: The case of hulviyyat
NAİL KARAGÖZ
- Molla Fenârî'de illeti tespit yöntemlerinden biri olarak münâsebe
Al-munāsabah: As a method to determine the effective cause ('Illah) according to Molla Fanārī
HANDE YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Dinİbn Haldun ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL AYBAKAN