Dicle Havzası'nda Uruk kültürü: Başur Höyük verileri bağlamında sosyo-ekonomik ve kültürel açıdan bir değerlendirme
Uruk culture in the Tigris Basin: A Socio-economic and cultural assessment in the Context of Başur Höyük
- Tez No: 923089
- Danışmanlar: PROF. DR. HALUK SAĞLAMTİMUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 496
Özet
MÖ 4. binyıl, Güney Mezopotamya kronolojisinde Uruk Dönemi'ni, Kuzey Mezopotamya kronolojisinde ise Geç Kalkolitik 2-5 evrelerini kapsamaktadır. Güney Mezopotamya kökenli bir kültür olan Uruk kültürünün Kuzey Mezopotamya ve İran'da yer alan yerleşimlerde görülmesi birçok tartışmayı beraberinde getirmiştir. Uruk materyal kültürünün çevre bölgelerdeki varlığını açıklayan öneriler, projelerin çokluğundan dolayı, ağırlıkla Fırat Havzası'nda yer alan arkeolojik çalışmalara dayanmaktadır. Dicle Havzası ve İran'da yer alan yerleşimler bu önerilerde tamamlayıcı unsurlar olmuştur. Bu tez Mezopotamya'nın bir diğer can damarı olan Dicle Havzası'ndaki arkeolojik yerleşimlere odaklanmaktadır. Son dönemde Yukarı Dicle Havzası'nda gerçekleştirilen yeni çalışmalar Fırat Havzası yerleşimlerinden yola çıkarak yapılan bu önerilerin yeniden sınanması için bir olanak sağlamıştır. Tezin özgün değeri, Kuzey Yukarı Dicle Bölgesi'nde yer alan ve Geç Kalkolitik Dönem boyunca neredeyse kesintisiz bir şekilde iskân gören ve Uruk kültürü ile önemli bir etkileşime sahip Başur Höyük yerleşimine ait kazı verileri oluşturmaktadır. Başur Höyük verileri ve Uruk kültürel etkileşimi ile alakalı son 30 yılda Güney Yukarı Dicle Havzası'nda gerçekleştirilen çalışmaların birlikte ele alınıp değerlendirilmesi önemlidir. Tezin amacı Yukarı Dicle Havzası'nda yapılan yakın dönem çalışmalarda Uruk materyal kültürünün tespit edildiği yerleşimlerden yola çıkarak, Uruk kültürel varlığının Yukarı Dicle Havzası'ndaki sosyoekonomik ve kültürel karakterini ortaya koymaktır. Başur Höyük GK 5'e tarihlenen yaklaşık 5000 parça çanak çömlek tez kapsamında çalışılmıştır. Çanak çömlek verilerinin yanı sıra mimari unsurlar ve küçük buluntular da tez kapsamında ele alınmıştır. Bu veriler Kuzey Yukarı Dicle Havzası'nda yer alan çağdaş GK 5 yerleşimlerine oranla daha yoğun bir Uruk etkili materyal kültürün Başur Höyük'te olduğunu ortaya koymaktadır. Güney Yukarı Dicle Bölgesi'nde yapılan çalışmalar ise Uruk etkili materyal kültürün GK 2 evresinin sonundan itibaren Güney Yukarı Dicle Havzası'nda bulunduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
The 4th millennium BC covers the Uruk Period in the Southern Mesopotamian chronology and the Late Chalcolithic 2-5 phases in the Northern Mesopotamian chronology. The Uruk culture, originating from Southern Mesopotamia, has been seen in settlements in Northern Mesopotamia and Iran, causing many discussions. Proposals explaining the existence of Uruk material culture in the surrounding regions are based mainly on archaeological studies in the Euphrates Basin due to the multitude of projects. The settlements in the Tigris Basin and Iran have been complementary elements in these proposals. Thus, this thesis focuses on the archaeological settlements in the Tigris Basin, another vital point of Mesopotamia. The recent studies in the Upper Tigris Basin have provided a chance to re-test these proposals based on the Euphrates Basin settlements. The original value of the thesis consists of the excavation data belonging to the Başur Höyük in the Northern Upper Tigris Region, which was inhabited almost continuously during the Late Chalcolithic Period and had significant interaction with the Uruk culture. It is important to evaluate the Başur Höyük and the archaeological studies carried out in the Southern Upper Tigris Basin in the last 30 years related to the Uruk cultural interaction together. The thesis aims to reveal the socio-economic and cultural character of the Uruk-related material existence in the Upper Tigris Basin, based on the settlements where Uruk material culture was identified in recent studies in the Upper Tigris Basin. Approximately 5000 pieces of pottery dated to LC 5 from Başur Höyük were studied within the scope of the thesis. In addition to the pottery data, architectural elements, and small finds were also discussed within the scope of the thesis. These data reveal a more intense Uruk-influenced material culture in Başur Höyük compared to the contemporary LC 5 settlements in the Northern Upper Tigris Basin. Studies conducted in the Southern Upper Tigris Region show that Uruk-influenced material culture was present in the Southern Upper Tigris Basin from the end of the LC 2 phase.
Benzer Tezler
- Yukarı Dicle havzasında Kalkolitik Çağ: Kronolojik ve kuramsal sorunlar
Chalcolithic period in the upper tigris river valley: Chronological and theoretical problematics
EMRULLAH KALKAN
- Gre Fılla ve Kendale Hecala buluntuları üzerinden Yukarı Dicle Havzası'nda Neolitik Çağ tasvirli eserlerinde simgesellik
Symbolism in the depictions of the Upper Tigris Region through the Neolithic and Early Chalcolithic Periods, Based on Gre Filla and Kendale Hecala finds
ŞEYMA ÇİFTÇİ
- Dicle Havzası aylık ortalama akım değerlerinin trend analizi
Trend analysis of monthly mean streamflow data in Tigris Basin
YAVUZ AVŞAROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İnşaat MühendisliğiHarran Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VEYSEL GÜMÜŞ
- Su politikaları bağlamında Fırat-Dicle havzası'nda kültürel mirası korumanın koşulları
Euphrates-Tigris river basin water policy in the context of cultural heritage protection agreement
DÜZGÜN ÇAKIRCA
- Hamurpet (Akdoğan), Haçlı ve Nazik göllerinin ornitolojik potansiyeli ve habitat yapısının coğrafi bilgi sistemleri (CBS) kullanılarak modellemesinin yapılması
Modeling of the habitat structure and ornithological potential of Hamurpet (Akdogan), Hacli and Nazik lakes using geographical information systems (GIS)
EMRAH ÇELİK