Çeltik üretiminin sürdürülebilirliği ve arz zincirinin etkinliğinin analizi: Samsun ili örneği
Analysis of the efficiency of the supply chain and sustainability of paddy rice production: The case of Samsun province
- Tez No: 924478
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET BOZOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Ziraat, Economics, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 271
Özet
Bu çalışmanın amacı, Samsun ilindeki çeltik arz zincirinin etkinliğini ve tarım işletmelerinde çeltik üretiminin sürdürülebilirlik düzeylerini kapsamlı bir şekilde değerlendirmektir. Ayrıca, çeltik arz zincirinin etkinliğini artıracak ve üretimde sürdürülebilirliği teşvik edecek politika önerilerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Araştırma kapsamında birincil veriler, Samsun'da çeltik arz zincirinde yer alan üreticiler ve işletmelerle yüz yüze gerçekleştirilen anketlerden elde edilmiştir. Çeltik arz zincirinin etkinliği, Shepherd ve Acharya yöntemleri ile analiz edilmiş, işletmelerin ekonomik, çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik düzeyleri ise Sürdürülebilir Çeltik Platformu tarafından geliştirilen göstergeler kullanılarak ölçülmüştür. Sürdürülebilirlik düzeylerini etkileyen faktörler ise sıralı probit modeli ile belirlenmiştir. Araştırma bulguları, Osmancık ve Baldo pirinci için üretici ve çeltik fabrikalarının yer aldığı birinci kanalın en etkin kanal olduğunu göstermektedir. Arz zincirinin kısaltılması, arz zincirinin etkinliğini artırmaktadır. Ayrıca, üreticilerin pirinç tüketici fiyatından en yüksek paya sahip olduğu kanal, üreticilerin ve çeltik fabrikalarının olduğu birinci kanaldır. Arz zincirindeki aktör sayısının artması, üreticilerin tüketici satış fiyatından aldığı payın azalmasına neden olmaktadır. Çeltik işletmelerinin sürdürülebilirlik puanlarının 49.24 ile 87.12 arasında değiştiği ve ortalama puanın 69.21 olduğu saptanmıştır. İşletmelerin çeltik yetiştiriciliğinde sürdürülebilirliğe giriş seviyesinde olduğu ve sürdürülebilir çeltik yetiştiriciliğini geliştirmeye yönelik faaliyetlerine devam etmeleri gerektiği belirlenmiştir. İşletme büyüklüğünün sürdürülebilirlik üzerinde olumlu etkisi tespit edilmiş, büyük işletmelerin daha yüksek sürdürülebilirlik düzeyine sahip olduğu belirlenmiştir. Ekonomik sürdürülebilirlik düzeyi; Bafra'da faaliyet gösterme, tarımsal deneyim, tarımsal destek miktarı, gübre kullanımı, kimyasal uygulamalar, kayıt tutma ve sigorta gibi faktörlerden etkilenmektedir. Çevresel sürdürülebilirlik düzeyi, tarımsal destek miktarı, toprak analizi, sigorta ve ekim alanı büyüklüğünden etkilenmektedir. Sosyal sürdürülebilirlik ise yayım çalışmalarına katılım, üretici yaşı, eğitim durumu, sigorta ve çeltik ekim alanı gibi faktörlere bağlıdır. Araştırma, çeltik arz zincirinin etkinliğini artırmak için pazarlama maliyetlerinin düşürülmesi, kooperatif ve birliklerin güçlendirilmesi ve doğrudan pazarlama modellerinin geliştirilmesi gerektiğini önermektedir. Ayrıca, çeltik destek politikalarının ürünün en verimli zincir aracılığıyla pazarlanmasını ve ekonomik, çevresel ve sosyal sürdürülebilirliği teşvik edecek şekilde düzenlenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu öneriler, çeltik üretiminin sürdürülebilirliğini artırarak ekonomik, çevresel ve sosyal refahın güçlendirilmesine katkıda bulunacak ve arz zincirinin etkinliğinin artmasına katkı sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to evaluate the efficiency of the rice supply chain and to assess the sustainability levels of paddy rice production among agricultural farmers in Samsun province. Additionally, the study seeks to develop policy recommendations to enhance the efficiency of the rice supply chain and promote sustainable practices in rice production. Primary data were collected through face-to-face surveys with farmers and enterprises involved in the rice supply chain in Samsun. The Shepherd and Acharya methods were applied to analyze supply chain efficiency, while indicators developed by the Sustainable Rice Platform were used to measure economic, environmental, and social sustainability levels. The factors affecting these sustainability levels were identified using the ordered probit model. The findings reveal that the first channel, consisting of producers and paddy mills, is the most efficient for Osmancık and Baldo rice varieties. Shortening the supply chain improves efficiency, enabling producers to capture the highest share of the consumer price of rice. Conversely, an increase in the number of actors within the supply chain reduces the producers' share of consumer sales prices. Rice farmers' sustainability scores range from 49.24 to 87.12, with an average of 69.21, indicating that most farmers are at an entry-level for sustainable rice production and require further efforts to adopt more sustainable practices. Larger farms tend to achieve higher sustainability levels, reflecting the positive influence of farm size. Economic sustainability is significantly influenced by factors such as farming location (Bafra), agricultural experience, the amount of agricultural support, fertilizer use, chemical application, record-keeping, and agricultural insurance. Environmental sustainability is significantly influenced by factors such as agricultural support, soil analysis, insurance, and paddy production area size. Social sustainability depends on participation in agricultural extension programs, farmer age, educational level, insurance, and the size of the paddy production area. The study recommends reducing marketing costs, strengthening cooperatives and unions, and adopting direct marketing models to improve supply chain efficiency. Furthermore, it highlights the necessity of designing rice support policies that prioritize marketing through the most efficient channels while promoting economic, environmental, and social sustainability. These strategies aim to improve the sustainability of rice production, support economic and social welfare, and strengthen the overall efficiency of the supply chain.
Benzer Tezler
- Design of anode active materials from hot dip galvanizing waste for lithium ion batteries
Lityum iyon piller için sıcak daldırma galvaniz atıklarından anot aktif malzemelerin tasarımı
ORHUN OĞUZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Enerjiİstanbul Teknik ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİLLUR DENİZ KARAHAN
- Sürdürülebilirlik ve karbon muhasebesi: Demir-çelik firmasında bir uygulama
Sustainability and carbon accounting: An application in iron-steel company
TUĞÇE ALTAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İşletmeOsmaniye Korkut Ata Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP TÜRK
- Termik santrallerde karbondioksit yakalama ve buhar yoğuşturma için sürdürülebilir, yenilikçi bir sistem tasarımı
A sustainable and innovative system design for carbon dioxide capture and steam condensation in thermal power plants
BEVİN AKÇADAĞ
Doktora
Türkçe
2025
Çevre MühendisliğiSakarya ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHNAZ GÜMRÜKÇÜOĞLU YİĞİT
- Şönil iplik bileşenlerinin üretiminde uygulanan cer pasaj sayısı ve geri dönüşüm lif oranının kilim dayanım özelliklerine etkilerinin incelenmesi
Investigation of the effects of the number of draw frame passages and recycled fiber ratio applied in the production of chenille yarn components on the durability properties of rug
İBRAHİM HALİL TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Tekstil ve Tekstil MühendisliğiGaziantep ÜniversitesiHalı Tasarım ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM ÇELİK
- Çeltik üreticilerinin yabancı ot sorunları: Gönen Balıkesir'den bir vaka çalışması
Weed problems of rice producers: A case study from Gönen – Balıkesir
ALİ RIZA BÖR