Peyami Safa ve Türk polisiye roman geleneğindeki yeri
Peyami Safa and his place in Turkish detective novel tradition
- Tez No: 923238
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEHRA KAPLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aksaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 291
Özet
Polisiye üzerine şekillenen bu çalışmada 1924'ten 1960'a kadar polisiye edebiyatın içinde bulunan ve Türk polisiye edebiyatına 'Cingöz Recai' karakterini kazandıran Peyami Safa'nın 'Server Bedi' takma adıyla kaleme aldığı polisiye kitapları incelenmiştir. Yazarın inceleme kapsamındaki kitaplarının kurgu özellikleri ve buradan hareketle Türk polisiye edebiyatındaki yeri değerlendirilmiştir. Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Peyami Safa'nın hayatı ve edebî kişiliği incelenmiştir. İkinci bölümde polisiye roman türünün tanımı, Türk ve dünya edebiyatındaki tarihsel gelişimi ele alınmıştır. Çalışmanın asıl ereğini içeren üçüncü bölümde eserlerin tanıtımı, özet, kişiler kadrosu, suç ve suçun kurgulanışı alt başlıkları üzerinden polisiyeleri incelenerek Türk polisiye edebiyatına kazandırmış olduğu önemli karakterler ve yapı üzerinde durulmuştur. Son bölümde eserlerinde bilhassa öne çıkan kadın ve milliyetçilik konularına yer verilmiştir. Bu çalışma kapsamında 1924-1940 dönemi içerisinde ilk baskıları yapılan Server Bedi imzalı kitapların Ötüken Yayınları'na ait 2019-2024 baskıları esas alınmıştır. Söz konusu kitaplar yayınevi tarafından“Cingöz Recai'nin Harikulade Sergüzeştleri”,“Çekirge Zehra'nın Harikaları”,“Tilki Leman'ın Harikulade Maceraları”ve“Kartal İhsan'ın Maceraları”şeklinde kategorileştirilmiştir. Buna göre“Cingöz Recai'nin Harikulade Sergüzeştleri”, içinde toplam 52 on paralık hikâye ve 9 tekli kitabı olmak üzere 13 kitabını kapsamaktadır.“Çekirge Zehra'nın Harikaları”serisinde 8 hikâye ve“Tilki Leman'ın Harikulade Maceraları”serisinde 5 hikâye yer almaktadır.“Kartal İhsan'ın Maceraları”serisi ise 10 hikâyeyi kapsamaktadır. Polisiye-macera türündeki 9 roman ve 75 adet on paralık hikâyeyle sınırlandırılan çalışmada eserler metin çözümleme yönteminden yararlanılarak kapsamlı olarak incelenmiştir. Bu bağlamda yazarın seçilen polisiye eserlerinin karakteristik özellikleri geniş bir yelpazede yansıtılmaya çalışılmış, Server Bedi'nin Türk polisiye edebiyatındaki yeri ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
This study that took shape on the police, examines the detective books written by Peyami Safa, who was a part of detective literature from 1924 to 1960 and brought the character of 'Cingöz Recai' to Turkish detective literature, under the pen name 'Server Bedi'. The fictional features of the author's books in the scope of the study and, accordingly, their place in Turkish detective literature is evaluated. The study consists of four main sections. The first section examines Peyami Safa's life and literary personality. The second section addresses the definition of the detective novel genre and its historical development in Turkish and world literature. The third section, which includes the main purpose of the study, examines his detective novels under the subheadings of introduction, summary, cast of characters, crime and fiction, and focuses on the important characters and structure he brought to Turkish detective literature. The last section covers the prominent women and nationalism issues in his works. Within the scope of this study, the 2019-2024 editions of the books signed by Server Bedi, the first editions of which were published between 1924-1940, belonging to Ötüken Publications were taken as basis. The books in question were categorized by the publishing house as“Cingöz Recai'nin Harikulade Sergüzeştleri”,“Çekirge Zehra'nın Harikaları”,“Tilki Leman'ın Harikulade Maceraları”and“Kartal İhsan'ın Maceraları”. Accordingly,“Cingöz Recai'nin Harikulade Sergüzeştleri”includes 13 books, including a total of 52 dime stories and 9 single books. There are 8 stories in the“Çekirge Zehra'nın Harikaları”series and 5 stories in the“Tilki Leman'ın Harikulade Maceraları”series. The“Kartal İhsan'ın Maceraları”series includes 10 stories. In the study limited to 9 novels and 75 ten-bit stories in the detective-adventure genre, the works were examined comprehensively by using the text analysis method. In this context, the characteristic features of the author's selected detective works were tried to be reflected in a wide range and Server Bedi's place in Turkish detective literature was revealed.
Benzer Tezler
- Türkçede Arsène Lupın çevirileri üzerine betimleyici bir çalışma
A descriptive translation study on Arsène Lupin translations in Turkish
GÜLAY GÜLER
Doktora
Türkçe
2022
Batı Dilleri ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE BANU KARADAĞ
- Peyami Safa'nın Server Bedi imzalı romanları
Başlık çevirisi yok
ZÜLFİKAR UĞUR YIKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiYeni Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KAYAHAN ÖZGÜL
- Peyami Safa'nın Servir Bedi imzali polisiye-macera türündeki eserlerinin çocuk edebiyatı açısından incelenmesi
An investigation into Peyami Safa's detective-adventure works under the pseudonym Server Bedi in terms of juvenile literature
ELİF YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıAbant İzzet Baysal ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. NEZAHAT ÖZCAN
- Bir edebiyat dergisi olarak Büyük Doğu
Büyük Doğu (The great east) as a literary journal
ŞULE ÇETİN
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ŞÜKRÜ ÇORUK
- Peyami Safa ve Halide Edip Adıvar' ın romanlarında toplumsal cinsiyet
Gender in novels of Peyami Safa and Halide Edip Adıvar
TÜRKAN ERDOĞAN